Το 1957, οι ιθύνοντες της FIBA συναντήθηκαν στη Δυτική Γερμανία με αντικείμενο συζήτησης την ανάγκη δημιουργίας μια νέας διασυλλογικής διοργάνωσης. Η ιδέα γεννήθηκε το προηγούμενο καλοκαίρι με «οδηγό» το απόλυτα πετυχημένο πείραμα του Κυπέλλου Πρωταθλητριών, στο ποδόσφαιρο!

Ο Γενικός Γραμματέας της FIBA, Γουίλιαμ Τζόουνς ήταν αυτός που έθεσε για πρώτη φορά το ζήτημα δημιουργίας ενός ευρωπαϊκού τουρνουά που διοργανώθηκε το 1958, με τη συμμετοχή 22 ομάδων. Για να εξοικονομηθούν χρήματα, οι ομάδες χωρίστηκαν σε ομίλους με γεωγραφικά κριτήρια. Στο πρώτο γκρουπ συμμετείχαν ομάδες από τη Σοβιετική Ένωση, την Πολωνία, τη Φινλανδία και την Ανατολική Γερμανία ενώ στο δεύτερο γκρουπ συμμετείχαν ομάδες από την Ιταλία, την Ελβετία, την Αυστρία, την Τσεχοσλοβακίια, την Ολλανδία και την Ουγγαρία.

Η Τουρκία, η Ελλάδα, η Βουλγαρία, η Ρουμανία και η Γιουγκοσλαβία μαζί το Ισραήλ, το Λίβανο κα τη Συρία στελέχωναν το ανατολικό «μπλοκ» ενώ η Ισπανία, η Γαλλία, το Λουξεμβούργο, το Βέλγιο και η Πορτογαλία ήταν οι δυνάμεις της κεντρικής-νότιας Ευρώπης. Το πρώτο παιχνίδι διεξήχθη στις 22 Φεβρουαρίου 1958, ανάμεσα στη Royal IC CSA του Βελγίου και την BBC Etzella από το Λουξεμβούργο και το τελικό σκορ ήταν 82-43. Έκτοτε ορισμένες από τις μεγαλύτερες μορφές του ευρωπαϊκού και παγκόσμιου μπάσκετ έχουν συμμετάσχει στην Ευρωλίγκα ή Κύπελλο Πρωταθλητριών Ευρώπης.

Ο Μίρζα Ντελίμπασιτς, ο Όντι Νόρις, ο Γιούρι Ζντοβτς, ο Εμιλιάνο Ροντρίγκεθ, ο Ζόραν Σλάβνιτς, ο Μπομπ ΜακΚαντου, ο Κλίφορντ Λιουκ, ο Χουάν Αντόνιο Σαν Επιφάνιο, ο Κρέσιμιρ Τσόσιτς, ο Σεργκέι Μπέλοφ και οι «δικοί» μας Νίκος Γκάλης και Παναγιώτης είναι ορισμένοι μόνο από τους θρύλους του μπάσκετ που έχουν συμμετάσχει σε αυτή τη διοργάνωση.

Η γιουγκοσλάβικη προπονητική σχολή

Οι αριθμοί λένε ότι από το 1988, όταν καθιερώθηκαν τα Final-4, οι προπονητές από την πάλαι ποτέ Ενωμένη Γιουγκοσλαβία πανηγύρισαν 15 φορές σε σύνολο 27 περιπτώσεων! Συγκεκριμένα, ο Ζέλικο Ομπράντοβιτς μετράει οκτώ κατακτήσεις Ευρωλίγκας, ο Μπόζινταρ Μάλκοβιτς τρεις, ο Ντούσαν Ίβκοβιτς δύο και οι Ζέλικο Παβλίσεβιτς, Σβέτισλαβ Πέσιτς από μια!

Επιπλέον, από τους 58 τίτλους στην ιστορία της Ευρωλίγκας, οι πρώην Γιουγκοσλάβοι έχουν κατακτήσει τους 22! Ακολουθούν οι Ιταλοί με 11, οι Ισπανοί με εννιά, οι πρώην Σοβιετικοί με οκτώ, οι Ισραηλινοί με τέσσερις, οι Αμερκανοί με δυο (σ.σ. Ρούντι Ντ’ Αμίκο με τη Μακάμπι, Νταν Πίτερσον με την Φίλιπς Μιλάνο) και η Ελλάδα, Λιθουανία με έναν.

Μιλάμε, δηλαδή για ένα απίστευτο ποσοστό επιτυχίας που ανέρχεται στο εντυπωσιακό 37,9%! Σπουδαίοι πρώην Γιουγκοσλάβοι προπονητές όπως οι Ζέλικο Ομπράντοβιτς, Ντούσαν Ίβκοβιτς, Άτσο Πέτροβιτς, Αλεξάνταρ Τριφούνοβιτς (Σερβία), Ντούσκο Ιβάνοβιτς, Ντούσκο Βουγιόσεβιτς (Μαυροβούνιο), Γιούρι Ζντοβτς (Σλοβενία), Νέβεν Σπάχια και Βέλιμιρ Περάσοβιτς (Κροατία) έχουν σημαδέψει τη σύγχρονη ιστορία της Ευρωλίγκας.

Από τον Κρούμινς στον Ντράζεν

Από το μακρινό 1958 υφίσταται ο θεσμός που έχει αναδείξει μεγάλες μορφές κι ομάδες. Πρώτη δυναστεία η «πρόγονος» της μεγάλης Γιουγκοπλάστικα, η ΑΣΚ Ρίγα. Με τον γίγαντα Γιαν Κρούμινς στη ρακέτα πήρε τα πρώτα τρίτα Κύπελλα. Πολλές ομάδες μοιράστηκαν τους τίτλους από τότε, με την ιταλική Σίμενταλ Μιλάνο να βγαίνει νικήτρια στο πρώτο Final-4 της ιστορίας, το 1966, με αστέρι της τον Μπιλ Μπράντλεϊ, απόφοιτο του κολεγίου του Πρίνστον, μετέπειτα πρωταθλητή στο ΝΒΑ με τους Νικς και γερουσιαστή των ΗΠΑ.

Η δεκαετία του ‘70 ανήκει στην Ίνις Βαρέζε που φτάνει σε δέκα συνεχόμενους τελικούς από το 1970 ως το 1979, κατακτώντας τους πέντε από αυτούς! Μάλιστα, στον τελευταίο από αυτούς πέφτειι «θύμα» της πρώτης γιουγκοσλαβικής ομάδας που πήρε τον τίτλο, της Μπόσνα Σεράγεβο, με τον παγκοσμίως άγνωστο Ράτκο Βάραϊτς να κάνει το απόλυτο ρεκόρ παραγωγικότητας, με 47 πόντους.

Το 1977 κερδίζει η Μακάμπι Τελ Αβίβ και επαναλαμβάνει την επιτυχία της το 1981. Η Τσιμπόνα κερδίζει το 1985 και την επόμενη χρονιά, με μεγάλο αστέρι της τον Ντράζεν Πέτροβιτς, και γίνεται η δεύτερη ομάδα που έχει μόνο νίκες σε τελικούς μετά την Καντού (1982, 1983).

Η διοργάνωση των ρεκόρ

Ένα από τα ρεκόρ που απλώς δεν… σπάνε ανήκει στον Ραντιβόι Κόρατς, τον Σέρβο σκόρερ που σκοτώθηκε σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα στις 2 Ιουνίου 1969, στο Σαράγεβο, σε ηλικία μόλις 31 ετών. Τέσσερα χρόνια πριν κι ενώ αγωνιζόταν στην OKK Βελιγραδίου, ο Κόρατς πέτυχε το απόλυτο ρεκόρ πόντων στην κορυφαία ευρωπαϊκή διοργάνωση που, φυσικά, κρατάει μέχρι σήμερα.

Ήταν 14 Ιανουαρίου 1965, στον προημιτελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών κόντρα στην σουηδική Άλβικ Στοκχόλμης όταν ο Κόρατς πέτυχε 99 πόντους στη νίκη της ομάδας του με 155-57! Στις 21 Μαρτίου 1965 στο Βελιγράδι, η ΟΚΚ Βελιγραδίου και η Ρεάλ τέθηκαν αντιμέτωπες στον ημιτελικό του Πρωταθλητριών, σε ένα παιχνίδι που διήρκεσε 113 λεπτά, χωρίς παράταση! Το πρώτο ημίχρονο διήρκεσε 47 λεπτά και το δεύτερο 66, με την OKK να επικρατεί, τελικά, με 113-96.

Με χρώμα ελληνικό

Τον περασμένο Μάιο ο Ολυμπιακός επέστρεψε από το Λονδίνο με το δεύτερο συνεχόμενο ευρωπαϊκό και τρίτο στην ιστορία του, αφού ξεπέρασε το εμπόδιο της Ρεάλ Μαδρίτης, στο ριμέικ του τελικού του 1995. Ήταν το τρίτο συνεχόμενο τρόπαιο για την Ελλάδα, αφού είχε προηγηθεί η κατάκτηση από τον Παναθηναϊκό, το 2011. Τρία χρόνια, τρεις σερί τίτλοι για τον Ολυμπιακό και τον Παναθηναϊικό που επιβεβαίωσαν την κυριαρχία του ελληνικού μπάσκετ στην κορυφαία ευρωπαϊκή διοργάνωση, αφού οι ελληνικές ομάδες έχουν κατακτήσει τα εννέα από τελευταία 18 τρόπαια της Ευρωλίγκας!

Έξι ο Παναθηναϊκός και τρία ο Ολυμπιακός ενώ δεύτερη χώρα σε κατακτήσεις στο ίδιο διάστημα είναι το Ισραήλ με τρεις επιτυχίες κι αυτές από την ίδια ομάδα, τη Μακάμπι. Οι δυο εκπρόσωποι της Ελλάδας στον θεσμό έχουν αγωνιστεί στους τελευταίους πέντε τελικούς της Ευρωλίγκας (Ολυμπιακός 2010, 2012, 2013 – Παναθηναϊκός 2009, 2011) και μετρούν τέσσερις κατακτήσεις.