Η Σερβία φτάνει φέτος τα δώδεκα έτη μακριά από την κορυφή της Ευρώπης, ένα όριο το οποίο είναι το μεγαλύτερο στην ιστορία της αν προσθέσουμε και τα χρόνια της πάλαι ποτέ ενωμένης Γιουγκοσλαβίας.

Οι Γιουγκοσλάβοι ήταν οι πρώτοι που έβαλαν τέλος στην κυριαρχία των Σοβιετικών μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου πολέμου μέχρι και το τέλος της δεκαετίας του 60', όταν η Σοβιετική Ένωση είχε οκτώ διαδοχικές κατακτήσεις, με τους Γιουγκοσλάβους να μετρούν τότε τέσσερις δεύτερες θέσεις.

Το χρυσό, λοιπόν κατηφόρισε στα Βαλκάνια το 1973, με την Γιουγκοσλαβία να φτάνει σε τρεις διαδοχικές κατακτήσεις (1973 Βαρκελώνη, 1975 Βελιγράδι, 1977 Βέλγιο), έχοντας στη σύνθεση της παίκτες, όπως οι Κρέζιμιρ Τσόσιτς, Ντράζεν Νταλίπαγκιτς, Ντράγκαν Κιτσάνοβιτς, Ζόραν Σλάβνιτς και Μίρζα Ντελίμπασιτς.

Από τότε χρειάστηκε να περάσουν δώδεκα χρόνια για να μπορέσουν οι Γιουγκοσλάβοι να φτάσουν και πάλι στην κορυφή της Ευρώπης. Ήταν το 1989, όταν νίκησε στον τελικό την εθνική μας ομάδα με 98-77, βάζοντας τέλος στην ανομβρία του χρυσού μεταλλίου.

Με αθλητές τους Κούκοτς, Πέτροβιτς, Πάσπαλι, Ράτζα, Ντίβατς, Ζντοβς, Βράνκοβιτς και Ντανίλοβιτς οι Γιουγκοσλάβοι, παίζοντας στην έδρα τους (στο Ζάγκρεμπ έγινε το τουρνουά) δεν άφησαν περιθώριο αντίδρασης σε κανέναν.

Ο Πέτροβιτς (είχε ποσοστό ευστοχίας 75,5%!) αναδείχτηκε πολυτιμότερος παίκτης της διοργάνωσης, ενώ ο Νίκος Γκάλης ήταν πρώτος σκόρερ με 178 πόντους συνολικά.

Στα χρόνια που ακολούθησαν η Γιουγκοσλαβία "τεμαχίστηκε", όμως ξανά έβρισκε τον δρόμο προς την κορυφή. Χρυσό στο Ευρωμπάσκετ του 1991 στη Ρώμη (88-73 την Ιταλία), το 1995 στην Αθήνα (96-90 τη Λιθουανία), το 1997 στην Ισπανία (61-49 την Ιταλία) και το 2001 στην Τουρκία, όταν και επικράτησαν της οικοδέσποινας στον τελικό με 78-69.

Από τότε ακολούθησαν πέντε διαδοχικά ευρωπαϊκά πρωτάθληματα, όπου η Σερβία (πλέον) μετά και την απόσχιση του Μαυροβουνίου δεν κατάφερε να στεφθεί πρωταθλήτρια Ευρώπης. Φέτος, λοιπόν οι Σέρβοι φτάνουν στο 12ετές όριο τους. Ποτέ ξανά από την στιγμή που έβαλαν οι ίδιοι τέλος στην παντοκρατορία της Σοβιετικής Ένωσης δεν έχουν μείνει περισσότερο από πέντε διοργανώσεις μακριά από την κορυφή.

Το σέρβικο μπάσκετ ακολουθεί φθίνουσα πορεία, κάτι το οποίο μπορούμε να διαπιστώσουμε εκτός από την πορεία του αντιπροσωπευτικού συγκροτήματος της χώρας και από τους συλλόγους, οι οποίοι δείχνουν να βρίσκονται στο χειρότερο τους σημείο, αλλά και από το επίπεδο των Σέρβων παικτών που πλέον δεν αποτελούν τα πιο "βαριά χαρτιά" στο ευρωπαϊκό χρηματιστήριο.

Η προσπάθεια με τον Ντούσαν Ίβκοβιτς

Τα τελευταία χρόνια ο Ντούσαν Ίβκοβιτς έχει αναλάβει την ανασυγκρότηση της εθνικής ομάδας. Οι Σέρβοι στο ευρωπαϊκό πρωτάθλημα του 2009, το οποίο πραγματοποιήθηκε στην Πολωνία τερμάτισαν στην δεύτερη θέση πίσω από τους πανίσχυρους Ισπανούς που νίκησαν τη Σερβία εύκολα με 85-63. Την αμέσως επόμενη χρονιά στο παγκόσμιο πρωτάθλημα της Τουρκίας η ομάδα του Ντούσαν Ίβκοβιτς πήρε την τέταρτη θέση, καθώς ηττήθηκε στα ημιτελικά με 83-82 από τους οικοδεσπότες Τούρκους και στον μικρό τελικό από την Λιθουανία με 99-88.

Παράλληλα, στις μικρές εθνικές ομάδες και συγκεκριμένα στους U-16 η Σερβία κατάφερε φέτος να φτάσει στον τελικό του ευρωπαϊκού πρωταθλήματος, όπου ηττήθηκε στον τελικό από την Ισπανία, έχοντας προηγουμένως αποκλείσει το αντιπροσωπευτικό μας συγκρότημα στα ημιτελικά .

Ας αναλύσουμε τρεις κύριους που οδήγησαν στην καθίζηση του σέρβικου μπάσκετ τα τελευταία χρόνια.

Ο Μποντιρόγκα ξεπερνά εντυπωσιακά τον Καρμέλο Άντονι...

Η παρακμή των συλλόγων

Τα χρόνια που οι σύλλογοι της χώρας από τα τέλη της δεκαετίας του 80', όταν με την Γιουγκοπλάστικα και στη συνέχεια με την Παρτίζαν πρωταγωνιστούσαν στο ευρωπαϊκό μπάσκετ έχουν περάσει.

Οι ομάδες της Γιουγκοσλαβίας παρότι από τότε δεν μπόρεσαν ξανά να στεφθούν πρωταθλήτριες Ευρώπης συνέχιζαν να βγάζουν παίκτες, οι οποίοι στελέχωναν τους μεγαλύτερους ευρωπαϊκούς συλλόγους και φυσικά την εθνική ομάδα της χώρας.

Παρτίζαν και Ερυθρός Αστέρας αντιμετωπίζουν πολλά προβλήματα. Παλαιότερα και σε διοικητικό επίπεδο, με αποτέλεσμα να χάσουν ένα μεγάλο μέρος της λάμψης τους. Μοναδική εξαίρεση η πορεία της Παρτίζαν, η οποία κατάφερε το 2010 να φτάσει στο φάιναλ-φορ, με τον Ολυμπιακό να την αποκλείει στην παράταση (83-80), έχοντας όμως μεγάλους πρωταγωνιστές της πορείας τον Μπο ΜακΚάλεμπ και τον Λόρενς Ρόμπερτς.

Δύο Αμερικανούς. πολύ καλή σεζόν είχαν πραγματοποιήσει βέβαια και οι Σέρβοι Ντούσαν Κέτσμαν, Άλεκς Μάριτς, όπως και ο Τσέχος, Γιαν Βέσελι που αγωνίζεται πλέον με τη φανέλα των Ουίζαρντς.

Τα χρήματα, η φυγή στο ΝΒΑ

Οι παίκτες ήθελαν και οι ίδιοι να φύγουν από τη Σερβία σε μικρότερη ηλικία. Να κάνουν το μεγάλο βήμα στην καριέρα τους, "κυνηγώντας" ένα καλό συμβόλαιο, το οποίο θα έλυνε έως ένα βαθμό το όποιο οικονομικό πρόβλημα μπορεί να είχε η οικογένεια τους ή θα τους έδινε την δυνατότητα να βελτιώσουν το επίπεδο ζωής τους πολύ πιο γρήγορα.

Η συγκεκριμένη αντίληψη, όμως τους έβγαζε από την Γιουγκοσλαβία χωρίς να έχουν φτάσει σε ένα επίπεδο που θα τους επέτρεπε να ξεφύγουν από τη μάζα και το "καλός παίκτης", δίνοντας ακόμα μεγαλύτερη ώθηση στον εαυτό τους.

Σας παραθέτω ένα απόσπασμα από δηλώσεις του Ντούσαν Ίβκοβιτς στο περιοδικό "Έψιλον" της Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας στις 14 Μαρτίου του 1999. Την συνέντευξη είχε πάρει ο αναπληρωτής καθηγητής του πανεπιστημίου Κρήτης, Βασίλης Καρδάσης: " Δεν θέλω να είμαι κατηγορηματικός αλλά νομίζω ότι τα μεγάλα συμβόλαια από τα 20 χρόνια, τα πολλά λεφτά, τα ακριβά αυτοκίνητα, όλα αυτά δεν κάνουν καλό.

Από τότε που μπήκανε στη μέση μάνατζερ και γονείς και συμβόλαιο με πολλά λεφτά τα πράγματα χειροτέρεψαν. Ο παίκτης μεγαλώνει, γίνεται επαγγελματίας και αντί να στρωθεί στη δουλειά, έχει ήδη χορτάσει. Εγω χρησιμοποιώ την ψυχολογία και την παιδαγωγική στη δουλειά μου για να μπορέσω να καταλάβω τις αντιδράσεις των νέων".

Η απόσχιση του Μαυροβουνίου

Το Μαυροβούνιο αποσχίστηκε από τη Σερβία και έγινε ανεξάρτητο κράτος στις 21 Μαϊου του 2006, με τον 55,5% του κόσμου να είναι υπέρ της ανεξαρτησίας, ενώ το ίδιο έτος η ομοσπονδία της χώρας έγινε μέλος της FIBA.

Η εθνική ομάδα της χώρας κατέβηκε σε επίσημο παιχνίδι το 2009, με τον Ντούσκο Βουγιόσεβιτς ως προπονητή και μάλιστα μέτρησε 13 διαδοχικές νίκες, μέχρι να ηττηθεί τον Αύγουστο του 2010 από το Ισραήλ, γνωρίζοντας την πρώτη της ήττα.

Η απόσχιση του Μαυροβουνίου οδήγησε την Σερβία στο χάσει από τη σύνθεση της δύο παίκτες, οι οποίοι θα μπορούσαν να βοηθήσουν σημαντικά το αντιπροσωπευτικό συγκρότημα της χώρας να πετύχει τους στόχους της. Τον Νίκολα Πέκοβιτς και τον Νίκολα Βούτσεβιτς.

Ο πρώτος, μάλιστα είχε αγωνιστεί με την εθνική ομάδα της Σερβίας & Μαυροβουνίου στο ευρωπαϊκό πρωτάθλημα U-20, κατακτώντας το χάλκινο μετάλλιο. Πλέον ο Πέκοβιτς παίζει για τους Μινεσότα Τίμπεργουλφς, ενώ είχε φορέσει για δύο χρόνια και τη φανέλα του Παναθηναϊκού.

Όσον αφορά, τον Νίκολα Βούτσεβιτς επιλέχτηκε στο νούμερο 16 του ντραφτ το 2011 και παίζει για τους Ορλάντο Μάτζικ.

Η πτώση και στις "μικρές" εθνικές

Όλα αυτά ή συνδυασμός των συγκεκριμένων δεδομένων οδήγησαν σταδιακά και στην πτώση των "μικρών" εθνικών ομάδων της Σερβίας. Από το 1992, όταν και υπάρχει το ευρωπαϊκό πρωτάθλημα U-20 (πριν ήταν U-22) οι Σέρβοι έχουν τέσσερα χρυσά μετάλλια, το ένα ως Γιουγκοσλαβία. Το πρώτο ήταν το 1998, ενώ ακολούθησαν ακόμα τρία χρυσά το 2006, 2007, 2008.

Στις τελευταίες πέντε διοργανώσεις οι Σέρβοι έχουν μόλις μία τέταρτη θέση, την στιγμή που οι Γάλλοι έχουν ένα χρυσό, δύο ασημένια και ένα χάλκινο, οι Ισπανοί ένα χρυσό και τέσσερα χάλκινα, οι Ιταλοί ένα χρυσό και ένα ασημένιο και επίσης η εθνική μας ομάδα με ένα χρυσό και ένα ασημένιο.

Παραμένουν, βέβαια μία από τις δέκα ομάδες που δεν έχουν πέσει ποτέ στη Β' Κατηγορία. Στις εθνικές U-18 από το 1992 κι έπειτα, οι Σέρβοι μετρούν τρία χρυσά. Το 2005 ως Σερβία & Μαυροβούνιο, αλλά και το 2007, 2009. Στα τελευταία τέσσερα τουρνουά η Σερβία έχει ένα ασημένιο, ένα χάλκινο και μία τέταρτη θέση.

Στις εθνικές ομάδες U-16 από το 1995 μέχρι σήμερα η Σερβία έχει πέντε χρυσά μετάλλια εκ των οποίων τα τέσσερα διαδοχικά (1997, 1999, 2001, 2003), δείγμα της δουλειάς που γίνεται στις πολύ μικρές ηλικίες. Τελευταία πρωτιά των Σέρβων στην συγκεκριμένη κατηγορία ήταν το 2007, όταν νίκησαν στον τελικό την Ισπανία με 56-55.

Στις επόμενες έξι διοργανώσεις κατάφεραν να φτάσουν σε έναν τελικό (φέτος), όπου και γνώρισαν την ήττα από το αντίστοιχο αντιπροσωπευτικό συγκρότημα της Ισπανίας με 65-63.

Οι κοινωνικοπολιτικές αλλαγές που επηρέασαν το μπάσκετ

Η Γιουγκοσλαβία ή αλλιώς "χώρα των νότιων Σλάβων", καθώς "jug" στα Σλάβικα σημαίνει "Νότος" αποτέλεσε σημείο αναφοράς και κοιτίδα του μπάσκετ μέχρι την οριστική διάλυση της το 1992.

Από το 1945 ο Τίτο κράταγε την Σοσιαλιστική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας (όνομα που της δόθηκε οριστικά το 1963) ένα σώμα με... πολλές ψυχές. Σλοβένοι, Κροάτες, Σέρβοι, Βόσνιοι ζούσαν ήσυχα μεταξύ τους, σε έναν συνδυασμό που έβγαζε "εκρηκτικά" αποτελέσματα σχεδόν σε κάθε αθλητική δραστηριότητα. Το μπάσκετ δεν θα μπορούσε να γλιτώσει. Θα αποτελούσε, μάλιστα έως ένα βαθμό και τη "ναυαρχίδα" της χώρας στον ομαδικό αθλητισμό.

Στις αρχές της δεκαετίας του 80' εμφανίστηκε η πρώτη διαμαρτυρία των Αλβανών του Κοσσυφοπεδίου που ζητούσαν την ανακήρυξη της περιοχής ως αυτόνομη δημοκρατία, κάτι που τελικά δεν έγινε. Δύο χρόνια αργότερα παρουσιάστηκε το δεύτερο κρούσμα, όταν μία ομάδα μουσουλμάνων ακτιβιστών με αρχηγό του Αλίγια Ιζετμπέκοβιτς καταδικάζονται για διάδοση του εθνικισμού.

Την ίδια ώρα το αντιπροσωπευτικό συγκρότημα της χώρας δεν σταματά να κερδίζει χειροκροτήματα και εντυπώσεις σε κάθε παιχνίδι που έδινε. Την τριετία 1986-1989 ο Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς στηρίζει ανοιχτά ένα εθνικιστικό πρόγραμμα, ενώ παράλληλα οι διαμαρτυρίες αυξάνονται.

Ο Μιλόσεβιτς τον Ιούνιου του 1989 με την ευκαιρία των εορτασμών 600 χρόνων από τη μάχη του Κοσσυφοπεδίου τάσσεται υπέρ των Σέρβων και τα πάντα αρχίζουν... Αποτέλεσμα των συγκρούσεων ήταν η απόσχιση των Κροατίας, Σλοβενίας, Σκόπια και Βοσνίας από το 1991 μέχρι το 1992, ενώ το Μαυροβούνιο ήταν το τελευταίο που ανεξαρτητοποιήθηκε το 2006.

Αποτέλεσμα με την διάλυση της ενιαίας Γιουγκοσλαβίας ήταν να αλλάξει το τοπίο στον βαλκανικό χάρτη, κάτι που συνέβη και στο μπάσκετ. Ο πόλεμος, παράλληλα ήταν φυσικό να δημιουργήσει προβλήματα σε πολλούς τομείς της χώρας.

Ο αθλητισμός αποδείχτηκε ότι ήταν ένας από αυτούς. Κι αν οι Γιουγκοσλάβοι κατάφεραν να βγουν αλώβητοι από τη διάλυση τους, φτάνοντας σε διαδοχικές κατακτήσεις τροπαίων στη δεκαετία του 90', δυσκολεύτηκαν να ξεπεράσουν τον πόλεμο του 1999.

Οι αεροπορικές επιδρομές του ΝΑΤΟ ξεκίνησαν στις 24 Μαρτίου του 1999 και κράτησαν για 78 ημέρες. Η αφορμή της ΝΑΤΟϊκής επέμβασης ήταν η άρνηση του Μιλόσεβιτς να αποδεχτεί την ξένη στρατιωτική παρουσία στο Κόσοβο υπό συγκεκριμένους όρους που έθετε η διεθνής κοινότητα. Στο Βελιγράδι υπάρχουν ακόμα μισογκρεμισμένα κτίρια, όπου στεγαζόταν το υπουργείο Άμυνας και το υπουργείο Εσωτερικών.

Οι φωτογραφίες που ακολουθούν είναι από το οδοιπορικό του Sport24.gr στη Σερβία και την Κροατία...

Δείτε videos με ορισμένους από τους μεγαλύτερους παίκτες που φόρεσαν τη φανέλα της Γιουγκοσλαβίας κατά το παρελθόν. Ας πάρουμε πρώτα τον Ντράζεν Πέτροβιτς. Ο... αθάνατος Ντράζεν Πέτροβιτς είναι ένας από τους αθλητές που φόρεσαν τη φανέλα της ενιαίας Γιουγκοσλαβίας πραγματοποιώντας εξαιρετικές εμφανίσεις και προσφέροντας ουσία και θέαμα σε κάθε λεπτό που βρισκόντουσαν στο παρκέ. Αμέσως μετά την διάσπαση συνέχισε να αγωνίζεται με τα χρώματα της εθνικής Κροατίας.

Σειρά έχει ο Τόνι Κούκοτς... έκανε ότι ήθελε εντός παρκέ, οργανώνοντας άψογα το παιχνίδι της εκάστοτε ομάδας που αγωνιζόταν. Ο Κούκοτς έπαιξε με την εθνική ομάδα της Γιουγκοσλαβίας και ήταν και εκείνος ένας από τους πρωτεργάτες της Γιουγκοπλάστικας, προτού "μετακομίσει" στο ΝΒΑ από την Μπενετόν Τρεβίζο. Η διάσπαση τον έφερε στο αντιπροσωπευτικό συγκρότημα της Κροατίας.

Ακολουθεί ο Γιούρι Ζντοβς. Το "ξανθό σκυλί" ήταν από τους στυλοβάτες της εθνικής ομάδας της Γιουγκοσλαβίας και ο παίκτης που δεν πήρε μέρος στον τελικό του Ευρωμπάσκετ του 1991, καθώς το νεοσύστατο κράτος της Σλοβενίας δεν του επέτρεψε να αγωνιστεί. Αποτέλεσμα ο Γιούρι Ζντοβς να παρακολουθήσει το παιχνίδι από το ξενοδοχείο. Η Σλοβενία ήταν η ομάδα που είχε την "τύχη" να το βλέπει με τα χρώματα της.

Τέλος, ο Βλάντε Ντίβατς που διέθετε πολύ καλή τεχνική και αποτελούσε φόβητρο για τον εκάστοτε παίκτη που προσπαθούσε να τον μαρκάρει. Παίκτης "κλειδί" της εθνικής Γιουγκοσλαβίας με εξαιρετική αντίληψη. Ο Ντίβας αμέσως μετά το τέλος του πολέμου έπαιξε για την Γιουγκοσλαβία και μετέπειτα Σερβία.

Οι τίτλοι της Γιουγκοσλαβίας - Σερβίας:

Ολυμπιακοί Αγώνες:

Χρυσό: 1980.

Αργυρό: 1968, 1976, 1988, 1996.

Χάλκινο: 1984.

Ευρωμπάσκετ:

Χρυσά: 1973, 1975, 1977, 1989, 1991, 1995, 1997, 2001.

Αργυρά: 1961, 1969, 1971, 1981, 2009.

Χάλκινα: 1963, 1979, 1987, 1999.

Παγκόσμια Πρωταθλήματα:

Χρυσά: 1970, 1978, 1990, 1998, 2002.

Αργυρά: 1963, 1967, 1974.

Χάλκινα: 1982, 1986.

Η Ισπανία ακολουθεί Σοβιετική Ένωση, Γιουγκοσλαβία

Οι Ισπανοί θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι εκείνοι που ακολουθούν τα βήματα της Γιουγκοσλαβίας, αλλά και της Σοβιετικής Ένωσης παλαιότερα, η οποία έχει το μοναδικό ρεκόρ των οκτώ διαδοχικών κατακτήσεων.

Οι Ίβηρες αποδεικνύουν μεγάλη σταθερότητα στα ευρωπαϊκά πρωταθλήματα, καθώς στις τελευταίες επτά τελικές φάσεις που έχουν γίνει έχουν κατακτήσει έξι μετάλλια! Δύο χρυσά (2009, 2011), με τελευταία ομάδα που κατάφερε κάτι αντίστοιχο να είναι η Γιουγκοσλαβία (1995, 1997), τρία ασημένια (1999, 2003, 2007) και ένα χάλκινο (2001).

Οι Ισπανοί αξιοποίησαν τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Βαρκελώνης το 1992, καθώς η λειτουργικότητα των έργων και των υποδομών τους είναι πολύ υψηλή. Στα τελευταία δύο Ευρωμπάσκετ, πολυτιμότερος παίκτης αναδείχτηκε το 2009 ο Π. Γκασόλ και το 2011 ο Ναβάρο, ισοφαρίζοντας τους διαδοχικούς τίτλους MVP των Γιουγκοσλάβων Πέτροβιτς, Κούκοτς το 1989 και 1991 αντίστοιχα.

Να θυμίσουμε ότι τελευταίος Ισπανός που είχε πάρει το συγκεκριμένο βραβείο παλαιότερα ήταν ο Σαν Επιφάνιο στο ευρωπαϊκό πρωτάθλημα του 1983.