Παναθηναϊκός, Μπενίτεθ: Όταν ο Ισπανός tactician ανέλυε την προπονητική του φιλοσοφία μέσω του αγαπημένου του 4-2-3-1

Κάθε προπονητής έχει και έναν αγαπημένο σχηματισμό. Μία διάταξη πάνω στην οποία βασίζει το μοντέλο παιχνιδιού του και μέσω της οποία παρουσιάζει στο χορτάρι τις ομάδες που κοουτσάρει.

Για τον Ράφα Μπενίτεθ αυτό είναι το 4-2-3-1, το οποίο τον έκανε γνωστό στη Βαλένθια, του έδωσε το “εισιτήριο” για τη Λίβερπουλ και στη συνέχεια διατήρησε, με μικρές παραλλαγές, σε όλες τις ομάδες που προπόνησε.

Τον Ιούλιο του 2022 ο 65χρονος Ισπανός βρέθηκε στο πασίγνωστο “Coache’s Voice”, κανάλι στο YouTube που έχει φιλοξενήσει κατά καιρούς τους κορυφαίους προπονητές στον κόσμο που εξηγούν την προπονητική τους φιλοσοφία, αναλύοντας πώς μέσα από το 4-2-3-1 έφτασε μέχρι και την κατάκτηση του Champions League με τη Λίβερπουλ το 2005.

Το SPORT24 σας παρουσιάζει όλα όσα είχε δηλώσει ο πρώην τεχνικός των Ρεάλ, Τσέλσι, Νάπολι και Ίντερ για το τι θέλει από τις ομάδες τους όταν δεν έχουν την μπάλα στην κατοχή τους, τι ζητάει από αυτές όταν έχουν την κατοχή της μπάλας και τι συμβαίνει με τον έλεγχο των χώρων.

Αναλυτικά όσα ανέφερε ο Ράφα Μπενίτεθ

Όταν η ομάδα του δεν έχει την κατοχή της μπάλας

“Πρέπει να αλλάζεις ανάλογα με την ομάδα, αλλά έχεις την κεντρική ιδέα, έχεις τον σχηματισμό και μετά είναι το πώς κινείς τους παίκτες στον αγωνιστικό χώρο, πώς προσαρμόζεσαι στη διάταξη ανάλογα την ομάδα. Μπορείς να παίξεις low, middle ή high block, κάτι που σχετίζεται με την τοποθέτηση των παικτών στο χορτάρι και εάν θέλεις η ομάδα σου να πιέσει.

Εάν επιθυμείς να πιέσεις και να είσαι επιθετικός, τότε ο σχηματισμός γίνεται 4-4-2 όταν δεν έχεις την μπάλα και η αντίπαλη ομάδα χτίζει την επίθεσή της από πίσω (την άμυνα).

Εάν βέβαια η πίεσή του αρχίζει από τα 3/4 του γηπέδου, κάτι που μου αρέσει λίγο πολύ να κάνω, τότε ο σχηματισμός γίνεται 4-4-1-1 με δύο χαφ στο κέντρο, ώστε να προστατέψεις τα δύο στόπερ.

Ένας από τους δύο κεντρικούς θέλω να είναι πιο επιθετικός και ο άλλος να κρατάει τη θέση του. Αυτό μου επιτρέπει ανάλογα το παιχνίδι να μετατρέπεται η διάταξη της ομάδας σε 4-3-3 εφόσον προωθηθούν και τα εξτρέμ.

Έτσι, στην επίθεση έχουμε ένα 4-3-3 και στην άμυνα ένα 4-4-1-1.

Έτσι, όταν η αντίπαλη ομάδα κάνει build up και θέλω να πιέσω το full back το παιχνίδι μετατοπίζεται προς την πλευρά του ακραίου αμυντικού, το ίδιο και το 10άρι/δεύτερος επιθετικός και το φορ μας.

Βέβαια, πολλές ομάδες πλέον πιέζουν με τριάδα μπροστά, κάτι που σημαίνει ότι στην άμυνά τους θα σχηματιστεί ισαριθμία 4 εναντίον 4. Εάν θέλεις να κερδίσεις ματς και να κατακτήσεις τρόπαια η ισορροπία είναι το κλειδί.

Αυτό που έχω πει στους παίκτες μου να περιμένουν είναι η πάσα από τον κεντρικό αμυντικό στο μπακ, εκεί μετατοπίζουμε την πίεση. Οπότε όπως ξαναείπα ο σχηματισμός δεν έχει και τόσο πολύ σχέση, καθώς μπορεί να γίνει 4-4-2 ή 4-4-1-1″

Όταν η ομάδα του έχει την κατοχή της μπάλας

“Εάν έχεις 2 ή 3 χρόνια μπορεί να διαλέξεις τους κατάλληλους παίκτες, αυτούς που έχουν τα κατάλληλα χαρακτηριστικά για αυτό που θέλεις να παίξεις.

Εάν έχεις τα λεφτά μπορείς να επιλέξεις τα ονόματα που θέλεις, αλλά εάν δεν έχεις λεφτά πρέπει να διαλέξεις τα χαρακτηριστικά των παικτών για να αγωνιστούν με τον τρόπο που θέλεις.

Επομένως, αμυντικά όλοι πρέπει να δουλεύουν μαζί είτε σε 4-4-2 είτε σε 4-4-1-1 που είπα προηγουμένως, όμως επιθετικά πρέπει να δεσμεύσεις τον σέντερ φορ με τους αντίπαλους κεντρικούς αμυντικούς ώστε να έχει ο δεύτερος επιθετικός/10άρι την ευχέρεια να κινηθεί στους κενούς χώρους.

Επιπλέον, πρέπει να δημιουργείς συνθήκες 1 εναντίον 1 στα εξτρέμ ή να κάνουν τα πλάγια μπακ το overlap για να συνεργαστούν με τους ακραίους επιθετικούς.

Έτσι, εάν το εξτρέμ σου ντριμπλάρει τον αντίπαλο ακραίο αμυντικό, δεν θα έχεις μόνο έναν επιθετικό στην αντίπαλη περιοχή, αλλά κίνηση θα έχει κάνει και ο δεύτερος επιθετικός, το εξτρέμ της απέναντι πλευράς και ο μέσος που έχει πιο επιθετικά χαρακτηριστικά.

Όλα αυτά για να επιστρέψουμε στην ισορροπία που έλεγα. Αυτό σημαίνει ότι ο μέσος από τη δυάδα που έχει πιο αμυντικά στοιχεία θα πρέπει να ανέβει για να καλύψει τον μεγάλο ελεύθερο χώρο που έχει δημιουργηθεί.

Το ίδιο θα πρέπει να κάνουν και οι πλάγιοι μπακ μας και τα στόπερ, προκειμένου να μεταφέρουμε το παιχνίδι στο αντίπαλο μισό με απώτερο σκοπό να είναι πιο δύσκολο για αυτούς για να βγάλουν αντεπίθεση.

Εάν δείτε τις μεγάλες ομάδες πλέον κάνουν αυτό ακριβώς αν και δεν είναι εύκολο. Εάν σε αυτή τη συνθήκη χάσουν την μπάλα θα πιέσουν αμέσως και θα είναι επιθετικές για να μην δεχθούν επιθετική μετάβαση.

Στη Βαλένθια (2001-2004) έτσι παίζαμε. Η ομάδα ήταν πολύ επιθετική, μπορούσαμε να παίξουμε με αντεπιθέσεις, να πιέσουμε, να αλλάζουμε τους παίκτες και να γνωρίζουν οι παίκτες τι πρέπει να ακολουθήσουν.

Το ίδιο ισχύει και για τη Νάπολι (2013-2015). Στη Νιούκαστλ (2016-2019) κάποιοι πίστευαν ότι παίζουμε 4-5-1, αλλά ήταν λάθος γιατί ανάλογα τη φάση του παιχνιδιού αγωνιζόμασταν με 4-2-3-1 ή 4-4-2 ανάλογα με τους παίκτες και εάν θέλαμε να είμαστε πιο αμυντικοί ή πιο επιθετικοί.

Σε κάποια παιχνίδια που ήμασταν καλύτεροι από την άλλη ομάδα, παίζαμε με τριάδα στην άμυνα, με τον σχηματισμό να γίνεται 3-4-3. Στόχος ήταν να έχουμε παίκτες στα άκρα και να ανεβαίνουν και οι αμυντικοί ψηλά στο γήπεδο”.

Για τον ρόλο του Στίβεν Τζέραντ στη θέση “10” στη Λίβερπουλ

“Όταν αποκτήσαμε τον Φερνάντο Τόρες το 2007 πήγαμε τον Τζέραρντ στο “10” και πίσω του τους Λούκας Λέιβα, Χαβιέρ Μασεράνο και Τσάμπι Αλόνσο, προκειμένου να έχουμε ισορροπία στο κέντρο και να αφήσουμε ελεύθερο τον Τζέραντ να επιτεθεί και να βρίσκεται κοντά στην αντίπαλη περιοχή.

Είχαμε τον Ντιρκ Κάουτ στο δεξί φτερό της επίθεσης και στα χαφ έναν παίκτη που μπορούσε να πασάρει την μπάλα, Αλόνσο, και έναν που μπορούσε να την ανακτήσει, Λέιβα ή Μασεράνο.

Στα πλάγια της άμυνας είχαμε τον Αουρέλιο αριστερά και τους Αρμπελόα ή Τζόνσον δεξιά που ήταν μόνιμη απειλή επιθετικά.

Στα στόπερ είχαμε τους Χίπια και Κάραγκερ και μετά τους Σκρτελ και Άγκερ.

Οπότε η λέξη κλειδί ήταν η ισορροπία. Κράτα την ομάδα καλά οργανωμένη.

Να είσαι σίγουρος ότι η ομάδα μπορεί να επιτεθεί, μπορεί να πιέσει όταν η μπάλα είναι μακριά, να επιστρέψεις στην άμυνα και να είσαι καλά οργανωμένος και περίμενε τις στιγμές σου όταν γίνουν οι “ακατάλληλες” πάσες”.

Για τον έλεγχο του χώρου

“Στις προπονήσεις το 80% της δουλειάς μας είναι με την μπάλα και το υπόλοιπο 20% είναι χωρίς αυτή. Το 70% είναι κάτι που θα κάνουμε πάντα στο χορτάρι και το υπόλοιπο 30% εξαρτάται από τον αντίπαλο.

Οπότε εμείς γνωρίζουμε ποιο είναι το μοντέλο παιχνιδιού μας και ανάλογα την αντίπαλη ομάδα προσαρμόζουμε πράγματα και ερευνούμε τις αδυναμίες των αντίπαλων ή τα δυνατά τους στοιχεία.

Άρα, εάν παίζεις με την Μπαρτσελόνα που αγωνίζονταν τότε με 3-4-3 σε διαμάντι στην τετράδα του κέντρου αυτός που βρισκόταν στην κορυφή του διαμαντιού είχε ελευθερία κινήσεων.

Αργότερα το γύρισαν σε 4-3-3. Αυτό σήμαινε ότι είχαμε πρόβλημα με το ποιος θα μαρκάρει το εξάρι τους όταν είχαν την μπάλα, γιατί το ένα χαφ μας έπαιρνε τον έναν εσωτερικό τους μέσο και το άλλο χαφ μας τον άλλον εσωτερικό τους μέσο.

Επομένως είτε ο δεύτερος επιθετικός μας έπρεπε να “πέσει” στο γήπεδο και να τον μαρκάρει ή να το κάνουν και οι δύο επιθετικοί μας, να αμυνθούμε πιο χαμηλά στο γήπεδο και να ελέγξουμε τον χώρο του κέντρου.

Εξαρτιόνταν από το πόσο σημαντικός ήταν ο παίκτης τους.

Πρέπει σε κάθε περίπτωση να ελέγχεις τον χώρο και να διατηρείς την ισορροπία της ομάδας σου.

Εάν είσαι καλύτερη από την άλλη ομάδα, εάν έχεις περισσότερη κατοχή και περισσότερο έλεγχο λογικά θα έχεις τους εξτρέμ σου πολύ ψηλά.

Έτσι, ο σέντερ φορ σου θα είναι λίγο έξω από την αντίπαλη περιοχή και ο δεύτερος επιθετικός σου θα έχει την ευχέρεια να κινείται είτε στο δεξί είτε στο αριστερό μεσοδιάστημα.

Οπότε εξαρτάται από τη δική σου ομάδα εάν θέλει να είναι ψηλά. Αυτό θα αναγκάσει τους αντίπαλους να “πέσουν” στο γήπεδο προς το δικό τους μισό”.

Για την εμπειρία που είναι καίριας σημασίας

“Οι διατάξεις και οι τοποθετήσεις των παικτών είναι σημαντικά και απαραίτητα στην αρχή του παιχνιδιού, αλλά μετά εξαρτάται πώς κινείς τους παίκτες σου.

Ένα από τα πράγματα που έχουμε μετά είναι η εμπειρία, η οποία εξαρτάται με το τι γίνεται στον αγωνιστικό χώρο.

Θα με δείτε να καταγράφω πράγματα στις σημειώσεις μου, γιατί πρέπει να αναλύεις τι γίνεται ώστε να κατανοείς τι συμβαίνει και να κάνεις αλλαγές σε παίκτες ή τοποθετήσεις.

Εάν πρέπει να επιτεθείς από τη μία πλευρά ή την άλλη, να κάνεις μακρινές μεταβιβάσεις ή να πάρεις τις δεύτερες μπάλες ή να συνδυαστείς και να βγάλεις αντεπίθεση.

Αυτά τα πράγματα στη διάρκεια των παιχνιδιών είναι δύσκολες αποφάσεις.

Η εμπειρία του προπονητή, η εμπειρία του τεχνικού επιτελείου, που σου δίνουν συμβουλές ή που βλέπουν από τις κερκίδες τον αγώνα, είναι καίριας σημασίας εάν θέλεις να προσαρμόσεις τα πράγματα.

Στον τελικό της Κωνσταντινούπολης το 2005 αλλάξαμε σε τριάδα την άμυνά μας γιατί δεν μπορούσαμε να ελέγξουμε τον Κακά.

Έτσι, στο ημίχρονο το 4-2-3-1 έγινε τριάδα στην άμυνα και δύο στα χαφ, προκειμένου οι δυάδα και ιδίως ο Χάμαν να ελέγξει τον Κακά.

Ένα σημαντικό πράγμα για εμένα σε όλα αυτά τα χρόνια είναι να κατανοήσεις τι συμβαίνει στη διάρκεια του ματς και να προσαρμοστείς.

Δεν είναι μόνο ο σχηματισμός, αλλά πώς μετακινείς τους παίκτες σου στη διάρκεια της αναμέτρησης”.