Εθνική Μπάσκετ: Η κορώνα του 1987 και η περικεφαλαία του 2005
Σήμερα συμπληρώνονται είκοσι χρόνια από τη στέψη της Εθνικής στο Βελιγράδι και ο Βασίλης Σκουντής εκκινεί από το 1987, περνάει από το 2005 και καταλήγει στο σωτήριον έτος 2025!
“Μεγάλη μπουκιά φάε, μεγάλη κουβέντα μην πεις” λέει μια παροιμία που μου ήρθε στο μυαλό σήμερα…
Σήμερα που το ημερολόγιο γράφει 25 Σεπτεμβρίου του κατά το μάλλον ή ήττον σωτηρίου έτους 2025!
Είναι σωτήριον το έτος διότι, διάβολε, εδώ και ένδεκα ημέρες ξανανοίξαμε τη βιτρίνα στο σαλόνι μας, ξαραχνιάσαμε τα ράφια της και εναποθέσαμε σεπτά όχι ένα τρίτο τρόπαιο, αλλά ένα έβδομο μετάλλιο που το καρτεράγαμε χρόνια και ζαμάνια, 16 τον αριθμόν…
Αμ’ αυτό πάλι, δεν το χωράει ο νους μου…
Μας κατσικώθηκαν και οι Φινλανδοί!
Μέσα στην ωμότητα και στον κυνισμό που πάντως δεν με χαρακτηρίζουν, αναλογίζομαι πως από του χρόνου -καλά να ‘μαστε- εκτός από τα συνηθισμένα επετειακά αφιερώματα για τον τελικό της 14ης Ιουνίου του 1987, για τον ημιτελικό της 24ης και τον τελικό της 25ης Σεπτεμβρίου του 2005 και για τον ημιτελικό της 1ης Σεπτεμβρίου του 2006, θα μού κατσικωθούν στο σβέρκο ο Μάρκανεν, ο Γιάντουνεν και όλο το φινλανδικό συναπάντημα!
Save the date, λοιπόν: 14 Σεπτεμβρίου 2026, αφιέρωμα για την επέτειο συμπλήρωσης ενός έτους από την επιστροφή της Εθνικής στο βάθρο!
Τώρα που αραδιάζω αυτά τα ορόσημα, συνειδητοποιώ πως έχουν αδικηθεί σφόδρα και αδικαιολογήτως τα EuroBasket του 1949, του 1989 και του 2009, χώρια που το τελευταίο από δαύτα μέχρι πρότινος αναφερόταν ως στοιχειωμένο και δαιμονοποιημένο που έπρεπε πάση θυσία να υποβληθεί σε εξορκισμό!
Ας είναι δα…
“Και διηγώντας να κλαις!”
Όλα αυτά τα χρόνια, λοιπόν από το 2010 και πέρα, τα εκάστοτε αφιερώματα στα ένδοξα πεπραγμένα έμοιαζαν με μνημόσυνα, και ενέπιπταν στον στίχο του Διονυσίου Σολωμού από τον Εθνικό Ύμνο της πατρίδας μας…
“Περασμένα μεγαλεία και διηγώντας τα να κλαις!”
Το βράδυ της 14ης Σεπτεμβρίου του 2025, ανήμερα τη γιορτή του Τιμίου Σταυρού, εναποθέσαμε κι ελόγου μας τον… σταυρό του μαρτυρίου που κουβαλάγαμε επί 16 συναπτά έτη και νιώσαμε πως η Ρίγα ήταν το τέρμα του Γολγοθά!
Μια 14η άλλου μηνός συνδέεται επίσης με τη σημερινή επέτειο…
Το “όχι ανεπανάληπτο” του Βασιλακόπουλου
Το βράδυ της 14ης Ιουνίου του 1987 και ενώ ο απανταχού της Γης ελληνισμός κυριευόταν από το μεθύσι του (υπεράνω πάσης λογικής, υποψίας και φαντασίας) θριάμβου στο EuroBasket της Αθήνας, ο Γιώργος Βασιλακόπουλος είχε πει μια κουβέντα που τότε προκάλεσε θυμηδία, αλλά εντέλει αποδείχτηκε προφητική…
“Αυτό που συνέβη απόψε είναι πρωτοφανές, αλλά όχι ανεπανάληπτο!”
Την κουβέντα αυτή ο “Πατερούλης” του ελληνικού μπάσκετ την είπε όρθιος στον διάδρομο έξω από αποδυτήρια του Σταδίου Ειρήνης και Φιλίας και κρίνοντας απ’ ό,τι συνέβη εκ των υστέρων, καταλήγω στο συμπέρασμα ότι εκείνη τη στιγμή αυτός και ο Γιαννάκης (πρέπει να) μίλησαν με τον Θεό!
Κυριολεκτώ, διότι οι δυο τους είχαν μείνει αγκαλιασμένοι και -θαρρώ – σιωπηλοί για αρκετά δευτερόλεπτα: κάποιος φωτορεπόρτερ τράβηξε τη σκηνή του βουβού σε λόγια, αλλά πλούσιου σε συναισθήματα ενσταντανέ και αυτή η φωτογραφία βρισκόταν για πολλά χρόνια σε περίοπτη θέση στο γραφείο του Γιώργου Βασιλακόπουλου στο ΟΑΚΑ…
Το σερβίρισμα στο Βελιγράδι
Μίλησαν με τον Θεό και… μαγείρεψαν κιόλας αυτό που σερβιρίστηκε σαν σήμερα πριν από 20 χρόνια στο Βελιγράδι, όπου ξανασυναντήθηκαν, ξανασυγκινήθηκαν και έμειναν πάλι αγκαλιασμένοι και σιωπηλοί: από τη μια ο Βασιλακόπουλος που από γενικός γραμματέας της ΕΟΚ είχε προαχθεί σε πρόεδρο της FIBA Europe και απένειμε το τρόπαιο (όπως ο ασπροντυμένος το 1987 στο ΣΕΦ Γάλλος πρόεδρος της FIBA Ρομπέρ Μπισνέλ) του τροπαίου και από την άλλη ο Γιαννάκης ο οποίος έβλεπε τη σπορά του να καρποφορεί και τις υπεσχημένες μπάλες να γίνονται το όχημα της ασύλληπτης απογείωσης της Ψωροκώσταινας στον έβδομο ουρανό!
Θα ξανασυναντηθούν-εικάζω και θέλω να πιστεύω- απόψε στο δείπνο που παρατίθεται προς χάριν της επετείου …
Τα ποσοστά του Γιαννάκη
Α, για να μην το ξεχάσω: στις αρχές Ιουλίου του 2015, όταν πήγαμε με τον “Δράκο” στο Βελιγράδι για να “ξαναγράψουμε” το χρονικό εκείνων των ημερών (για το ντοκιμαντέρ “Τα καλύτερα μας χρόνια” στην Cosmote TV) τον ρώτησα “Τι είναι πιο πολύ Γιαννάκης; Το 1987 ή το 2005;” και δεν χρειάστηκε να σκεφτεί καθόλου για να αποκριθεί: “Το 2005, ούτε κουβέντα!”.
Αναφέρθηκα επίτηδες στις υπεσχημένες μπάλες για να συνδέσω τρεις διαφορετικές εποχές…
Στις 20 Σεπτεμβρίου του 2015, πριν από τον τελικό του EuroBasket στη Λιλ, πήγαμε παρέα με τον Γιαννάκη σε μια εκδήλωση της FIBA όπου παρευρισκόταν και το αφεντικό της Molten.
Τους σύστησε ο τότε πρόεδρος της Διεθνούς Ομοσπονδίας, ο Οράσιο Μουρατόρε και τότε ο «Δράκος» γύρισε και είπε γελώντας στον Γιαπωνέζο επιχειρηματία το εξής: “Μού χρωστάτε ποσοστά επί των πωλήσεων που κάνατε στην Ελλάδα μετά το 1987, διότι παρακίνησα τους γονείς να αγοράσουν μια μπάλα μπάσκετ και να στείλουν τα παιδιά τους να παίξουν μπάσκετ!”.
Όντως αυτό είχε συμβεί, το επιβεβαιώνω κατ’ απόλυτο τρόπο…
Οι 30.000 μπάλες του ‘87
Θυμάμαι καλά πως όταν έτεινα το μαρκούτσι της ΕΡΤ μπροστά του, ο τότε αρχηγός της Εθνικής προσπάθησε να ατενίσει τον ορίζοντα ο οποίος ήταν ακόμη θολός από τα δάκρυα που έτρεχαν στα μάτια του.
Μέσα στην παράκρουση που επικρατούσε, ο Παναγιώτης έσπευσε να παροτρύνει τους γονείς να σπρώξουν τα παιδιά τους προς το μπάσκετ και μάλιστα-για να μη χάνει χρόνο και να “δέσει” επί τόπου την επιθυμία του- δέσμευσε δημοσίως τον τότε Γενικό Γραμματέα Αθλητισμού Δημήτρη Σαρρή ο οποίος βρισκόταν δίπλα του να στείλει τις περιβόητες 30.000 μπάλες στα σχολεία ολόκληρης της επικράτειας!
Ο Δημητράκης, ο Θοδωράκης, ο Βασιλάκης και η καψούρα
Ε, κάποιες από αυτές τις μπάλες πρέπει να μπίστηξαν για πρώτη φορά ένας Δημητράκης στην Καστοριά, ένας Βασιλάκης στη Λάρισα, ένας Θοδωράκης στους Ελληνορώσους, ένας Νικολάκης στην πλατεία της ΧΑΝΘ, ένας Μιχαλάκης στη Νέα Φιλαδέλφεια, ένας Κωστάκης στη Βέροια, ένας Αντωνάκης στα Ιλίσια, ένας Λάζος στο Κρασνοντάρ ή στη Σταυρούπολη, ένας άλλος Νικολάκης στον Εύοσμο, ένας Δημάκης επίσης στη Λάρισα, ένας Γιαννάκης στην Καρδίτσα, ένας Παναγιωτάκης στο Σαμικό, όλοι αυτοί που μετά από 17 χρόνια απέδειξαν πως πράγματι ο θρίαμβος του ’87 ήταν μεν πρωτοφανής, αλλά όχι και ανεπανάληπτος!
Το EuroBasket του 1987 ήταν το πρώτο σκίρτημα της καρδιάς μας και το επιγενόμενο του 2005 την έκανε να ξαναχτυπήσει σε τρελούς ρυθμούς. να ξαναδαγκώσουμε για τα καλά τη λαμαρίνα και να αναζωπυρωθεί η καψούρα ενός ολόκληρου λαού.
Η φαντασία του Κακιούζη και η διασάλευση της τάξης
Αναπάντεχος και πέραν πάσης λογικής ο πρώτος θρίαμβος, απροσδόκητος και πέραν πάσης (πλην της διεστραμμένης του Μιχάλη Κακιούζη στο Πόρτο Σαν Τζιόρτζιο) φαντασίας ο δεύτερος!
Στα σοβαρά τώρα: δεν ξέρω εάν το όνειρο, η κληρονομιά, τα ιερά και τα όσια μας ταξίδεψαν με τις ίδιες μπάλες, είμαι όμως σίγουρος πως έστω και σποραδικά, το ελληνικό μπάσκετ υπογραμμίζει την παρουσία του και διασαλεύει την καθεστηκυία τάξη!
Σε ένα κείμενο που έγραψα σαν σήμερα το 2015 για τη 10η επέτειο του θριάμβου στο Βελιγράδι, σημείωνα ότι “ελπίζω να μη χρειαστεί να περιμένουμε έως το 2023 για να ζήσουμε το τρίτο έπος, διότι από τις μπάλες που πέταξαν σαν σήμερα πριν από δέκα χρόνια οι ήρωες της δεύτερης γενεάς δεν θα ‘χει απομείνει ούτε η βαλβίδα!”.
Έπεσα έξω: χρειάστηκε να περιμένουμε άλλα δυο χρόνια για να ξανανέβουμε στο βάθρο και να πανηγυρίσουμε ένα χάλκινο μετάλλιο, σαν να ήταν χρυσό και βάλε!
“Στα χρόνια της υπομονής”, που λέει και το τραγούδι του 1975, αυτές οι μπάλες μπορεί να έμειναν ξεφούσκωτες από αέρα, αλλά παραφούσκωσαν από τη λαχτάρα και τον πόθο που μας κυριεύουν κάθε τέτοια μέρα, σαν τη σημερινή, την οποία τιμάμε δεόντως…
Σαν τις εθνικές επετείους…
Σαν την επέτειο του «Όχι», την κήρυξη της Επανάστασης του 1821, την εξέγερση του Πολυτεχνείου και πάει λέγοντας…
Καλά κάνουμε και την τιμάμε, για να μην την ξεχνάμε.
Το ίδιο έκαναν και στις 2 Ιουλίου του 2015 οι Σέρβοι για να γιορτάσουν την εικοστή επέτειο από τη νίκη τους επί της Λιθουανίας στον τελικό του EuroBasket στο ΟΑΚΑ, που σηματοδότησε την θριαμβευτική επιστροφή τους στο θρόνο μετά τον διαμελισμό της Γιουγκοσλαβίας του Τίτο και την έξοδο τους από το εμπάργκο του ΟΗΕ…
Βεβαίως οι Σέρβοι έκτοτε ξαναβρέθηκαν άλλες τρεις φορές στην κορυφή (EuroBasket 1997, EuroBasket 2001, Mundobasket 2002), σε αντίθεση με τον απατό μας, που για 16 χρόνια-και ζητώ συγνώμη για το αγοραίον ύφος- κάναμε το …σκατό μας παξιμάδι και κάναμε μνημόσυνα όχι με ξένα, αλά με δικά μας κόλλυβα!
Ο Οσκάρ και ο Ιωαννίδης
Ο θρίαμβος του 1987 με κορωνίδα τη νίκη στον τελικό επί της Σοβιετικής Ένωσης μας άνοιξε τους ορίζοντες και έκανε μια ομάδα, ένα σπορ και έναν ολόκληρο λαό να συνειδητοποιήσουν πόσο δίκιο είχε ο Ναπολέων Βοναπάρτης όταν έλεγε πως “Η λέξη αδύνατον υπάρχει μόνο στο λεξικό των ανόητων”.
Λίγες εβδομάδες αργότερα η Βραζιλία, προεξάρχοντος του Οσκάρ Σμιντ, σοκάρισε τους Αμερικανούς στον τελικό των Παναμερικανικών αγώνων στην Ιντιανάπολις και έδωσε το δεύτερο ηχηρό χαστούκι στους δυνάστες του κόσμου!
Ο θρίαμβος του 2005 χωνεύτηκε ευκολότερα από την πιάτσα!
Το 1985 η Εθνική δεν είχε καν προκριθεί στην τελική φάση του EuroBasket στη Γερμανία, ενώ το 2003 στη Στοκχόλμη είχε βγει πέμπτη, με τον συχωρεμένο τον Γιάννη Ιωαννίδη να τα βάζει με τους δημοσιογράφους, διότι “εσείς δεν έχετε αίσθηση των πραγμάτων και θέλετε το Κύπελλο κόσμου”!
Ατυχώς τα τρίποντα του Γκαρμπαχόσα μετά από τρία χρόνια στη Σαϊτάμα δεν μας επέτρεψαν να σηκώσουμε το Κύπελλο κόσμου, αλλά και αυτό της Ευρώπης δεν είναι του πεταματού!
Κορώνα και περικεφαλαία!
Η Ελλάδα δεν έμαθε μπάσκετ το 1987, τότε το λάτρεψε παράφορα και το έκανε κορώνα στο κεφάλι της.
Δέκα οκτώ χρόνια αργότερα ευτύχησε να το κάνει και περικεφαλαία της!
Το τονίζω μετ’ επιτάσεως αυτό διότι δεν θα ξεχάσω ποτέ, που σαν σήμερα έξω από τη Beogradska Arena , στη διάρκεια της πανηγυρικής ζωντανής εκπομπής στην ΕΡΤ- κι ενώ βρισκόμουν στον τηλεοπτικό αέρα- αισθάνθηκα βαρύ το κεφάλι μου!
Τι είχε συμβεί;
Ένας από τους “Πελαργούς” μού φόρεσε μια περικεφαλαία και αυτή η αστεία σκηνή έγινε η αφορμή να μου κάνει πλάκα μετά από δυο μέρες ο τότε πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής!
Είχα συνοδεύσει την ομάδα στο Μέγαρο Μαξίμου για τα δέοντα και μόλις με είδε ο πρωθυπουργός γύρισε και μου είπε: “Καλώς τον Θεμιστοκλή!”.
Ο Θεμιστοκλής θριάμβευσε στη μάχη της Σαλαμίνας, όσο για τη μάχη του Βελιγραδίου αυτή νομίζω πως άνοιξε ακόμη περισσότερο τους ορίζοντες του ελληνικού μπάσκετ σε όλα τα επίπεδα και του έβαλε την ταμπέλα που προσδοκούσε τόσα χρόνια.
Το “σκεπτόμενο μπάσκετ” και η ελληνική σχολή
Μολονότι αυτή η υπόθεση έχει καταστεί πολλές φορές αντικείμενο debate, η δική μου άποψη είναι πολύ ξεκάθαρη: τέτοιες μέρες το 2005 έγιναν τα εγκαίνια και άρχισαν τα μαθήματα της ελληνικής μπασκετικής σχολής!
Περνώντας σαν τον Οδυσσέα από τις Σειρήνες του Ισραήλ, τη Σκύλα της Ρωσίας και τη Χάρυβδη της Γαλλίας που πήγαν να την αφανίσουν η Εθνική ανέδειξε τα πολύ συγκεκριμένα στοιχεία της κουλτούρας μας στο άθλημα.
Δεν ξέρω εάν το περίφημο “Σκεπτόμενο μπάσκετ”, που λανσάρισε ως ευρηματικό τσιτάτο ο Αργύρης Πεδουλάκης εξακολουθεί να είναι ευλογία ή εάν προϊόντος του χρόνου έγινε κατάρα, σίγουρα πάντως, το μονοπάτι της Εθνικής στο Βελιγράδι άνοιξε καινούργιους δρόμους στην προσέγγιση, στην αντίληψη και στη φιλοσοφία. όχι μονάχα στα καθ’ ημάς, αλλά ολούθε.
Η γαλλική αφέλεια και ο Σιζέφσκι
Αυτό το αναγνώρισε από μόνος του και χωρίς να τον προκαλέσω εγώ, ο Βενσάν Κολέ, τον Δεκέμβριο του 2014 στο περιθώριο της κλήρωσης του EuroBasket της επόμενης χρονιάς, στη Disneyland του Παρισιού.
Μού είπε επί λέξει: “Σας χρωστάμε ένα ποσοστό από τα μετάλλια που έχουμε κατακτήσει τα τελευταία χρόνια, διότι ήμασταν αφελείς και εσείς μας προσγειώσατε στο ρεαλιστικό μπάσκετ!”.
Βεβαίως τα καλύτερα είχαν ακουσθεί και διαχυθεί σε ολόκληρο τον πλανήτη τρεις μήνες νωρίτερα στη Βαρκελώνη όταν ο Μάικ Σιζέφσκι (στη συνέντευξη Τύπου μετά τον ημιτελικό του Μουντομπάσκετ ανάμεσα στους Αμερικανούς και στους Λιθουανούς) εγκωμίασε δημοσίως τον παρατυχόντα Παναγιώτη Γιαννάκη και του απέδωσε τα του Καίσαρος τω Καίσαρι!
Κάτι εκάμαμε κι εμείς, λοιπόν, στο σύγχρονο μπάσκετ, ώστε να νομιμοποιούμαστε να πλασάρουμε τη σχολή μας…
Πέρα από την καραμέλα του σκεπτόμενου και του έξυπνου μπάσκετ, η Εθνική του 2005 παρουσίασε κόλπα και νεωτερισμούς (ή έστω εκσυγχρονισμένες και ανακαινισμένες λογικές του παρελθόντος) που φορέθηκαν πολύ τα επόμενα χρόνια και επανήλθαν στη μόδα.
Η ταυτότητα και ο Καρμέλο
Ιδού κάποια από δαύτα τα στοιχεία τα οποία ταυτοποίησαν το ελληνικό μπασκετικό “Μodus lavorandi” σε εθνικό και σωματειακό επίπεδο:
- Το small ball με το σχήμα των τριών γκαρντ.
- Το figure eight που άλλαξε τον ρουν της Ιστορίας στον προημιτελικό με τη Ρωσία.
- Η επιθετική άμυνα με αιχμές του δόρατος τα μακριά χέρια του Παπαλουκά και του Διαμαντίδη και τα γρήγορα πόδια των περισσότερων παικτών, την πίεση πάνω στην μπάλα και τα στοιχεία του man to man press, το οποίο λάνσαρε στα 90s ο Ρικ Πιτίνο στο Κεντάκι.
- Τα ποσταρίσματα των περιφερειακών παικτών που έμοιαζαν αμάχητα από τις αντίπαλες άμυνες
- Ο συνδυασμός της δημιουργίας και της εκτέλεσης.
- Το πώς διάβαζε και “κτύπαγε” τα close out στην άμυνα των αντιπάλων.
- Η επιστημοσύνη που αναπτύχθηκε στο pick n’ roll και κατέστη σημείο αναφοράς στο παγκόσμιο μπασκετικό γίγνεσθαι, με αποτέλεσμα να τη μνημονεύει ακόμη ο Καρμέλο Άντονι. Όπως μου είπε σε ανύποπτο χρόνο ο Θοδωρής Παπαλουκάς (με αφορμή τη δημόσια και πολύ κολακευτική παραδοχή των Αμερικανών, που δεν δίνουν του αγγέλου τους νερό και επί δεκαετίες έβλεπαν όλους τους υπόλοιπους σαν μυρμήγκια), “τους μάθαμε όχι μόνο να παίζουν με το σκριν στην μπάλα, αλλά και πώς να το αντιμετωπίζουν”.
Η έξοδος από τα λαγούμια
Αυτά, λοιπόν…
Στο αφιέρωμα της 25ης Σεπτεμβρίου του 2015 κατέληγα ως εξής: “Τα υπόλοιπα, ο θεός να μας έχει καλά θα τα πούμε στις 25 Σεπτεμβρίου του 2025, εκτός κι αν ο Μεγαλοδύναμος μας ανάψει μέχρι τότε το φανάρι για να βγούμε από τα λαγούμια στα οποία κατοικοεδρεύουμε τα τελευταία χρόνια”.
Θαρρείς πως διάβαζα βουλωμένο γράμμα τότε: σήμερα είναι 25 Σεπτεμβρίου του 2025 και όντως πριν από έντεκα ημέρες αξιωθήκαμε να βγούμε από τα λαγούμια!