Ο πικρός καφές του Άρη

Το ζευγάρι, που θα μπει σήμερα στο Φόρουμ του Μιλάνου αποτελούσε κάποτε μια κλασική μονομαχία του ευρωπαϊκού μπάσκετ. Ένα Άρης-Μιλάνο, ή για να ακριβολογήσουμε και να πάμε κατευθείαν σε εκείνη την εποχή, ένα Άρης-Τρεισερ Μιλάνου, νέκρωνε Θεσσαλονίκη, Αθήνα και τις άλλες πόλεις της Ελλαδας με όλο τον κόσμο καθηλωμένο στις τηλεοράσεις του για το μεγάλο θέαμα. Ο Γκάλης κι ο Γιαννάκης, εναντίον του Μακάντου και του Μενεγκίν. Μέχρι και σύνθημα στα χείλη των ... ΠΑΟΚτσήδων είχε γίνει ο Μακαντού (για να βγαίνει και ρίμα με το ντου-ντου) μετά τη Γάνδη.

Οι κίτρινοι της Θεσσαλονίκης και οι κόκκινοι του Μιλάνου, είχαν φροντίσει από ... πριν να προϊδεάσουν το κοινό. Οι δυο αξέχαστοι αγώνες, που έδωσαν το 1986 για τα προκριματικα του Κυπέλλου Πρωταθλητριών, έχουν περάσει στην ιστορίας. Οι Ιταλοί το αποκαλούν ακόμη miracolo, δηλαδή θαύμα, που έκανε η ομάδα τους η οποία στη ρεβάνς επί ιταλικού εδάφους κατάφερε να ανατρέψει διαφορά ... 31 πόντων, διαμορφωμένη από το εξωπραγματικό 98-67 της Θεσσαλονίκης. Εξίσου εξωπραγματικό έμοιαζε και το σκορ της ρεβάνς: 83-49 για την Τρέισερ. Οι Έλληνες ακόμη αναρωτιούνται τι συνέβη, με διάφορες θεωρίες συνομωσίας να μην έχουν απαντηθεί ακόμη, με σιγουριά.

Θα χρειαστεί, όμως, να κάνουμε ένα μικρό φλας-μπακ. Πριν από ... 30 χρόνια, το ευρωπαϊκό μπάσκετ δεν είχε καμιά σχέση με αυτό που βλέπουμε στις μέρες μας. Η τελική φάση του Κυπέλλου Πρωταθλητριών γινόταν με 6 ομάδες, σε ένα όμιλο, όπου οι δυο πρώτοι βρίσκονταν στον τελικό. Η διαδικασία της πρόκρισης δεν ήταν καθόλου εύκολη, ειδικά για τις ελληνικές ομάδες. Μια φορά ο Ολυμπιακός (τη σεζόν 1978-79) και μία ο Παναθηναϊκός (1981-82) είχαν περιοριστεί στην 6η θέση. Ο Άρης δοκίμασε δυο φορές. Μία το 1984 από τη Μακάμπι και μία το 1986 (όταν μάλιστα είχε και το περίφημο δίδυμο Σέφλερ-Βρόμαν στο ρόστερ του, γεγονός πρωτόγνωρο για την εποχή, με τα οικονομικά κάθε ομάδας να αντέχουν το πολύ ένα ξένο κι αυτόν με το ... κομμάτι) από τη Λιμόζ είχε πάρει την κρυάδα.

Την επόμενη χρονιά (1986-87) λίγο πριν η Ελλάδα ζήσει το θαύμα του Ευρωμπάσκετ, ο Άρης δημιουργούσε μια από τις πιο συναρπαστικές ιστορίες των κυπέλλων Ευρώπης, που πολλές φορές μνημονεύεται. Όχι μόνο, από τα ελληνικά ή τα ιταλικά μέσα αλλά και από άλλους ιστοριογράφους του ευρωπαϊκού μπάσκετ, όπως ο Βλ.Στάνκοβιτς στο euroleague.net

Ο Άρης εκείνης της χρονιάς μπήκε στο Κύπελλο Πρωταθλητριών, έχοντας σαν δίδυμο ξένων στην Ευρώπη τον Λευτέρη Σούμποτιτς (που έπαιζε σαν Έλληνας στο πρωτάθλημα!) και τον Μπράιαν Τζάκσον, που είχε συμφωνήσει να πληρώνεται με τον αγώνα. Όσο προχωρούσε ο Άρης, τόσο θα έβαζε λεφτά στην τσέπη του. Στον πρώτο γύρο τα πράγματα ήταν σχετικά εύκολα, καθώς η Σουνέρ Οστάνδης αποδείχθηκε εύκολη λία για τους Θεσσαλονικείς που νικούν 115-77 στο Αλεξάνδρειο και 125-77 στο Βέλγιο. Ο Γκάλης σε δυο αγώνες σημειώνει ... 84 πόντους (52+32) δείχνοντας ότι ξεκινούσε η καλύτερη χρονιά της καριέρας του. Ή αν προτιματε, ξεκινούσε η απογείωσή του στα "μπασκετικά" ουράνια.

Η ομαδάρα από το Μιλάνο

Ο επόμενος αντίπαλος, όμως, δεν ήταν καθόλου του χεριού της ελληνικής ομάδας. Απέναντί του βρισκόταν η Τρέισερ Μιλάνου, η φημισμένη ιταλική ομάδα, πρωταθλήτρια στο σπαγγέτι σιρκουί το κορυφαίο τότε πρωτάθλημα της Ευρώπης. Με παίκτες όπως ο Μάικ Ντ' Αντόνι και ο Ντίνο Μενεγκίν, ή ο Μπομπ Μακάντου πρωταθλητής ΝΒΑ με τους Λέικερς, πραγματικοί γερόλυκοι του μπάσκετ με ... εφηβικό ενθουσιασμό, ωστόσο. Και μαζί τους ο Κεν Μπάρλοου, ο Ρομπέρτο Πρέμιερ, ο Βιτόριο Γκαλινάρι (ο μπαμπάς του Ντανίλο), ο Ρικαρντο Πίτις, ο Φάουστο Μπάρνια. Με προπονητή τον "μύθο" Νταν Πίτερσον και ασίσταντ τον Φράνκο Καζαλίνι.

Παρόλα αυτά η χρονιά δεν είχε ξεκινήσει τόσο καλά. Στα προκριματικά το Μιλάνο είχε βρεθεί μπροστά από ... εμφράγματα, καθώς εναντίον της Μάρεϊ Εδιμβούργου το πρώτο ματς τελείωσε ισόπαλο 83-83! Τελικά με 101-82 στον επαναληπτικό πήρε το εισιτήριο για το Αλεξάνδρειο και τον πρώτο αγώνα στις 30 Οκτωβρίου του 1986. Η κατάσταση δεν ήταν ευχάριστη, καθώς δεκαπέντε μέρες πριν από τη μονομαχία της Θεσσαλονίκης, η Τρέισερ είχε ηττηθεί από τη Μπρέσια, μια ομάδα που μαχόταν να αποφύγει τον υποβιβασμό. Συν τοις άλλοις, ο Πέτερσον είχε δεχθεί ευθεία κριτική από τον Πρέμιερ για "χάιδεμα" του Μακάντου, ο οποίος αδιαφορούσε για την άμυνα και ασχολιόταν μόνο με την επίθεση.

Η Τρέισερ είχε σα στόχο την επιστροφή της στην κορυφή της Ευρώπης, κάτι που κυνηγούσε 20 χρόνια, χωρίς να τα καταφέρει. Ο Άρης την υποχρέωνε, στη χρονιά των πολύ μεγάλων επενδύσεών της να υποστεί ένα τεράστιο σοκ. Είχε τελειώσει το παιχνίδι με 19/60 σουτ, με τους παίκτες του να κοιτάνε αποσβολωμένοι το φλεγόμενο Αλεξάνδρειο.

Ο Νταν Πέτερσον, δήλωνε εμβρόντητος: "Πίστευα ότι μπορούμε να χάσουμε, αλλά όχι πάνω από δέκα πόντους" εξομολογήθηκε μια μέρα μετά, πλέκοντας το εγκώμιο του Γκάλη: "Έβαλε 44 πόντους (με ... 17/22 σουτ), αλλά αυτό έγραψε το φύλλο αγώνα. Χωρίς υπερβολή πιστεύω ότι οι 80 από τους 97 πόντους του Άρη οφείλονται στο δικό του παιχνίδι. Μας τρυπούσε την άμυνα, είτε σκοράροντας, είτε πασάροντας στον ελεύθερο συμπαίκτη του, για να φάμε ένα εύκολο καλάθι. Δυστυχώς δεν τον υπολόγιζα όσο έπρπεπε. Είναι ένας σπάνιος ηγέτης, που κατάλαβε την κρισιμότητα των στιγμών και πήρε το παιχνίδι επάνω του, ανεβάζοντας τη διαφορά στους 31π" .

Ο ιταλικός τύπος έγραφε για το μεγάλο σοκ της ήττας, την απίστευτη ατμόσφαιρα στο παλέ που είχε γεμίσει ... δυο ώρες πριν από το τζάμπολ και τις όποιες ελπίδες που είχε η Τρέισερ, για να προκριθεί. Πόσες ήταν αυτές; Ελάχιστες. Έτσι τουλάχιστον πίστευαν οι αρειανοί, που ταξίδευαν αισιόδοξοι για τη ρεβάνς της 6ης Νοεμβρίου. Οι Ιταλοί, πίστευαν σε ένα θαύμα. Προσπάθησαν, ωστόσο, και να το κυνηγήσουν. Παραμονές του αγώνα, ο Μπομπ Μακάντου δηλώνει ευθαρσώς στον Πέτερσον: "Κόουτς πρώτη φορά στην καριέρα μου δεν με ενδιαφέρει αν θα βάλω 20 ή 30 πόντους. Πρώτα απ' όλα θέλω να παίξω άμυνα. Να πάρω ένα ριμπάουντ, να κάνω ένα κόψιμο".

Ο Τόνι Καπελάρι, τζένεραλ-μάνατζερ της Τρέισερ, εμπνεύστηκε μια άκρως επιθετική πολιτική. Πρώτα απ' όλα έριξε τις τιμές των εισιτηρίων, που κόστιζαν ελάχιστες λιρέτες φροντίζοντας μέσω συνεχών ανακοινώσεων στον Τύπο να ξεσηκώσει την εξέδρα (και την ομάδα) για τη μεγάλη ανατροπή: "Σπρώξτε τους ήρωές μας" ήταν το σύνθημα των Μιλανέζων. Το Παλατρουσάρντι γέμισε από κόσμο πολλή ώρα πριν από το τζάμπολ: 9.000 Ιταλοί ζούσαν για ένα παιχνίδι, που θεωρητικά ήταν χαμένο από χέρι.

Ο Πέτερσον με τον Καζαλίνι, έμειναν ξάγρυνποι για μέρες παρακολουθώντας το βίντεο του πρώτου αγώνα και σχεδιάζοντας την τακτική της ρεβάνς. Μια μέρα πριν είχε δηλώσει: " Είναι προτιμότερο να αχρηστεύσεις ένα παίκτη και να πάρεις την πρόκριση παρά να αφήσεις τον Γκάλη ελεύθερο". Αποκάλυπτε μάλιστα ότι θα έβαζε πάνω στο Νικ, τον Ντανίλο Γκαλινάρι. Δεν είχε πει όλη την αλήθεια. Η αμυντική τακτική της Τρέισερ ήταν στηριγμένη στην περίφημη 1-3-1 ζώνη "Αετός", που ουσιαστικά βραχυκύκλωσε τον Άρη: "Μη ξεχνάτε ότι είμαστε η Ολύμπια. Κανείς δεν είναι πιο έξυπνος από εμάς. Θα τα καταφέρουμε" ήταν η τελευταία του δήλωση, πριν οι δυηο ομάδες μπουν για τη μεγάλη ρεβάνς.

Στο 25' το κοινό άρχισε να ουρλιάζει βλέποντας την Τρέισερ να πλησιάζει στο θαύμα και να προηγείται με 67-42, χάρη σε ένα καλάθι του Μπάρνια κι ενώ ο Σούμποτιτς έβγαινε έξω λόγω τραυματισμού αλλά και ο Τζάκσον χρεωνόταν με φάουλ. Η επιστροφή του Μενεγκίν έδεσε ακόμη περισσότερο την ιταλική άμυνα, ο Ντ΄Αντόνι άρχισε να κοντρολάρει με μαεστρία το ρυθμό και με δυο βολές του Πρέμιερ είχε έρθει λίγο πριν από το τέλος το +31! Η Τρέισερ νίκησε, εν τέλει, με 83-49 και πήρε την πρόκριση. Αποσβολωμένοι ήταν τώρα, οι Έλληνες. Ο Άρης έχανε μέσα από τα χέρια του μια μοναδική πρόκριση...

Η περιγραφή της ιταλικής τηλεόρασης έχει μείνει στην ιστορία

"Τέτοια αγωνία δεν την ένιωσα ούτε στα Λέικερς-Σέλτικς" δήλωνε ο Μακάντου, την ώρα που ο Πέτερσον εξηγούσε: "Ηταν το πιο περίεργο και το εντονότερο ματς που έχω κοουτσάρει στη ζωή μου. Μέσα στα αποδυτήρια προτού βγούμε να παίξουμε, δεν είχα μπει πολλά πράγματα, αλλά θυμάμαι μια συγκεκριμένη κουβέντα μου: Παιδιά, όσο απλοϊκό κι αν ακούγεται, θέλω σαν τρελός αυτή την πρόκριση, έστω κι αν χρειαστεί να νικήσουμε με 31.5 πόντους! Τους είχα ζητήσει να παίξουν όσο πιο δυνατά και γενναία μπορούσαν, χωρίς να κοιτάζουν τον πίνακα με το σκορ και μάλιστα τους είπα να μην αγχώνονται, διότι το μόνο που χρειαζόμασταν ήταν κάτι λιγότερο από έναν πόντο παραπάνω από τον Αρη σε κάθε λεπτό! "

Αργότερα από την Αμερική, ο Μάικ Ντ΄Αντόνι ανακαλούσε τη δική του μνήμη: "Πολλές φορές όταν θέλω να εξηγήσω στους παίκτες μου γιατί πρέπει να κυνηγάνε κάθε φάση μέσα στο παιχνίδι τους διηγούμαι αυτή την ιστορία. Πιστέψαμε στο ακατόρθωτο και πήραμε τεράστια αυτοπεποίθηση" πετυχαίνοντας αυτή τη τρομερή πρόκριση.

Τι έγινε τελικά. Καφές, συμφωνία ή απλά μια ανατροπή;

Την ίδια ώρα άρχιζε μια παραφιλολογία ... επι ελληνικού εδάφους. Ο Ιωαννίδης, αφού πρώτα τα έβαλε με τη διαιτησία για το σκληρό παιχνίδι των Ιταλών, αποχώρησε σκασμένος. Για χρόνια υπήρχε ένα πέμπλο μυστηρίου, μια σιωπή που δεν απαντούσε στο μόνιμο ερώτημα "τι έγινε στο Μιλάνο". Υποστηρίχθηκαν πολλά. Ότι ο Άρης συμφώνησε με τη FIBA να αφήσει την Τρέισερ των μεγάλων επενδύσεων να περάσει, έχοντας ως αντάλλαγμα τη σίγουρη συμμετοχή του στο διευρυμένο Κύπελλο Πρωταθλητριών της επόμενης περιόδου (με το φάιναλ-φορ της Γάνδης, κατάληξη), ότι υπήρξε συμφωνία Τρέισερ-Άρη γιατί οι "κίτρινοι" δεν ήταν έτοιμοι να παίξουν -εκείνη τη χρονιά- στον τελικό όμιλο, ότι μεσολάβησε κάποιος Έλληνας παράγοντας και άλλα φοβερά και τρομερά που υποβόσκουν μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας.

Αργότερα, ο Γιάννης Ιωαννίδης άφησε να διαρρεύσει το σενάριο του ... καφέ. Ότι οι Ιταλοί, δηλαδή, κάτι έριξαν στους καφέδες της ομάδας την ημέρα του αγώνα, με αποτέλεσμα όλοι να είναι υποτονικοί, πλήν του Μπράιαν Τζάκσον, που είχε ενέργεια γιατί δεν έπινε καφέ!

Μάλλον, όμως, ισχύει αυτό που οι παίκτες του Άρη παραδέχονται: "Ακόμη δεν έχουμε καταλάβει πως χάσαμε, αλλά έτσι όπως παίξαμε ... ήταν αδύνατο να κερδίσουμε".

Για την ιστορία, η Τρέισερ του Μιλάνου πήρε το εισιτήριο για την τελική φάση, όπου έφτασε μέχρι τον τελικό κερδίζοντας την Μακάμπι (71-69) στον πρώτο από τους δύο συνεχόμενους τελικούς που κέρδισε κατακτώντας ισάριθμα τρόπαια Ευρωλίγκας. Ένα χρόνο μετά, σε ένα μαγικό παιχνίδι στη Θεσσαλονίκη, ο Άρης θριάμβευε της Τρέισερ με 120-95. Ο Νίκος Γκάλης σημείωνε 50 πόντους και αμέσως μετά βραβευόταν από τον μακαρίτη Ιταλό δημοσιοράφο (επικεφαλής του μπασκετικού τμήματος της Γκατζέτα Ντελο Σπορτ) Ενρίκο Καμπάνα, ως ο κορυφαίος μπασκετμπολίστας της Ευρώπης. Τα κατορθώματά του τον Ιούνιο του 87, συνεχίζονταν κάθε Πέμπτη στο κατάμεστο Παλέ. Πάρτε μια ιδέα...