Στο ποδόσφαιρο τα πάντα κρίνονται από το αποτέλεσμα. Από το τελικό σκορ. Από τη βαθμολογία. Ή όχι; Μήπως υπάρχει κάτι πιο/εξίσου σημαντικό, που ίσως διαρκεί περισσότερο; Μια κληρονομιά που ασκεί επίδραση σε πολλούς για πολλά χρόνια;

Οι ομάδες που με το στυλ τους σημαδεύουν το άθλημα είναι πιο σημαντικές από τις ομάδες που παίρνουν τους τίτλους; Είναι τόσο δύσκολο να πετύχεις και τα δύο, να συνδυάσεις το στυλ με την ουσία;

Οι οπαδοί τι θέλουμε τελικά; Τι είναι αυτό που ζητάμε και εκτιμάμε περισσότερο; Μας αρκεί απλά μια νίκη κι ας έρθει όπως να ‘ναι; Και τι ισχύει για τους προπονητές, τους παίκτες, τις διοικήσεις; Η αμυντική προσέγγιση αξίζει λιγότερο από την επιθετική; Είναι λιγότερο ελκυστική; Οι ομάδες που επιλέγουν να αντιδρούν και να αφήνουν την μπάλα στον αντίπαλο, σκοτώνουν το ποδόσφαιρο;

Τέχνη και φραγμοί

Στο ποδόσφαιρο δε μετράει μόνο το αποτέλεσμα. Υπάρχουν 90 λεπτά στα οποία οι παίκτες, ο προπονητής εκφράζουν τις ιδέες τους, έχουν την ευκαιρία να παίξουν με τον τόπο που τους αρέσει, να κάνουν αυτό που γουστάρουν, που τους γεμίζει. Υπάρχει ποικιλία, πρέπει να υπάρχει ποικιλία. Και η άνεση και η δυνατότητα για κάθε ομάδα να παρουσιάσει το δικό της έργο. Και δεν είναι τα πάντα άσπρο-μαύρο. Κάθε άλλο. Δεν είναι κακός αυτός που παίζει μόνο για το αποτέλεσμα, δεν είναι πάντα άξιος συγχαρητηρίων αυτός που επιμένει στη φιλοσοφία του. Αυτά που αρέσουν σε εμένα δεν είναι ανάγκη να αρέσουν και στους άλλους.

Το ποδόσφαιρο είναι αγώνας. Κυριαρχεί ο ανταγωνισμός. Είναι και μια μορφή τέχνης όμως. Ο καθένας μπορεί να επιλέξει τον τρόπο με τον οποίο θα παίζει. Δεν υπάρχει μόνο ένα στυλ που φέρνει κούπες, δεν υπάρχει μόνο ένα στυλ που είναι όμορφο. Παρατηρώ πως σε μια προσπάθεια να υποστηρίξουμε ότι αυτό που μας αρέσει είναι πιο όμορφο από αυτό που αρέσει σε κάποιον άλλον, βλέπουμε και το στοιχείο της τέχνης που υπάρχει στο ποδόσφαιρο με όρους άκρως ανταγωνιστικούς και δαιμονοποιούμε τακτικές. Συχνά βάζουμε στο ίδιο τσουβάλι τακτικές που δεν έχουν σχέση. Και δημιουργούμε στερεότυπα.

Αν δεν έχεις κατοχή, παρκάρεις το λεωφορείο. Αν έχεις κατοχή είσαι βαρετός. Αν είσαι μεγάλος πρέπει να παίρνεις κούπες συνέχεια. Αν είσαι μικρός και κάνεις παιχνίδι πρωτοβουλίας, πρόληψης, είσαι καταδικασμένος. Η άμυνα είναι πάντα κακή, άσχημη και σκοτώνει το ποδόσφαιρο. Η επίθεση είναι πάντα υπέροχη και είναι το μόνο ωραίο που υπάρχει σε ένα ματς. Τίτλους παίρνεις μόνο με έναν τρόπο. Κι άλλα πολλά τέτοια. Μέσω των οποίων θέτουμε όρια, δημιουργούμε φραγμούς.

Ο Θεός δε βλέπει ποδόσφαιρο

« Απλά και μόνο επειδή είμαστε μικροί, δε σημαίνει πως δεν μπορούμε να ανταγωνιστούμε, να σπάσουμε ρεκόρ, να διασκεδάσουμε, να παίξουμε όπως θέλουμε», λέει ο Paco Jemez. Η δουλειά του οποίου στη Rayo Vallecano είναι η αφορμή για αυτό το κείμενο. Ο Ισπανός προπονητής ζητάει από τις ομάδες του να παίζουν επιθετικά, να έχουν την μπάλα και την πρωτοβουλία για να το πω πιο σωστά. Γεγονός που εμένα μου αρέσει κι από αρκετούς κερδίζει μπράβο. Δεν είναι όμως αυτό το βασικό.

Η ουσία είναι πως κάνει αυτό που θέλει. Κι ας είναι σε μικρή ομάδα. « Πιστεύω στον Θεό. Αν ψάχνεις για θαύμα, τότε επένδυσε σε αυτόν. Στο ποδόσφαιρο όμως, δε χρειάζεται» σε αυτή του φράση του και στο « Δε βλέπω το νόημα να παίζεις ποδόσφαιρο χωρίς να παίρνεις ρίσκα, η εμπειρία μου με έχει διδάξει πως όταν είσαι μικρή ομάδα, ο μόνος τρόπος για να πετύχεις οτιδήποτε είναι να είσαι τολμηρός», που έχει δηλώσει στο site της fifa, κρύβεται ο λόγος που αξίζει ένα μπράβο ο Jemez. Ξαναλέω, δεν είναι τόσο θέμα επιθετικού-αμυντικού ποδοσφαίρου (proactive-reactive καλύτερα), αλλά φραγμών. Όχι. Ο μικρός δεν παίζει άμυνα και ο μεγάλος επίθεση. Ο καθένας παίζει όπως θέλει.

« Υπάρχουν πολλές, διάφορες αντιδράσεις. Όταν αναλαμβάνεις μια ομάδα όπως η Rayo, το στερεότυπο λέει πως θα παίζεις αμυντικά, θα είσαι μαζεμένος, θα κάνεις μακρινές μπαλιές, θα κοιτάς πρώτα να μη δεχτείς γκολ. Όλα αυτά είναι τα αντίθετα από αυτά που θέλω και μου αρέσουν», έχει πει ο Jemez στο site της uefa. Εκεί είναι το κλειδί. Στο να κάνεις αυτό που σε εκφράζει.

Η ομάδα της γειτονιάς

Ο Jemez έκανε καριέρα ως αμυντικός (η μεγαλύτερή του στιγμή ήταν η συμμετοχή στο euro 2000) και το 2007 έγινε προπονητής. Ξεκίνησε από τις μικρές κατηγορίες, δεν του δόθηκε ποτέ πολύς χρόνος, είχε αποτυχίες κι επιτυχίες (η σημαντικότερη ήταν η άνοδος στη δεύτερη κατηγορία με την Cartagena, στην οποία διαδέχθηκε τον Fabri).

Και το περασμένο καλοκαίρι ανέλαβε τη Rayo. Η τρίτη ομάδα της Μαδρίτης, έτσι κι αλλιώς είναι ένας αρκετά διαφορετικός σύλλογος. Ομάδα γειτονιάς, που εδρεύει στην εργατική συνοικία Vallecas της Μαδρίτης, η μοναδική ισπανική που είχε ποτέ γυναίκα πρόεδρο (Teresa Rivero), το όνομα της οποίας έχει δοθεί στο γήπεδο, το οποίο πίσω από τη μία εστία δεν έχει κερκίδες. Οι οπαδοί της είναι έντονα πολιτικοποιημένοι, συμμετέχουν ενεργά σε εργατικούς και κυρίως αντιφασιστικούς αγώνες και βρίσκονται στην αντίθετη πλευρά από σημαντικό μέρος των οπαδών της Atletico και της Real. Ακόμα και οι παίκτες της ομάδας έχουν αφήσει προπονήσεις για να συμμετάσχουν σε πρόσφατες απεργιακές κινητοποιήσεις στην Ισπανία.

Κι αγωνιστικά όμως, για να μείνουμε στο θέμα μας, τα τελευταία χρόνια είχαν μάθει η ομάδα τους να τολμάει, να παρουσιάζει κάτι διαφορετικό, που δεν περιμένεις από σύλλογο του μεγέθους της. Πρώτα ο Pepe Mel (είχε διαδεχθεί τον Michel) στην τρίτη και τη δεύτερη κατηγορία και στη συνέχεια ακόμα περισσότερο ο Jose Ramon Sandoval της έμαθαν να σκέφτεται με παρόμοια λογική με αυτή που έχει ο Jemez. Το 2011-2012 έμεινε στην Primera στο τέλος. Από τότε είχε αρκετά επιθετική λογική και ήθελε να έχει την μπάλα (ολοκλήρωσε το πρωτάθλημα με 51% κατοχή).

Αφελής;

Με τον Jemez όλα πήγαν ένα βήμα πιο πέρα. Οι περισσότεροι όμως δεν ήταν έτοιμοι από την αρχή, όπως φαίνεται κι από τα λόγια του Ισπανού: « Τις πρώτες μέρες όταν έλεγα πώς θέλω να παίξουμε, ότι θέλω να χτίζουμε επιθέσεις από την άμυνα με την μπάλα κάτω κτλ., έβλεπες πρόσωπα που απορούσαν, που τους φαίνονταν λίγο τραβηγμένες μερικές ιδέες μου. Όσο περνούσε ο καιρός το αποδέχονταν περισσότεροι».

Και σκέφτομαι πως τελικά πολλές φορές το κακό το κάνουν οι διοικήσεις, αλλά και οι οπαδοί. Οι πρώτοι θέλουν κούπες, αποτελέσματα, κοιτάνε τα λεφτά, συχνά λειτουργούν πολύ κοντόφθαλμα. Και τα παιδιά στην κερκίδα θέλουν νίκη και γκρινιάζουν εύκολα. Φαίνεται πως αυτοί είναι που βάζουν φραγμούς. Αυτοί είναι στενόμυαλοι και συχνά αφελείς. Το τελευταίο επίθετο χρησιμοποιούν συχνά αρκετοί για να περιγράψουν τον Jemez. Κι εδώ τίθεται ένα άλλο κλασικό ερώτημα: είναι αφελής ή απλά πιστός στις αρχές του, στις ιδέες του; Ισχύει φυσικά για πολλούς ακόμα αυτή η ερώτηση.

Ο Jemez ξέρει ότι παίρνει ρίσκα. Και ο ίδιος έχει δηλώσει κάποιες φορές ότι η ομάδα του μόνη της κάνει κακό στον εαυτό της. Του έχουν μιλήσει για αφέλεια, έχει απαντήσει κάνοντας το αφέλεια, αυτοκτονία. Αλλά όπως είπαμε « το να παίξω άσχημα (σ.σ. αυτό που για τον ίδιο είναι άσχημο δηλαδή) και να νικήσει σε μια τυχαία φάση στο τέλος δε μου αρκεί, δεν είναι για μένα. Θέλω η ομάδα μου να παίζει καλό ποδόσφαιρο, να αισθάνεται άνετα, ωραία και να παλεύει για κάθε μπάλα. Προφανώς κάποιες φορές θα σε διαλύσει ο αντίπαλος, αλλά αυτό είναι κάτι που το περιμένουμε. Αν δεν επιμείνεις, αν δεν είσαι αδίστακτος δεν μπορείς να πετύχεις τον στόχο σου».

Και όταν τον ρωτάνε αν υπάρχει περίπτωση κάποια στιγμή να απαρνηθεί τις ιδέες του, να προσπαθήσει να νικήσει με άλλον τρόπο, απαντάει: « Ποτέ. Ποτέ δεν το έχω κάνει και δεν πρόκειται να το κάνω. Πιστεύω σε αυτό που κάνω. Αν με επιλέξεις για την ομάδα σου, ξέρει τι παίρνεις». Και πάλι γυρνάμε στις άσχετες διοικήσεις και στους ανυπόμονους οπαδούς, που τα θέλουν όλα εδώ και τώρα. Συχνά δεν ξέρουν τι θέλουν.

Την έχει μεγαλύτερη…

Ο κάθε προπονητής όμως ξέρει τι θέλει. Εντάξει, πολλοί ξέρουν μέχρι να επηρεαστούν από τον πρόεδρο, την κερκίδα, τους παίκτες και να μην χαθούν στον λαβύρινθο. Εκεί κάνει τη διαφορά ο κάθε Jemez. « Υπάρχουν εντάσεις, αντιδράσεις. Ειδικά όταν παίζεις όπως παίζουμε εμείς. Το νιώθεις στην εξέδρα, σε επηρεάζει, φτάνει στους παίκτες και γίνεται πιο δύσκολο να παίξεις. Συχνά παίζουμε με 3 στην άμυνα. Οι παίκτες θα ένιωθαν πιο ασφαλείς αν παίζαμε με 4. Και πιο ασφαλείς αν παίζαμε με 7. Αλλά αυτό μας κάνει υπέροχους, το θάρρος μας. Πιστεύω σε αυτό που κάνουμε και για αυτό πιστεύουν και οι παίκτες. Μερικές φορές βέβαια θα σε πιέσουν, θα σε δοκιμάσουν. Θέλουν να δείξουν ότι… την έχουν μεγαλύτερη. Λοιπόν, μπορώ να σας πω ότι εγώ έχω τη μεγαλύτερη…», εξηγεί περί του θέματος με άκρως κατανοητό τρόπο ο Ισπανός τεχνικός.

Και πάμε για άλλη μια φορά, στο θέμα των φραγμών, των κλισέ, των προκαταλήψεων. « Αν είσαι μικρή ομάδα και μπεις στο γήπεδο με κόμπλεξ κατωτερότητας, είσαι τελειωμένος. Πιστεύω πως όσο πιο ταπεινός και μικρός είσαι, τόσο πιο γενναίος πρέπει να παρουσιάζεσαι αν θες να τα βάλεις με τα μεγάλα αγόρια. Ξεκινάμε με μειονέκτημα στο μπάτζετ (σ.σ. η Rayo και πέρυσι και φέτος έχει το μικρότερο στην κατηγορία. 7 εκατομμύρια φέτος και περίπου 13 πέρυσι), πρέπει να ισορροπήσουμε τα πράγματα έχοντας παραπάνω πίστη, τόλμη και κουράγιο. Αν φοβόμαστε, δεν έχουμε ελπίδα. Πρέπει να είμαστε τολμηροί, θρασείς, να παίρνουμε ρίσκα. Το θέμα δεν είναι να αλλάξουμε αυτό που κάνουμε, αλλά να επιμείνουμε για να το κάνουμε καλύτερα», λέει ο Jemez.

«Τι έχεις στο μυαλό σου;»

Ο οποίος ίσως και να είναι υπερβολικός, ακραίος, τρελός. « Είμαι αισιόδοξος. Ίσως υπερβολικά αισιόδοξος. Ακόμα και η γυναίκα μου πολλές φορές μού λέει ‘δεν ξέρω τι έχεις στο μυαλό σου, τι είναι αυτό που σε κάνει να φτάνεις στα όρια, να πιέζεις καταστάσεις’», λέει ο ίδιος. Στην τελική, λέω εγώ, ξεκινάει από πιο πίσω, δε θα πάρει το πρωτάθλημα. Τουλάχιστον ας το χαρεί, ας το κάνει με τον δικό του τρόπο. Ας «πεθάνει» όρθιος, μένοντας πιστός στις ιδέες του. Ίσως είναι καλύτερα από το να ζήσει γονατιστός, ενδίδοντας στα θέλω άλλων. Και πάλι. Κλισέ, φραγμοί… Ποιος εγγυάται ότι αν κάνει το «λογικό» θα πετύχει; Κι αν πετύχει, θα είναι ευτυχισμένος; Τι αξία θα έχει για τον ίδιο;

O Jemez πέρυσι πήγε τη Rayo μέχρι την 8η θέση, με τον δικό του τρόπο. Πίεση ψηλά, προσπάθεια άμεσης ανάκτησης της μπάλας, παγίδες για οφσάιντ, πολλοί παίκτες να ανεβαίνουν, κατοχή στο 58% (2η στην κατηγορία) , 15 σουτ ανά αγώνα (3η στην κατηγορία), ποσοστό επιτυχημένων πασών στο 78% (+7% από το 2011-2012). Το καλοκαίρι έχασε τους καλύτερούς του παίκτες. Πήρε δανεικούς και ελεύθερους. Φέτος κάνει 62% κατοχή και το ποσοστό επιτυχημένων πασών έχει ανέβει στο 81%. Με χειρότερο υλικό. Με τη δουλειά να πρέπει να γίνει ξανά από την αρχή σε μεγάλο βαθμό. Με τις 5άρες και τις 4άρες να μην τον πτοούν, όπως δεν τον πτόησαν και πέρυσι, όπως δεν πτοείται και από το γεγονός πως αυτή τη στιγμή έχει από κάτω μόνο την Betis.

Τρέλα

Μετά την 4άρα από την Barcelona, πολλοί μιλούσαν για τον Jemez και τη Rayo. Όταν έχασαν από τη Real, ακόμα περισσότεροι μιλούσαν για τη Rayo. Ο Ancelotti μετά το ματς τους χειροκρότησε. Πριν το ματς μίλησε με τον Jemez και του είπε πως θαυμάζει τη δουλειά του και την ομάδα του και θα ήθελε να παρακολουθήσει μερικές προπονήσεις τους. Ο Guardiola έχει μιλήσει στο παρελθόν με κολακευτικά λόγια για τον Jemez (είναι και φίλοι οι δυο τους, υπάρχουν και ιστορίες που λένε πως όταν ήταν στην εθνική, το έσκαγαν από το ξενοδοχείο για να πάνε να παίξουν γκολφ).

« Ο κόσμος συζητάει για το τι είναι πιο σημαντικό: η νίκη ή το να παίξεις καλά; Εγώ τα θέλω και τα δύο. Στο τέλος σχεδόν πάντα μιλάνε τα αποτελέσματα, αλλά εμένα δε με ενδιαφέρει να έχω το ένα χωρίς το άλλο. Αυτός είμαι», λέει ο Jemez. Κι αυτή είναι η ουσία. Όχι αν θα περιμένεις ή αν θα έχεις την μπάλα. Αν θα παίζεις με την μπάλα κάτω ή θα τη σηκώνεις συχνά. Όχι το possession-position, το proactive-reactive. Ο καθένας, οπαδός, προπονητής ή παίκτης έχει τη δική του προτίμηση.

Το θέμα είναι να βλέπουμε ομάδες, προπονητές που κάνουν αυτό που τους εκφράζει, τους ευχαριστεί. Να μην ακολουθούν τα «πρέπει». Και να τολμάνε, να το κάνουν με τον τρόπο τους, όπου κι αν είναι. Αυτή είναι η ομορφιά. Έτσι έχουμε ποικιλία, έτσι βελτιώνεται το άθλημα. Από τους «τρελούς», που πιστεύουν στις ιδέες τους και δεν ακολουθούν την πεπατημένη. Όπως έχει πει κι ένας σοφός « μόνο ο τρελός ήρθε, μου μίλησε και είπε πως το σπίτι που βλέπω στα όνειρά μου υπάρχει…»

Για σχόλια, παρατηρήσεις και περισσότερη κουβέντα μπορείτε να με βρείτε και στο twitter ως @sokinside