Επτά ευρωπαϊκές ομάδες ολοκλήρωσαν τα προκριματικά για το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2014 χωρίς ήττα. Ανάμεσά τους και η Ελβετία, που κατάφερε να εξασφαλίσει και μια θέση στο γκρουπ των ισχυρών ενόψει της τελικής φάσης.

Οι Ελβετοί βρίσκονται στην 7η θέση της κατάταξης της FIFA. Αυτή είναι και η ψηλότερη θέση που έχουν καταλάβει ποτέ. Το 1998 είχαν βρεθεί στην 83η θέση, τη χειρότερη της ιστορίας τους. Και κάπου εκεί ξεκίνησαν μια πορεία που 15 χρόνια μετά τους έφερε σε σημείο να μην αποτελούν ακόμα μια ομάδα που τη βλέπεις και την προσπερνάς.

Η Ελβετία δεν είναι πια άχρωμη. Η ομάδα του Ottmar Hitzfeld (μετά το Mundial θα εγκαταλείψει τους πάγκους) είναι κάτι σαν το μικρό Βέλγιο του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου. Οι δύο χώρες έχουν αρκετά κοινά (μικρό πληθυσμό, βρίσκονται ανάμεσα σε μεγάλες χώρες, οι ίδιες μοιάζουν σαν να αποτελούνται από αρκετές μικρότερες χώρες, είναι από τις πλουσιότερες με βάση το κατά κεφαλήν ΑΕΠ κτλ.), αλλά στο ποδοσφαιρικό κομμάτι το Βέλγιο ήταν πάντα μεγαλύτερη δύναμη. Αμφότερες όμως επανέρχονται τελευταία δυναμικά, μετά από ένα διάστημα κάμψης. Για του Βέλγους τα είχαμε πει , ήρθε η ώρα να ρίξουμε μια ματιά και στους Ελβετούς.

Οι 3 άξονες

Στις περιπτώσεις των «χρυσών γενεών» αυτό που παίζει πάντα σημαντικό ρόλο είναι η τύχη και οι συγκυρίες. Αυτό συμβαίνει και στην περίπτωση των Ελβετών. Προφανώς και δουλεύουν καλά για αρκετά χρόνια στις μικρές ηλικίες, αλλά αν και φαίνεται να κάνουν μερικά πράγματα διαφορετικά, δεν έχουν ανακαλύψει κάποιο μυστικό, ούτε τα πάντα είναι αποτέλεσμα αυτής της δουλειάς. Τις βάσεις της οποίας έβαλε ο Hansruedi Hasler, τεχνικός διευθυντής της ελβετικής ομοσπονδίας ποδοσφαίρου από το 1995 έως το 2009. Το έργο του συνεχίστηκε και συνεχίζεται από τον Peter Knäbel.

Το μοντέλο τους βασίζεται πάνω σε 3 βασικούς άξονες: α) τη στενή συνεργασία ανάμεσα στην ομοσπονδία, τις λίγκες και τις ομάδες, β) τους πλήρως καταρτισμένους προπονητές που ξεκινούν πρώτα την καριέρα τους από ομάδες Νέων και γ) την αποτελεσματική χρήση των οικονομικών τους πόρων.

Το πρώτο και το δεύτερο στοιχείο γίνονται πιο κατανοητά, αν αναλογιστούμε πως όλο και περισσότερες ομάδες της πρώτης κατηγορίας έχουν προπονητή που έχει δουλέψει στο παρελθόν με νεαρούς παίκτες. Χαρακτηριστικά παραδείγματα οι Urs Fischer (FC Thun), Murat Yakin (FC Basel) και Urs Meier (FC Zurich). «Η συνέχεια, η σκληρή δουλειά και το πάθος», είναι τα κλειδιά της επιτυχίας λέει ο Peter Knäbel, που έχει ρίξει μεγαλύτερο βάρος στην εθνική κάτω των 21. «Η u21 είναι αυτή που τροφοδοτεί τη μεγάλη ομάδα. Για αυτό η προσοχή μας πέφτει περισσότερο σε αυτή, είναι η ναυαρχίδα του προπονητικού μας συστήματος», δηλώνει ο Knäbel.

Οι επιτυχίες και η αλλαγή νοοτροπίας

Αυτή δεν είναι η πρώτη γενιά Ελβετών ποδοσφαιριστών που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «χρυσή». Το 2002 η ομάδα κάτω των 17 είχε κατακτήσει το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα, έχοντας στο ρόστερ της μεταξύ άλλων τους Senderos, Barnetta, Ziegler. Μετά από 7 χρόνια, το 2009, οι Ελβετοί κατέκτησαν και το Παγκόσμιο κάτω των 17. Από εκείνη την ομάδα έχουν ήδη φορέσει τη φανέλα των Ανδρών οι Xhaka, Ricardo Rodriguez, Seferovic, Kasami, Ben Khalifa, με τους 3 πρώτους να έχουν κερδίσει και θέση βασικού πλέον. Επίσης, 7 παίκτες από όσους πήραν τη δεύτερη θέση στο ευρωπαϊκό κάτω των 21 το 2011 έχουν ήδη τουλάχιστον μία συμμετοχή με τη μεγάλη ομάδα, μεταξύ αυτών και το αστέρι των Ελβετών, ο Shaqiri.

Ο δημοσιογράφος Michael Martin έλεγε πριν 3 χρόνια στον Guardian ότι «η νέα γενιά μπορεί πραγματικά να κάνει τη διαφορά. Είναι αποτέλεσμα της αλλαγής του τρόπου σκέψης. Παλιότερα προτεραιότητα ήταν το σχολείο και σε δεύτερο πλάνο υπήρχε το ποδόσφαιρο. Η νοοτροπία άλλαξε και η ομοσπονδία αποφάσισε να δώσει μεγαλύτερη βαρύτητα στο ποδόσφαιρο και να πάρει ρίσκα». Το ίδιο συμβαίνει και με τους γονείς προφανώς, που μετά και την ενθάρρυνση της ομοσπονδίας φαίνονται διατεθειμένοι να βοηθήσουν τα παιδιά τους να κοιτάξουν πρώτα το ποδόσφαιρο, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει να δοκιμάσουν τις δυνάμεις τους εκτός της Ελβετίας σε μικρή ηλικία.

Η ελβετική μέθοδος

Η ομοσπονδία πάντως προσπαθεί να είναι κοντά στους παίκτες, στις οικογένειές τους και στους μάνατζερ, παρέχοντάς τους συμβουλές με σκοπό να ακολουθήσουν τον καλύτερο δρόμο για να αξιοποιήσουν το ταλέντο τους. Η ελβετική μέθοδος λέει πως οι ανερχόμενοι ποδοσφαιριστές πρέπει πρώτα να καθιερωθούν σε μεγάλη ομάδα της χώρας και να κατακτήσουν κάποιους τίτλους και στη συνέχεια να πάρουν μεταγραφή σε ομάδα του εξωτερικού που θα τους υπολογίζει ως βασικούς και όχι απλά για να γεμίζουν το ρόστερ. Με αυτό τον τρόπο θα μπορούν να έχουν πιο εύκολα απαιτήσεις, αλλά και στήριξη σε περίπτωση που έχουν προβλήματα στην αρχή.

Κι από ότι φαίνεται δικαιώνονται. Πέρυσι οι Ελβετοί ήταν 6οι σε εξαγωγές παικτών στα 5 μεγάλα πρωταθλήματα. Μάλιστα με βάση τον πληθυσμό τους είχαν το δεύτερο μεγαλύτερο μέσο όρο, πίσω μόνο από τους Ουρουγουανούς. Επιπλέον μόνο οι Βέλγοι ποδοσφαιριστές που παίζουν στο εξωτερικό μαζεύουν περισσότερους βαθμούς ανά ματς από τους Ελβετούς (1.52 έναντι 1.43). Τέλος, σύμφωνα με την έρευνα του Ποδοσφαιρικού Παρατηρητηρίου (CIES) στο πρώτο μισό της προηγούμενης σεζόν οι Ελβετοί ποδοσφαιριστές που αγωνίζονται εκτός της χώρας τους, έπαιζαν 40.6 λεπτά ανά ματς, μόλις 0.6 λιγότερο από τους Βραζιλιάνους. Να σημειώσουμε ακόμα πως 30 Ελβετοί παίκτες ηλικίας 15 έως 21 ετών είναι σε ακαδημίες ξένων ομάδων.

Έτσι κέρδισαν την προσοχή

Κάτι που φαίνεται λογικό με βάση και τα όσα λέει ο Peter Knäbel: «Πριν από μια δεκαετία μόνο 1-2 scouts πήγαιναν να δουν ένα ματς κάτω των 21 μεταξύ της Basel και της Zurich, ενώ σήμερα είναι τουλάχιστον 15 και στα ματς των μικρών εθνικών υπάρχουν στις εξέδρες ακόμα και 50 scouts».

Ο Simon Kuper πιστεύει πως η Ελβετία ευνοείται κι από τη γεωγραφική της θέση: «Οι scouts δουλεύουν με λίγα λεφτά και ένα ταξίδι με αυτοκίνητο στην Ελβετία είναι πιο φθηνό από μια πτήση στη Νιγηρία ή την Κολομβία». Όπως λέει όμως ο βασικός λόγος που οι ομάδες δίνουν μεγαλύτερη προσοχή στους Ελβετούς είναι επειδή ταιριάζουν με όλους και με όλα: «Είναι πολύγλωσσοι, γνωρίζουν τους κανόνες, προσαρμόζονται εύκολα, και ενσωματώνονται εξαιρετικά γρήγορα τόσο εντός όσο και εκτός γηπέδου. Αυτό τους καθιστά επένδυση με πολύ χαμηλότερο ρίσκο σε σχέση με ποδοσφαιριστές που δεν έχουν παίξει ποτέ στην κεντρική Ευρώπη».

Πέρα από τις συνθήκες που επικρατούν στη χώρα τους, οι Ελβετοί στην προσπάθειά τους να αναπτυχθούν σε παίκτες χρήσιμους για τις μεγάλες ομάδες σημαντική βοήθεια έχουν κι από την ομοσπονδία. Η τελευταία φροντίζει να ακολουθεί ή και να προλαμβάνει τις εξελίξεις στο διεθνές ποδόσφαιρο. Αναλύοντας αγώνες κυρίως του Champions League, αλλά και του Euro και του Mundial δημιουργεί προφίλ παικτών, πάνω στα οποία δουλεύουν οι προπονητές και οι παίκτες. Η ελβετική ομοσπονδία έχει ως στόχο σε 1-2 χρόνια να μπορεί να παράγει παίκτες που ανταποκρίνονται πλήρως στις απαιτήσεις της αγοράς. Το πλάνο των Ελβετών φαίνεται πως λειτουργεί. Από το 2004 και μετά έχουν προκριθεί σε όλες τις μεγάλες διοργανώσεις με εξαίρεση το 2012.

Έχουν τα πάνω τους (πρωτιά στον όμιλο για τα προκριματικά του 2014 έστω κι αν δεν είχαν και τους πιο δύσκολους αντιπάλους, 14 ματς χωρίς ήττα, νίκες σε φιλικά απέναντι σε Βραζιλία και Γερμανία, είναι μία από τις 3 ομάδες που έχουν νικήσει σε επίσημο ματς την Ισπανία τα τελευταία 7 χρόνια και η μόνη που το έχει καταφέρει εκτός έδρας) και τα κάτω τους (ήττα από το Λουξεμβούργο στην έδρα τους, απέτυχαν στο δικό τους Euro και δεν προκρίθηκαν στο επόμενο), αλλά η εθνική τους, αλλά και οι σύλλογοί τους (με πρώτη και καλύτερη τη Basel που πέρυσι ήταν στους 4 τους Europa και πρόπερσι στους 16 του Champions League) φαίνεται πως είναι σε μια πορεία ανόδου (είναι και στη 12η θέση της κατάταξης της UEFA). Τα ταλέντα που έχουν μπορεί να μην είναι τόσα πολλά όσα των Βέλγων, αλλά μόλις 3 παίκτες από όσους καλεί συνήθως ο Hitzfeld είναι πάνω από 30 (δύο τερματοφύλακες κι ένας στόπερ), ενώ οι καλύτεροί τους μεσοεπιθετικοί παίκτες είναι κάτω των 25 και σχεδόν όλοι έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο σε καλές ή πολύ καλές ομάδες της Ευρώπης.

Ξένοι

Για το τέλος άφησα το ζήτημα του «δεν είναι εθνική αυτό, όλοι ξένοι» κτλ. Σε μια χώρα που το 20% του πληθυσμού της είναι ξένοι ή έχουν καταγωγή από άλλη χώρα το μικρό ποσοστό παικτών που είναι και γεννημένοι στην Ελβετία και έχουν ελβετική καταγωγή νομίζω πως είναι λογικό.

Περισσότερα θα αφήσω να πουν οι ίδιοι οι παίκτες: «Η απόφαση να παίξω για την ελβετική εθνική ομάδα ήταν πολύ σημαντική για μένα. Επέλεξα να παίξει για την Ελβετία από ευγνωμοσύνη. Πήρα πολλά από αυτή τη χώρα και θα ήθελα να δώσω κάτι πίσω», έχει πει για το θέμα ο αρχηγός Gokhan Inler, ενώ ο Benjamin Siegrist, που έχει συμμετάσχει στους Ολυμπιακούς Αγώνες με τη φανέλα της Ελβετίας είχε δηλώσει πως «είναι δύσκολο να περιγράψω με λόγια. Είναι απλά το καλύτερο πράγμα που έχω βιώσει ποτέ». Αν αυτοί νιώθουν τόσο χαρούμενοι που εκπροσωπούν την Ελβετία δε νομίζω πως μας πέφτει λόγος. Χωρίς αυτό βέβαια να σημαίνει πως όλοι παίζουν και το χαίρονται τόσο. Απλά κάποια στιγμή νομίζω πρέπει να δούμε σε ποια εποχή ζούμε και να μάθουμε να ξεχωρίζουμε τις περιπτώσεις, αφού δεν είναι όλες ίδιες.

Tον Football Philosopher μπορείτε να τον βρείτε και στο Τwitter ως @sokinside