Το VCU εξασφάλισε την παρθενική του πρόκριση στο φάιναλ-φορ του NCAA, αποκλείοντας –όπως προστάζει η παράδοση κι η μυθολογία- όχι μόνο ένα από τα μεγάλα φαβορί, αλλά ουσιαστικά το τελευταίο! Το Κάνσας, το μοναδικό top-sheed (Νο1 δηλαδή) κολέγιο που είχε απομείνει ζωντανό γνώρισε την ήττα με 71-61.

Το Βιρτζίνια Κόμονγουελθ έχει μόλις το τρίτο σχολείο που προκρίνεται στο φάιναλ-φορ αν και ξεκίνησε από το Νο11 της κατάταξης. Το τελευταίο που το είχε κάνει ήταν το άσημο Τζορτζ Μέισον που έγινε διάσημο μέσα σε μια μόλις χρονιά. Τώρα οι «Ραμς» θα αντιμετωπίσουν το Μπάτλερ, την περσινή «σταχτοπούτα» της διοργάνωσης, που αν και έχασε τον καλύτερο του παίκτη συνεχίζει να εντυπωσιάζει με την πορεία του.

Η μάχη των δύο ομάδων θεωρείται ήδη… ιστορική. Κι αυτό γιατί το Νο8 θα αντιμετωπίσει το Νο11, αποτελώντας δηλαδή τον πιο «αναπάντεχο» ημιτελικό στην ιστορία του θεσμού, με τα «Μπουλντογκ» να θεωρούνται ίσως για πρώτη φορά το φαβορί.

Η διαδρομή των «Ραμς», μπορεί να μην συνοδεύτηκε από επικές ανατροπές ή συγκλονιστικά buzzer-beater (όπως το Μπάτλερ), αλλά είχε άλλου είδους… στάχτη, η οποία και αποτινάχθηκε για να αντικατασταθεί από χρυσόσκονη. Το VCU ουσιαστικά ήταν η τελευταία ομάδα που συμπλήρωσε το «ταμπλό».

Η ομάδα του Σάκα Σμαρτ δεν γνώριζε αν θα πάρει μέρος στο τελικό τουρνουά, ούτε το πίστευε. Για αυτό κι οι παίκτες αντί να παρακολουθούν τις ανακοινώσεις της διοργανώτριας αρχής, περνούσαν την ώρα τους στο τοπικό μπεργκεράδικο ή έβλεπαν κινούμενα σχέδια στο Cartoon Network, όπως εκμυστηρεύτηκαν μετά τη μεγάλη τους επιτυχία.

Τελικά ξεκίνησαν στον προκριματικό γύρο, πριν τους «64», το «First Four». Μετά από δύο νοκ-άουτ αγώνες μπήκαν στο τελικό τουρνουά, απέκλεισαν διαδοχικά το ιστορικό Τζόρτζταουν, το Περντιού, το Φλόριντα Στέιτ και τελικά το Κάνσας για να βρεθούν στο Final-Four!

Με ατάκες από το «Ηλίθιος και Πανηλίθιος» και το «Major League»

Το περασμένο Σάββατο στη συνέντευξη Τύπου πριν το ματς οι δημοσιογράφοι προσπαθούσαν να στριμώξουν τον Σάκα Σμαρτ αραδιάζοντας του το πόσο δύσκολο είναι η ομάδα του να πάρει την πρόκριση. «Δηλαδή μου λέτε ότι έχουμε ελπίδες» είπε γελώντας ο μόλις 33 ετών προπονητής των «Ραμς», ανατρέχοντας στην ατάκα από το «Ηλίθιος και Πανηλίθιος», την κωμωδία με τον Τζιμ Κάρεϊ.

Ο Σμαρτ, το φετίχ του οποίου δεν είναι άλλο από τις ατάκες και τα αποφθέγματα, στράφηκε σε άλλη μια ταινία για να απαντήσει σε ερώτηση για το τι άλλο μπορεί να κάνει η ομάδα του. Συγκεκριμένα χρησιμοποίησε μια φράση από το “Major League”, μια ταινία του 1989 για μια ομάδα μπέιζμπολ, μια τυπική ιστορία ενός αουτσάιντερ. «Δεν μπορώ να πω τι είχε πει ακριβώς ο τύπος, αλλά ένα πράγμα μένει να κάνουμε: να κερδίσουμε αυτό το… μπιπ τρόπαιο».

Ο προπονητής του VCU αυτολογοκρίθηκε βάζοντας τη λέξη «blank» αντί μιας άλλης… κακιάς («win the whole blank think» είπε χαρακτηριστικά), μνημονεύοντας «το μόνο που μπορώ να σου πω είναι να χτυπήσεις τη γαμ… μπάλα έξω από το γήπεδο».

Νεανική κόντρα

Ένας 33χρονος θα αντιμετωπίσει έναν 34χρονο. Ο λόγος για τη μάχη των πάγκων στα πλαίσια του ημιτελικού του φάιναλ-φορ μεταξύ του Βιρτζίνια Κόμονγουελθ και του Μπάτλερ. Ο Σάκα Σμαρτ είναι ένα χρόνο μικρότερος από τον Μπραντ Στίβενς και θα έχει τη δυνατότητα να γίνει ο δεύτερος νεαρότερος προπονητής που θα κατακτήσει το τρόπαιο, αν φυσικά οι «Ραμς» συνεχίσουν το… θαύμα τους.

Για την ακρίβεια ο Μπραντς ΜακΚράκεν είναι ο κάτοχος του σχετικού ρεκόρ, καθώς ήταν 31 ετών, 9 μηνών και 21 ημερών όταν το 1940 κατέκτησε τον τίτλο με το Ιντιάνα. Στη δεύτερη θέση φιγουράρει ο Χάρολντ Φόστερ του Ουινσκόνσιν (ήταν 34 ετών, 9 μηνών και 29 ημερών) το 1941, ενώ τρίτος έρχεται ο Φρεντ Τέιλορ, που στα 35 του (το 1960) πανηγύρισε το πρωτάθλημα.

Οι δύο επόμενοι στη λίστα είναι κι οι πιο γνωστοί. Ο λόγος για τον Μπόμπι Νάιτ, που ήταν 35 ετών όταν το Ιντιάνα «τρομοκράτησε» την Αμερική (1976), ενώ ο Νταν Χάσκινς ήταν λίγο μεγαλύτερος (36 και 5 ημερών) όταν έγραψε ιστορία με το Τέξας Ελ Πάσο το 1966. Το τελευταίο κατόρθωμα έγινε και ταινία («Road to Glory»), η οποία μετέφερε στη μεγάλη οθόνη την ιστορία του πρώτου κολεγίου που χρησιμοποίησε πέντε Αφροαμερικανούς σε όλο το παιχνίδι, στέλνοντας ένα πρωτοφανές αντι-ρατσιστικό μήνυμα.

Ο προπονητής του… ολέθρου

Ποιος είναι όμως ο Σάκα Σμαρτ, που έχει γίνει το πιο «καυτό» όνομα της προπονητικής τον τελευταίο καιρό; Ο άνθρωπος που «διέγνωσε» το ταλέντο του ΛεΜπρόν Τζέιμς είναι ένας εργατικός, εκδηλωτικός coach, που λατρεύει τα αποφθέγματα και κάνει τους ανθρώπους γύρω του να τον ακολουθούν.

Τον μεγάλωσε η μητέρα του στο Ουινσκόνσιν και πήρε το όνομα από τον Σάκα Ζούλου, τον Αφρικανό βασιλειά που ένωσε εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους.

Πριν αναλάβει το 2009 τις τύχες των «Ραμς» ο Σμαρτ είχε δουλέψει στο Κλέμσον, ενώ είχε διατελέσει και ως assistant coach του Μπίλι Ντόνοβαν στο Φλόριντα. Ξεκίνησε ουσιαστικά την καριέρα του στην τρυφερή ηλικία των 22 ως βοηθός στο Κολέγιο Καλιφόρνια της Πενσιλβάνια, όπου έμεινε για δύο σεζόν. Το 2001 χρίστηκε υπεύθυνος του μπασκετικού προγράμματος του Ντέιτον, πριν ακολουθήσει μια τριετία που δούλεψε ξανά ως assistant coach στο Άκρον, όπου είχε την ευκαιρία να παρακολουθήσει στενά και να δουλέψει μαζί με τον ΛεΜπρόν Τζέιμς, το μεγάλο ταλέντο τότε του τοπικού γυμνασίου Σεν Μέρι-Σεν Πάτρικ.

Στο Βιρτζίνια Κόμονγουελθ δούλεψε για πρώτη φορά ως πρώτος προπονητής, αντικαθιστώντας ουσιαστικά τον Άντονι Γκραντ, που αποχώρησε από το κολέγιο για να αναλάβει το Αλαμπάμα. Με το που κάθισε στην άκρη του πάγκου έγινε ο 10 νεότερος προπονητής στην ιστορία της πρώτης κατηγορίας του κολεγιακού μπάσκετ. Ήταν μόλις 32 ετών.

Τα δύο πρώτα του χρόνια η ομάδα δεν είχε πολλές επιτυχίες, αλλά κατάφερε να στείλει δύο παίκτες στο ΝΒΑ! Ο λόγος για τον Λάρι Σάντερς που επιλέχτηκε το 2010 στο Νο15 από τους Μιλγουόκι Μπακς και τον Έρικ Μέινορ που ήταν το 2009 η επιλογή των Γιούτα Τζαζ στο Νο20.

Ο Σμαρτ περιγράφει το στυλ παιχνιδιού της ομάδας του ως «όλεθρο» (havoc). Με αυτή την έννοια θέλει να περιγράψει τη φιλοσοφία των «Ραμς», που ουσιαστικά προσπαθούν με την άμυνα τους να αποσυντονίσουν τον αντίπαλο τους, προκαλώντας… πανικό. Εξού κι η εμμονή του σε πιεστικές άμυνες σε όλο το γήπεδο ακόμη και μετά από εύστοχο καλάθι.

Φέτος μάλιστα η ομάδα ήταν η πρώτη σε κλεψίματα σε όλη την περιφέρεια (CAA), την ώρα που στην επίθεση προσπαθεί να κάνει τους παίκτες του να παίξουν γρήγορα: να σπρώξουν τη μπάλα στον αιφνιδιασμό. «Τους δίνω την πρωτοβουλία να βγάλουν προσωπικές φάσεις στο ανοιχτό γήπεδο» εξηγεί ο ίδιος.

Προπονητής… συγγραφέας

Ο Σμαρτ, που υπήρξε μεγάλο ταλέντο στα γυμνασιακά του χρόνια, αποφάσισε να απορρίψει το Χάρβαρντ για να παίξει με αθλητική υποτροφία μπάσκετ στο Κένιον, από όπου πήρε και πτυχίο ιστορίας. Έγραψε άριστα στις εξετάσεις και αναδείχτηκε μέλος της All-Academic ομάδας της χώρας, που αποτελείται από αθλητές που διακρίνονται και για τις ακαδημαϊκές τους επιδόσεις.

Από εκείνη την εποχή είχε εκδηλώσει τη λατρεία του για τα αποφθέγματα, για γνωστές φράσεις τις οποίες χρησιμοποιεί πολύ συχνά στα αποδυτήρια.

Μάλιστα κρατάει και ένα σχετικό αρχείο από τα κολεγιακά του χρόνια, το οποίο πλέον φτάνει τις 110 σελίδες! Η αγάπη του για τη λογοτεχνία ενισχύθηκε μετά το γάμο του με τη συγγραφέα Μάγια Πέιν το 2006, αλλά και τη στενή σχέση που διατηρεί με τον ετεροθαλή αδερφό του (καθηγητή κι επίσης συγγραφέα) Τζέι Εμ Ταϊρί.

«Η δυνατή, βαθιά επιθυμία είναι η απαρχή της επιτυχίας» έγραψε πρόσφατα στο Twitter, «κλέβοντας» μια φράση του Ναπολέον Χιλ, ενώ παλιότερα είχε χρησιμοποιήσει ανάλογες εμπνευσμένες ατάκες του Χέμινγουεϊ, του Τσόρτσιλ και του Τολστόι.

«Δεν κάνει μόνο την επιλογή των παικτών. Δεν είναι ο κλασσικός τύπος που βλέπει μόνο συστήματα και άμυνες στο μπάσκετ. Είναι πολύ καλός ομιλητής και έχει πολύ καλή σχέση με τα παιδιά» εξιστορεί ο άνθρωπος που τον προσέλαβε ο Όλιβερ Πουρνέλ.

Όταν φορούσε σορτσάκι και φανέλα ήταν ένας τυπικός παίκτης ομάδας, αλτρουιστής και καλός συμπαίκτης. Τέλειωσε μάλιστα ως πρώτος πασέρ στην ιστορία του Κένιον. Και τώρα η ομάδα του παίζει με ανάλογο ομαδικό στυλ. Φαίνεται ότι για τον Σμαρτ δεν είναι δύσκολο να επιβάλει αυτό που θέλει. «Είτε τον έβλεπες στην τάξη, είτε στο γυμναστήριο, είτε στο παρκέ, είτε στο προαύλιο του σχολείου καταλάβαινες τον χαρακτήρα του. Απλά τα άλλα παιδιά τον ακολουθούσαν»…

Κι όπως λέει ένα άλλο γνωστό αμερικάνικο moto: «Ακολουθήστε τον ή φύγετε από τη μέση».