Η Ιστορία των Σπορ

Η 24MEDIA δίνει για μια μέρα το τιμόνι στο AD&PR Lab του Παντείου Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών. Το κείμενο που θα διαβάσεις παρακάτω αποτελεί μέρος μίας ενέργειας κατά την οποία 40 φοιτητές του AD&PR Lab πρότειναν, έγραψαν και δημοσιεύουν το δικό τους κείμενοστα sites του Ομίλου (Huffington Post Greece, News247, Oneman, Ladylike, Sport24 & Contra). Κάθε φοιτητής του AD&PR Lab στο πλαίσιο του μαθήματος “Δημόσιες Σχέσεις: The art of storytelling” πρότεινε κάποια θέματα και έγραψε ένα από αυτά εν είδη εργασίας εξαμήνου. Μπορείς να διαβάσεις όλα τα κείμενα των φοιτητών στο microsite που δημιουργήσαμεγιατην ενέργεια.

Του Δημήτρη Ευγενικού

Έχετε αναρωτηθεί ποτέ για το πώς ξεκίνησαν κάποια σπορ; Φυσικά και έχετε! Ετοιμαστείτε, λοιπόν, για ένα ταξίδι στον αθλητικό χωροχρόνο!

Football/Soccer

Ο ιδρυτής του ποδοσφαίρου παραμένει ακόμα άγνωστος, καθώς υπάρχουν πολλές διαφορετικές εκδοχές για την προέλευση του. Σε πολλές χώρες γίνεται αναφορά για κάποιο παιχνίδι με μπάλα, παρόμοιο του ποδοσφαίρου (η Επίσκυρος στην Αρχαία Ελλάδα, το Harpastum στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ή το Pasuckuakohowog των Ινδιάνων της Αμερικής) αλλά οι πρώτες αναφορές, αναγνωρισμένες και από τη FIFA, προέρχονται από την Κίνα.

Την περίοδο της δυναστείας των Tsin (255 – 202πΧ) γίνεται η αναφορά του παιχνιδιού Cuju ή Tsu-Chu, όπου σκοπός του ήταν να κλωτσήσουν οι παίκτες μια μπάλα από δέρμα, γεμισμένη με φτερά και τρίχες, μέσα σε ένα δίκτυ, χωρίς τη χρήση των χεριών. Το παιχνίδι έγινε πιο γνωστό κατά τη δυναστεία των Han (206πΧ – 220 μΧ) και γνώρισε μεγάλη άνθιση κατά τη δυναστεία των Song (960 – 1279). Παρόμοιο παιχνίδι ξεκίνησε και στην Ιαπωνία, με το όνομα Kemari, που παίζεται ακόμα και σήμερα.

Το σύγχρονο ποδόσφαιρο ξεκίνησε από τη Βρετανία το 19 αιώνα. Ήδη, από τις μεσαιωνικές εποχές, παιζόταν το ποδοσφαίρο σε πολλές περιοχές, αλλά χωρίς κανόνες. Το 19 αιώνα το ποδόσφαιρο είχε γίνει ένα χειμερινό παιχνίδι και παιζόταν ανάμεσα σε διάφορα σχολεία και πανεπιστήμια, με το καθένα να έχει τους δικούς του κανονισμούς. Το 1843, στο πανεπιστήμιο του Cambridge, έγινε η πρώτη προσπάθεια να καταγραφούν οι κανόνες του παιχνιδιού και, έτσι, μέχρι το 1848 τα περισσότερα σχολεία είχαν εφαρμόσει τους κανονισμούς που έγιναν γνωστοί ως Cambridge Rules. Λίγα χρόνια μετά, στις 26 Οκτωβρίου 1863, στο Λονδίνο ιδρύεται το Football Association, με σκοπό να καταγραφούν οι επίσημοι κανόνες. Ένας από τους κανόνες αφορούσε την κατάργηση του κρατήματος της μπάλας και, μέχρι το 1870, είχε αποφασιστεί ότι μόνο οι τερματοφύλακες μπορούν να την κρατήσουν. Τέλος, το 1872 ο πρώτος διεθνής αγώνας ποδοσφαίρου μεταξύ Αγγλίας και Σκωτίας, με σκορ 0-0.

Rugby/American Football

Η πιο κοινή παραδοχή αναφέρει ότι το Rugby ξεκίνησε το 1823, όταν, κατά τη διάρκεια ενός αγώνα ποδοσφαίρου, ο William Webb Ellis (1806 – 1872) έπιασε με τα χέρια του την μπάλα.

Ωστόσο, παρόμοια παιχνίδια υπήρχαν και σε διάφορες περιοχές της Ευρώπης. Ο πρόγονος όλων θεωρείται το ρωμαϊκό Harpastum, όπου σκοπός του ήταν οι παίκτες να κρατήσουν την μπάλα στη δική τους μεριά του γηπέδου. Άλλες εκδοχές είναι το ιρλανδικό Caid, το ουαλικό Criapan, το γαλλικό La Soule ή Chole και το ιταλικό Calcio.

Πίσω στην εποχή του Webb Ellis, όπως προαναφέρθηκε, τα πανεπιστήμια είχαν τους δικούς τους αγώνες ποδοσφαίρου. Σε έναν τέτοιο αγώνα, το 1823, στο Rugby School του Warwickshire, ο νεαρός Webb Ellis έπιασε την μπάλα με τα χέρια του, κάτι που ήταν ενάντια στους κανονισμούς. Στη συνέχεια, αντί να μετακινηθεί προς τα πίσω για να μπορέσει να την κλωτσήσει, συνέχισε να τρέχει και κατευθύνθηκε προς το τέρμα της αντίπαλης ομάδας. Και με αυτήν του την κίνηση, δημιουργήθηκε το Rugby. Το 1841 γράφονται οι κανονισμοί του παιχνίδιου και άρχισε να εξαπλώνεται η φήμη του και στα υπόλοιπα πανεπιστήμια. Το 1871 παίχτηκε το πρώτο διεθνές παιχνίδι Rugby μεταξύ Σκωτίας και Αγγλίας.

Ένα ερώτημα που γεννάται με το Rugby είναι το σχήμα της μπάλας. Ενώ όλα τα άλλα αθλήματα έχουν στρογγυλή μπάλα, το Rugby έχει οβάλ. Αρχικά η μπάλα του παιχνιδιού φτιαχνόταν από τη κύστη των γουρουνιών και εκεί οφειλέται η αρχική οβάλ όψη της. Ανάλογα με το μέγεθος της κύστης του γουρουνιού άλλαζε και το μέγεθος της μπάλας. Το 1870 ο Richard Lindon παρουσίασε την πρώτη μπάλα με εσωτερικό από λάστιχο, το οποίο έδωσε στην μπάλα ένα πιο αυγοειδές σχήμα. Τέλος, το 1892 το Rugby Football Union (RFU) καθιέρωσε το οβάλ σχήμα ως το υποχρεωτικό.

Basketball

Στην περίπτωση του μπάσκετ, η πρόελευση του είναι και η μόνη που είναι σίγουρη. Κι αυτό γιατί ο Dr. James Naismith (1861 – 1939) φρόντισε να την καταγράψει.

Όταν το 1891 ο Dr. Naismithήταν καθηγητής φυσική αγωγής στο YMCA International Training School, του ζητήθηκε να βρει ένα ασφαλές παιχνίδι που θα μπορούσε να παίζεται σε κλειστούς χώρους κατά τον Χειμώνα. Έχοντας σαν ιδέα ένα παιδικό παιχνίδι, το “Duck on a Rock”, δημιούργησε ένα παιχνίδι, στο οποίο οι παίκτες έπρεπε να πετάξουν μια μπάλα ποδοσφαίρου σε ένα καλάθι που ήταν καρφωμένο ψηλά στον τοίχο. Η μπάλα ποδοσφαίρου χρησιμοποιήθηκε γιατι ήταν αρκετά ασφαλής και το καλάθι ήταν ψηλά για να αποφεύγονται οι τραυματισμοί μεταξύ των αμυντικών και των επιθετικών. Επίσης, απαγορευόταν το dribbling, καθώς ο Dr. Naismith είχε παρατηρήσει ότι οι περισσότεροι τραυματισμοί προέκυπταν όταν οι παίκτες που είχαν την μπάλα έτρεχαν, ειδικά όταν γίνονταν επιθέσεις στους παίκτες. Στην αρχή, τα καλάθια ήταν με τον πάτο τους, οπότε το παιχνίδι έπρεπε να διακοπεί αναγκαστικά για ένα μικρό χρονικό διάστημα κάθε φορά που έμπαινε καλάθι, έτσι ώστε να μπορέσουν οι παίκτες να πάρουν πάλι την μπάλα. Στη συνέχεια, μια τρύπα δημιούργηθηκε στον πάτο του καλαθιού και έτσι μπορούσαν να την βγάλουν, σπρωχνοντάς της με ένα ραβδί. Το 1906 τα καλάθια πήραν τη μορφή που γνωρίζουμε.

Τέλος, όταν έγινε η πρώτη επίδειξη του παιχνίδιου, κάποιος πρότεινε να ονομαστεί “Naismith Game”αλλά ο Dr. Naismith πρότεινε το Basketball αφού είχαν μια μπάλα και ένα καλάθι (“We have a ball and a basket: why don’t we call it basketball?”)

Volleyball

Όταν ο William G. Morgan (18700 – 1942) ήταν καθηγητής φυσικής αγωγής στο YMCA στο Holyoke της Μασαχουσέτης, έπρεπε να βρει ένα ανταγωνιστικό παιχνίδι κλειστού χώρου, ιδανικό και για τους πιο μεγάλους, για να μπορέσει να κάνει πιο ευρύ το πρόγραμμά του. Κατά τις πρώτες του προσπάθειες, στο μυαλό του ήρθε το τέννις αλλά απορρίφθηκε λόγω του εξοπλισμού που χρειαζόταν. Ωστόσο, κράτησε την ιδέα του διχτύου. Όσον αφορά την μπάλα, αφού δοκίμασε πρώτα την μπάλα του μπασκετ, η οποία όμως ήταν πολύ βαριά, ζήτησε από την A.G. Spalding & Bros. να δημιουργήσει μια μπάλα, όπως κι έγινε. Έφτιαξαν μια δερμάτινη μπάλα, με λαστιχένιο εσωτερικό σωλήνα, περιμέτρου ανάμεσα στα 63,5 και 68,6 εκατοστά και βάρους από 252 έως 336 γραμμάρια. Τέλος, ζήτησε από τους φίλους του Dr. Frank Wood και John Lynch να γράψουν τους κανόνες και τον σκοπό του παιχνιδιού.

Το 1896 ο Morganκάνει την πρώτη επίδειξη του παιχνιδιού του, με τίτλο Mintonett, στο YMCA College στο Springfield. Όπως εξήγησε, το παιχνίδι ήταν σχεδιασμένο για γυμναστήρια αλλά και ανοιχτούς χώρους και σκοπός του παιχνιδιού ήταν να μένει η μπάλα σε κίνηση πάνω από το δίχτυ.

Ύστερα από την πρόταση του καθηγητή Alfred T. Halstead, το παιχνιδί μετονομάστηκε σε Volley Ball (και μετέπειτα, το 1952, σε Voleyball).

Baseball

Η «πρώτη» αναφορά του Baseball γίνεται σε ένα γαλλικό χειρόγραφο του 1344, το οποίο έχει ένα σχέδιο με δύο κληρικούς να παίζουν ένα παιχνίδι παρόμοιο του Baseball.

Η θεωρία ότι το Baseball εφευρέθη από τον Abner Doubleday το 1839 στο Cooperstown της Νέας Υόρκης έχει διαψευστεί από ιστορικούς των sports. Το Baseball ξεκίνησε από το βρετανικό παιχνίδι Rounders (η πρώτη αναφορά του γίνεται στο βιβλίο του John Newbery “A Little Pretty Pocket-Book” το 1744, όπου το αναφέρεται ως “base ball”, και το πρώτο καταγεγραμμένο παιχνίδι ήταν το 1749 στο Surrey) και ήρθε στην Αμερική μέσω Βρετανών μεταναστών. Το 1791 γίνεται η πρώτη αναφορά του παιχνιδιού στις ΗΠΑ, στο Pittsfield της Μασαχουσέτης. Το Baseball έγινε πιο δημοφιλές κατά την δεκαετία του 1830, με πολλές και διαφορετικές εκδοχές άνα περιοχή στις ΗΠΑ, μέχρι που επικράτησε το στυλ της Νέας Υόρκης, και το 1845 ο Alexander Cartwright διαμόρφωσε τους κανόνες του παιχνίδιου, γνωστοί κι ως Knickerbocker Rules (από το Knickerbocker Club στο οποίο ανήκε ο Cartwright). Στις 19 Ιουνίου 1846 καταγράφεται επίσημα το πρώτο παιχνίδι Baseball στις Ηπα. Τέλος, κατά τη δεκαετία του 1850 υπάρχει μια φρενίτιδα με το Baseball στις ΗΠΑ, με αποτέλεσμα να πάρει το παιχνίδι το όνομα “National Pastime” και “National Game”.

Αυτό που είναι ενδιαφέρον με το Baseball είναι οι λόγοι που το παιχνίδι έγινε τόσο δημοφιλές. Σύμφωνα με τον John Thorn, το Baseball στην αρχή ήταν ένα παιχνίδι για τα αγόρια. Αυτό που το έκανε δημοφιλές και στους άντρες ήταν το χρήμα, και, πιο συγκεκριμένα, η δυνατότητα των τζογαδόρων να ποντάρουν. Επομένως, κατά τον Thorn, ο τζόγος ήταν αυτός που έδωσε την ώθηση στο παιχνίδι να ανθίσει και να επικρατήσει.

Golf

Η πιο παλιά αναφορά στο golf αφορά το Chuiwan, ένα παιχνίδι πολύ παρόμοιο με το σημερινό golf, που παιζόταν στην Κίνα γύρω στο 945 μΧ. Η αναφορά αυτή γίνεται στο βιβλίο Dongxuan Lu (Dongxuan Records) την περίοδο της δυναστείας των Song και περιγράφει το πώς ένας πατέρας έμαθε στην κόρη του να σκάβει τρύπες στο έδαφος και να οδηγεί μια μπάλα μέσα σε αυτές. Οι κανόνες του Chuiwan είναι όμοιοι με αυτούς του golf, καθώς περιλαμβάνουν ένα σετ από δέκα μπαστούνια, μπάλες διαφόρων μεγεθών και τρύπες στο έδαφος που μαρκάρονταν με χρωματιστές σημαίες και είχαν διάφορα πείπεδα δυσκολίας.

Μια άλλη αναφορά περιγράφει ότι στις 26 Φεβρουαρίου 1297, στο Loenen aan de Vecht της Ολλανδίας, οι Ολλανδοί έπαιζαν ένα παιχνίδι, παρόμοιο με το golf, με μπαστούνι και μια δερμάτινη μπαλα.

Όσον αφορά στο μοντέρνο golf, η ισχύουσα άποψη είναι ότι ξεκίνησε από τη Σκωτία. Η πρώτη αναφορά του golf στην Σκωτία γίνεται σε μια Πράξη του Κοινοβουλίου της Σκωτίας, το 1457, όπου ο King James II της Σκωτίας απαγόρευε το golf και το ποδόσφαιρο γιατί αποτελούσαν περισπασμό από την εξάσκηση τοξοβολίας για στρατιωτικούς σκοπούς. Ακολουθούν άλλες δύο απαγορεύσεις το 1470 (King James III) και το 1491 (King James IV).

Οι πιο παλιοί κανονισμοί που υπάρχουν γράφτηκαν το 1744 για το Company of Gentlemen Golfers (μετέπειτα The Honorable Company of Edinburgh Golfers), που αποτελεί και το πρώτο golf κλαμπ.

Τέλος, υπάρχουν αποδείξεις ότι Σκωτσέζοι στρατιώτες και πρόσφυγες έφεραν το παιχνίδι στις βρετανικές αποικίες και στη συνέχεια σε άλλες περιοχές κατά τον 18 και τις αρχές του 19 αιώνα.

Σχετικά με το αν το μοντέρνο golf ξεκίνησε τελικά από την Σκωτία ή την Κίνα, υπάρχει μια διαμάχη μεταξύ των δύο χωρών, καθώς και οι δύο ισχυρίζονται ότι «το golf όπως το ξέρουμε σήμερα, σαφώς από την Σκωτία» ή «την Κίνα» αντίστοιχα. Ωστόσο, ένας Κινέζος λόγιος αναφέρει ότι το παιχνίδι πηγε στην Ευρώπη και έπειτα στην Σκωτία από Μογγολούς ταξιδιώτες κατά τον Μεσαίωνα.

Tennis

Το τένις ξεκίνησε γύρω στον 11-12 αιώνα, από Γάλλους μοναχούν, που έπαιζαν ένα παιχνίδι, που το έλεγαν “Jeu de Paume” (παιχνίδι του χεριού), και παιζόταν με τα χέρια και μια μπάλα. Με την πάροδο των χρόνων, οι παίκτες άρχισαν να φοράνε γάντια στα χέρια τους και στη συνέχεια γάντια με δίχτυ ανάμεσα στα δάχτυλα. Μέχρι το 1500 είχε εξαπλωθεί η χρήση ξύλινης ρακέτας και μπάλας από φελό. Το παιχνίδι παιζόταν στη Βρετανία σε γήπεδο με χορτάρι. Για το μέχρι τότε παιχνίδι, επικρατεί ο όρος “real tennis”.

Το 1850 ο Charles Goodyear εφηύρε τη διαδικασία βουλκανισμού για το λάστιχο και κατά τη δεκαετία του 1850, οι παίκτες άρχισαν να δοκιμάζουν τη λαστιχένια μπάλα.

Το 1873 ο Ταγματάρχης Walter Clopton Wingfield δημιουργεί το παιχνίδι «Σφαιριστική» και το 1874 παντετάρει το παιχνίδι και παρουσιάζει το βιβλίο “Σφαιριστική or lawn tennis” με τους κανόνες. Η ορολογία μοιάζει με τη σημερινή, καθώς ο Wingfield δανείστηκε το όνομα και τους όρους από το real tennis. Το γήπεδο που προτείνει είχε σχήμα κλεψύδρας και το δίχτυ ήταν πιο ψηλά από τώρα.

Το 1875 στο Wimbledon, το Marylebone Cricket Club κάνει σημαντικές αλλαγές στο παιχνίδι. Εισαγάγει τους όρους Deuce και Advantage και τον κανόνα δύο δοκιμών για το σερβίς. Επίσης, αλλάζει το σχήμα του γηπέδου σε ορθογώνιο, όπως είναι και σήμερα. Τέλος, το 1877 το All England Club διοργάνωσε το πρώτο πρωτάθλημα Wimbledon.

Το τένις έγινε πολύ δημοφιλές στα τέλη της δεκαετίας του 1960, όταν τα πρωταθλήματα άνοιξαν για τους επαγελματίες αλλά και για αρχάριους και, τέλος, τη δεκαετία του 1970 με τις τηλεοπτικές αναμεταδόσεις των πρωταθλημάτων και την ανάδειξη αξιόλογων παικτών και ανταγωνισμών.