Λορέντζο Μπράουν και νατουραλιζέ: Αλήθειες και ψέματα
Διέπραξε μπασκετικό unfair η Ισπανία με τον Λορέντσο Μπράουν; Είναι οι νατουραλιζέ ... απάτη της FIBA; Ο Γιάννης Φιλέρης προσπαθεί να δώσει απαντήσεις σε ένα θέμα που μας απασχολεί εδώ και δεκαετίες ζητώντας τη γνώμη του Γιώργου Λιμνιάτη που ξέρει καλά τι σημαίνει πολιτογραφημένος Αμερικανός σε μια Εθνική Ομάδα από την εμπειρία του στη Γεωργία
Η Ισπανία πήρε το χρυσό μετάλλιο στο Ευρωμπάσκετ με πρωταγωνιστές τα δυο αδέρφια Ερνανγκόμεθ, τον προπονητή της Σέρτζιο Σκαριόλο, τον αρχηγό της Ρούντι Φερνάντεθ, τους παίκτες από το σκληροτράχηλο πρωτάθλημα της ACB και έναν ... Αμερικανό. Ο Λορέντσο Μπράουν αποδείχθηκε παίκτης-κλειδί, σήκωσε πάνω του όλο το βάρος της καθοδήγησης της φούρια ρόχα και ήταν πριν ακόμη αρχίσει το Ευρωμπάσκετ, ένα από τα κεντρικά και πολυσυζητημένα πρόσωπα της διοργάνωσης.
Η επιλογή της ισπανικής ομοσπονδίας, μετά από εισήγηση του Σέρτζιο Σκαριόλο, ξεσήκωσε θύελλα κριτικής, ακόμη και μέσα στην Ισπανία, αφού η ρόχα είχε διαλέξει ένα παίκτη, που δεν είχε καμιά σχέση με τη χώρα, ή έστω το ισπανικό πρωτάθλημα.
Η Παγκόσμια Πρωταθλήτρια έμοιαζε να μιμείται τις μικρότερες σε δυναμική Εθνικές Ομάδες, όπως η Γεωργία, το Βέλγιο, παλιότερα η Ουκρανία και η Β.Μακεδονία, που εμπιστεύονταν τη νευραλγική θέση του πόιντ-γκαρντ σε κάποιον γνωστό Αμερικανό που έπαιζε στας Ευρώπας.
Μιμήθηκε αυτούς τους "μικρούς", ή κάποιους άλλους, όπως τη Ρωσία του 2007, όταν με επικεφαλής τον Τζέι Αρ Χόλντεν χτύπησε στο ψαχνό και υποχρέωσε την Ισπανία σε μια οδυνηρή ήττα στον τελικό της Μαδρίτης. Οι Ισπανοί περίμεναν πως και πως να πάρουν επιτέλους ένα χρυσό μετάλλιο στο Ευρωμπάσκετ, ο πλέι-μέικερ όμως της ΤΣΣΚΑ Μόσχας στον οποίο ο Ντέιβιντ Μπλατ είχε δώσει τα ηνία της Εθνικής Ρωσίας, σκόραρε λίγο πριν από την εκπνοή αφήνοντας τη φούρια ρόχα ξανά στη 2η θέση (θα έπαιρνε το πρώτο της χρυσό σε ευρωπαϊκό πρωτάθλημα, δυο χρόνια αργότερα στην Πολωνία).
Και ξαφνικά άνοιξε μια κουβέντα για τους ... νατουραλιζέ, λες και τους βλέπαμε πρώτη φορά! Ο Νέβεν Σπάχια εξαπέλυσε μύδρους κατά των πολιτογραφημένων παικτών, όπως μεταφράζεται ο όρος από τα γαλλικά, εμπλέκοντας τον Ντόρσεϊ και τον Αντετοκούνμπο, χωρίς να έχει πλήρη επίγνωση του τρόπου με τον οποίο αμφότεροι αγωνίζονται στην Εθνική Ελλάδας.
Η παρουσία του Μπράουν θεωρήθηκε μια μικρή (ή μεγάλη, πάρτε το όπως θέλετε) ανορθοφραφία της Εθνικής Ισπανίας, διότι αν δεν υπήρχε ο Αμερικανός, ενδεχομένως η ομάδα του Σκαριόλο να μην έφτανε ποτέ στο χρυσό μετάλλιο. Πρώτον αυτό δεν το ξέρουμε και δεύτερον η Ισπανία σκέφτηκε τον Μπράουν επειδή ο Ρίκι Ρούμπιο αναρρώνει από επέμβαση στον χιαστό του αριστερού του γόνατου, ενώ ούτε ο Σέρχιο Γιουλ κατάφερε να ξεπεράσει τα προβλήματα τραυματισμών που τον βασάνισαν όλη τη χρονιά.
Για πολλούς η κίνηση της Ισπανίας ήταν μεν νομότυπη, πλήν όμως είχε μέσα της πολύ καιροσκοπισμό και ακόμη περισσότερο unfair. Ένας παίκτης, χωρίς την παραμικρή σχέση με την Ιβηρική, έγινε ένας από τους πρωταγωνιστές της νέας πρωταθλήτριας Ευρώπης. Ιδού πεδίον δόξης να ξιφουλκήσουμε, για μια ακόμη φορά εναντίον των Ισπανών, που λατρεύουμε ... μισώντας τους.
Κι όμως, οι Ισπανοί δεν έκαναν τίποτε περισσότερο απ' αυτό που προβλέπουν οι κανονισμοί, αλλά και η δική τους αθλητική κουλτούρα επιτρέπει στην χρησιμοποίηση ξένων παικτών με τις εθνικές τους ομάδες.
Νατουραλιζέ αλά γαλλικά...
Ο όρος νατουραλιζέ προέρχεται από τα γαλλικά. Λόγω των αποικιών τους, οι φίλτατοι Γάλλοι έδιναν αβέρτα τα διαβατήρια είτε τα δικαιούνταν, είτε όχι, ποδοσφαιριστές και μπασκετμπολίστες. Περισσότερο στις δεκαετίες του 70 και του 80, λιγότερο τα επόμενα χρόνια, όταν οριοθετήθηκαν και οι πρώτοι κανόνες για την χρησιμοποίηση τους.
Ο Ζαν Τιγκανά, που συμπλήρωνε ιδανικά τη μεσαία γραμμή της Γαλλίας του Μισέλ Πλατινί είχε γεννηθεί (στο άλλοτε γαλλικό Σουδάν), ο Μορίς Τρεζόρ ήταν από τη Γουαδελούπη, ενώ ο Κριστιάν Καρεμπέ είναι γεννημένος στην ημιαυτόνομη, πλέον, Νέα Καληδονία.
Στο μπάσκετ, έτσι πρόχειρα, θυμόμαστε τον Απόλο Φαγέ, που είχε γεννηθεί στη Σενεγάλη, αλλά έπαιξε 80 ματς με τους τρικολόρ. Και ένας άλλος σέντερ, ο Ζορζ Βεστρίς είχε γεννηθεί σε γαλλικό έδαφος στην Καραϊβική (Μαρτινίκα).
Οι Ισπανοί, πάντως, είχαν ξεκινήσει ακόμη νωρίτερα το γαϊτανάκι των πολιτογραφήσεων. Ο Αλφρέδρο Ντι Στέφανο από Αργεντίνος έγινε Ισπανός παίζοντας και στις δυο εθνικές ομάδες (ενώ όταν βρισκόταν στη Μπογκοτά, αγωνίστηκε σε φιλικούς αγώνες με την Εθνική Κολομβίας, χωρίς να έχει καν διαβατήριο). Ισπανικό διαβατήριο απέκτησε και ο καλπάζων συνταγματάρχης της Ουγγαρίας, ο Φέρεντς Πούσκας, που όταν πολιτογραφήθηκε Ισπανός φόρεσε τη φανέλα της φούρια ρόχα σε προκριματικούς αγώνες του Παγκοσμίου Κυπέλλου.
Η ισπανική "μόντα" στο μπάσκετ
Ο Κλίφορντ Λιουκ, "ιερό τέρας" της Ρεάλ και του ισπανικού μπάσκετ γεννήθηκε στο Σίρακιους της Νέας Υόρκης 21 χρόνια πριν βρεθεί στη Μαδρίτη και φορέσει τη φανέλα των μερένγκες. Από το 1962 μέχρι το 1978 έπαιξε μπάσκετ στη Ρεάλ, της οποίας αργότερα χρημάτισε και προπονητής. Από πολύ νωρίς, μόλις το 1968 (για τους Ολυμπιακούς Αγώνες στο Μεξικό) ο Λιουκ είχε πάρει ισπανικό διαβατήριο και έπαιζε στην Εθνική Ισπανίας (μέχρι το 1975).
Από το 1971, μάλιστα, η Ισπανία είχε στην πεντάδα της δυο νατουραλιζέ, αφού εκτός του σέντερ Λιουκ (2.03) έπαιζε και ο έξοχος σκόρερ Γουέιν Μπράμπεντερ. Κι αυτός της Ρεάλ, που είχε φτάσει στη Μαδρίτη το 1968, πήρε το διαβατήριο και έπαιξε με τη ρόχα για 11 χρόνια. Στο ιστορικό αργυρό μετάλλιο του 1973, ο Μπράμπεντερ είχε αναδειχθεί MVP του τουρνουά.
Αργότερα οι Ισπανοί έδωσαν διαβατήριο στον Τσίκο Σιμπίλιο, ένα χρόνο μετά την άφιξη του στη Βαρκελώνη από τον Δομίνικο (το 1977), στον Χοσέτσου Μπιριούκοφ που έπαιξε σε δυο Εθνικές Ομάδες (ΕΣΣΔ, Ισπανία αλλά είχε και ισπανικές ρίζες από την πλευρά της μητέρας του), τον πρωταθλητή Ευρώπης με την Μπανταλόνα το 1994 Μάικ Σμιθ.
Τα τελευταία χρόνια με την Ισπανία έπαιξαν ο Σέρχι Ιμπάκα (διεθνής με την Εθνική εφήβων του Κονγκό) και ο Νίκολα Μίροτιτς ο οποίος από 14 ετών μένει μόνιμα στη Μαδρίτη, αγωνίστηκε στις μικρές εθνικές ομάδες της Ισπανίας, αλλά εκτός του μπάσκετ, δηλώνει περήφανος Μαυροβούνιος!
Η δική μας περίπτωση
Η Ελλάδα δεν χρειαζόταν -τουλάχιστον- στην αρχή να πολιτογραφεί μπασκετμπολίστες. Η μετανάστευση χιλιάδων συμπατριωτών μας με προορισμό την Αμερική έφτανε για να βρούμε μια άλλη δίοδο προσέγγισης της πατρίδας του μπάσκετ. Τα παιδιά των Ελλήνων μεταναστών έφτασαν στην δεκαετία του 70 για να παίξουν στην χώρα των γονιών τους.
Κάποιοι, βέβαια, δεν είχαν καν σχέση με τους πολυμήχανους παράγοντες να βρίσκουν πρόθυμη (με το αζημίωτο φυσικά) μια συγκεκριμένη ενορία στη Νέα Υόρκη να εκδίδει πιστοποιητικά γέννησης, σε Έλληνες και μη.
Οι καλύτεροι αυτών των ομογενών (Γιατζόγλου, Καστρινάκης, Διάκουλας, Βίδας, Μάλλαχ, Στεργάκος) φόρεσαν το εθνόσημο με έναν από τους τελευταίους της φουρνιάς να γίνεται ο άνθρωπος που θα μας οδηγούσε στη γη της επαγγελίας. Ο γιος του Γιώργου και της Στέλλας Γκάλη, μέλος του Neismith Basketball Hall Of Fame, πλέον, Νίκος Γκάλης...
Όλοι έπαιξαν σαν Έλληνες, έστω κι αν ήρθαν με αμερικάνικα διαβατήρια, ενώ από κάποια στιγμή και μετά άρχισαν να μπαίνουν περιορισμοί για όσους δεν είχαν γεννηθεί επί ελληνικού εδάφους. Κάπως έτσι την πατήσαμε με την υπόθεση Κόρφα το 1989, όταν οι Γάλλοι ανακάλυψαν ότι ήταν γεννημένος στο Οχάιο και όχι σην Ελλάδα, όπως υποστήριζε η ελληνική ομοσπονδία. Ο Κόρφας δεν μπορούσε να αγωνιστεί σαν γηγενής, θεωρήθηκε νατουραλιζέ, όμως ήδη η θέση είχε καλυφθεί από το Ντέιβιντ Στεργάκο.
Στη δεκαετία του 90 αφού, πλέον, είχαν εξαντλήσει την δεξαμενή των ομογενών από τις ΗΠΑ, οι πολυμήχανοι Έλληνες βρήκαν διάφορους τρόπους ελληνοποίησης κανονικών ξένων ή με νεφελώδη ή και ανύπαρκτη σχέση με την Ελλάδα παικτών (Μισούνοφ, Σούμποτιτς,Πετσάρσκι, Τάρλατς, Τόμιτς, Σοκ, Κουούσμα, Ζεβροσένκο, Ζουρπένκο, Στογιάκοβιτς, Γιάριτς, Τσακαλίδης). Στην Εθνική Ομάδα αγωνίστηκε μόνο ο Τζέικ Τσακαλίδης (ή Αλεξέι Λέντκοβ όπως είναι το πραγματικό του όνομα).
Στο γύρισμα του αιώνα επιστρέψαμε στις δεύτερες και τρίτες γενιές των ομογενών από τις ΗΠΑ. Πρώτα εμφανίστηκε ο Νίκ Καλάθης, μετά ο Κώστας Κουφός, ο Μάικ Μπράμος, τώρα έχουμε τον Τάιλερ Ντόρσεϊ, ακολουθεί και ο Μήτρου Λονγκ (ενώ υπάρχει και ο Ζακ Όγκαστ).
Τι λέει ο κανονισμός ...
Παρότι έχουν αναμφισβήτητη ελληνική καταγωγή ο Ντόρσεϊ (και ο Μήτρου Λονγκ) θεωρούνται νατουραλιζέ. Ο νέος κανονισμός της FIBA σημειώνει ότι κάθε εθνική ομάδα έχει δικαίωμα να χρησιμοποιήσει μόνο ένα παίκτη ο οποίος απέκτησε τη νόμιμη ιθαγένεια μέσω πολιτογράφησης, ή με όποιον άλλο τρόπο κι αφού έχει συμπληρώσει την ηλικία των 16 ετών. Η συγκεκριμένη διάταξη ισχύει και για τους παίκτες οι οποίοι είχαν το δικαίωμα απόκτησης της ιθαγένειας από τη γεννησή τους, αλλά δεν έκαναν χρήση του, μέχρι το 16ο έτος της ηλικίας τους".
Για τους παίκτες που έχουν ιθαγένεια πριν από τα 16 τους, αλλά δεν παρουσίασαν διαβατήριο, η FIBA μέσω του γενικού γραμματέα της αποφασίζει για κάθε περίπτωση εξετάζοντας τον τόπο γέννησης, τον χρόνο παραμονής τους, την συμμετοχή του σε εθνικές διοργανώσεις και οτιδήποτε αλλο αποδεικνύει τους δεσμούς με την χώρα της οποίας την Εθνική Ομάδα θέλει να υπηρετήσει. Αυτή είναι η περίπτωση των Αντετοκούνμπο, που αγωνίζονται βέβαια σαν Έλληνες...
... και τι νόημα εχει (πες Γιώργο Λιμνιάτη)
Η FIBA δέχθηκε τις πολιτογραφήσεις που είδαμε την τελευταία δεκαπενταετία με βέρους Αμερικανούς να παίρνουν διαβατήρια ευρωπαϊκών χωρών, μόνο και μόνο για να παίξουν μπάσκετ. Κάποιος μπορεί να ισχυριστεί ότι το ίδιο κάνουμε κι εμείς, όταν εκμεταλλευόμαστε τις ελληνικές ρίζες του όποιου Ντόρσεϊ, ο οποίος αν δεν έπαιζε μπάσκετ, δύσκολα θα σκεφτόταν να πάρει ελληνικό διαβατήριο. Δεν θα' χει απόλυτο δίκιο, διότι έστω και δια της τεθλασμένης μπασκετικής οδού, ο Ντόρσεϊ επιστρέφει στα προγονικά εδάφη. Οι διάφοροι Μακφάντεν τι σχέση έχουν με τις διάφορες Γεωργίες;
Ο Γιώργος Λιμνιάτης που εδώ και έξι χρόνια κάθεται στο πλευρό του Ηλία Ζούρου στον πάγκο της Εθνικής Γεωργίας είναι από τους πιο κατάλληλους να απαντήσει στο ερώτημα, αναλύοντας όλες τις παραμέτρους:
"Η FIBA έδωσε αυτή τη δυνατότητα κυρίως για τις μικρές εθνικές ομάδες πιστεύοντας ότι έτσι θα βελτιώσει τον ανταγωνισμό στις μεγάλες διοργανώσεις. Δεν είχε άδικο. Καθώς επιλέγονται κυρίως παίκτες που έχουν την μπάλα στα χέρια, είναι αλήθεια ότι ομάδες όπως η δική μας βοήθηκαν πολύ. Άλλες, όπως η FYROM το 2011, με τον Μπο Μακάλεμπ, έφτασε μέχρι την 4η θέση, όπως έκανε φέτος η Πολωνία χάρη στον Σλότερ.
Θα σου πω κάτι. Εξαρτάται και από τον κάθε παίκτη ξεχωριστά, πως ενσωματώνεται στην κάθε ομάδα. Θα μιλήσω για τον δικό μας τον Μακφάντεν, που πραγματικά έχει μεταμορφωθεί σε Γεωργιανό. Είναι εξαιρετικός χαρακτήρας και έγινε ένα με την ομάδα μας, μέσα και έξω από το γήπεδο. Ο Μάικ Ντίξον που είχαμε πριν, χωρίς να είναι κακός χαρακτήρας, δεν ήταν έτσι. Ο Θαντ δεν διαφέρει από τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας, λες και είναι πραγματικός Γεωργιανός.
Το ίδιο νομίζω ισχύει και με τον Σλότερ στην Πολωνία, ενώ και ο Μπράουν αν και πολύ καινούργιος στην ομάδα της Ισπανίας, αφομοίωσε όλη τη φιλοσοφία της ομάδας και δέθηκε με την παρέα. Δεν θα μπορούσε, άλλωστε, να έχει αυτή την απόδοση αν δεν αισθανόταν έτσι.
Δεν είναι μόνο δική του υπόθεση, σίγουρα, όμως, χωρίς τον Μακφάντεν δεν θα χαμε κάνει αυτή την πρόοδο που παρουσίασε η Εθνική Γεωργίας τα τελευταία χρόνια. Νικήσαμε ομάδες όπως η Ισπανία, η Λιθουανία και η Τουρκία. Σε αγωνιστικό επίπεδο, λοιπόν, η χρησιμοποίηση ενός νατουραλιζέ βοήθησε τη Γεωργία να βρεθεί στον μπασκετικό χάρτη, να διοργανώσει ένα όμιλο Ευρωμπάσκετ και να διεκδικήσει ακόμη και την πρόκριση στους "16" παρά τη μεγάλη ατυχία που είχαμε με τον τραυματισμό του Σενγκέλια.
Υπάρχει και ένα πιο μακροπρόθεσμο όφελος. Με το μπάσκετ, μέσω της Εθνικής Ομάδας, να κερδίζει σε δημοτικότητα σημαίνει ότι κάποια παιδιά, περισσότερα από το παρελθόν, θα μπουν για πρώτη φορά σε ένα γήπεδο παρέα με μια πορτοκαλί μπάλα. Αν βρούμε δυο-τρεις παίκτες που κάποια στιγμή θα επανδρώσουν την Εθνική Ομάδα, θα το χρωστάμε και (εν μέρει) στον Μακφάντεν...."
Η αλήθεια είναι ότι το θέμα δεν εξαντλείται έτσι εύκολα (εξ ου και οι περίπου 2000 λέξεις που ήδη διαβάσατε). Σίγουρα πάντως οι Ισπανοί δεν διέπραξαν κάποιο έγκλημα, επιλέγοντας τον Λορέντζο Μπράουν. Αντιθέτως. Μάλλον έκαναν σαχ-ματ...
