Ο Τόνι Μπένετ στο SPORT24: “Η ταπεινότητα σε βάζει σε θέση δύναμης, στο μπάσκετ πρέπει να υπάρχει πρώτα πειθαρχία και μετά ελευθερία”

Το International Basketball Coaches Clinic, που διοργανώνεται από το American Community Schools (ACS), συμπληρώνει φέτος 15 χρόνια επιτυχημένης παρουσίας στην επαγγελματική κατάρτιση των προπονητών και την εξέλιξη του μπάσκετ. Από το 2010, κορυφαίοι Coaches, Trainers και Sports Professionals από όλο τον κόσμο—συμπεριλαμβανομένων εκπροσώπων του NBA και κορυφαίων πανεπιστημίων—μοιράζονται τη γνώση και την εμπειρία τους με τους συμμετέχοντες.

Ανάμεσα στους φετινούς ομιλητές του event ξεχωρίζει ο Αμερικανός προπονητής Τόνι Μπένετ, ο οποίος υπήρξε head coach του Πανεπιστημίου της Βιρτζίνια από το 2009 έως το 2024, κατακτώντας το NCAA Championship το 2019. Με 364 νίκες σε 500 αγώνες και το υψηλότερο ποσοστό επιτυχίας στην ιστορία του πανεπιστημίου, ο Μπένετ θεωρείται ένας από τους κορυφαίους προπονητές που πέρασαν από το κολεγιακό μπάσκετ.

Το SPORT24 εξασφάλισε μια αποκλειστική συνέντευξη μαζί του, με τον Μπένετ να μιλά για τη φιλοσοφία του γύρω από την προπονητική, τις αξίες που καθοδήγησαν την πορεία του, αλλά και τον τρόπο που βλέπει την εξέλιξη του σύγχρονου μπάσκετ, μοιράζοντας έτσι τις πολύτιμες γνώσεις και εμπειρίες που συγκέντρωσε στη μεγάλη του καριέρα.

Αναλυτικά η συνέντευξη:

1. Είστε γνωστός για την οικοδόμηση ομάδων γύρω από μια ισχυρή αμυντική ταυτότητα, βασιζόμενος στη γνωστή άμυνα “Pack Line”. Τι σας ενέπνευσε σε αυτήν τη φιλοσοφία και πώς εξελίχθηκε στην καριέρα σας;

Νομίζω ότι επηρεάστηκα πολύ από τον πατέρα μου, ο οποίος ήταν ένας πολύ επιτυχημένος προπονητής. Αναλάμβανε δουλειές ή προγράμματα που ήταν σε φάση αναδόμησης, όχι πολύ καλά. Έτσι, πάντα έπρεπε να προσπαθεί να εγκαθιδρύσει ένα σύστημα. Και πάντα πίστευα ότι η άμυνα, η ομαδική, η καλή ομαδική άμυνα είναι ο μεγάλος εξισωτής. Δηλαδή μπορείς να ελέγξεις την άμυνα.

Αν έχεις μια ομάδα που είναι πραγματικά καλή αμυντικά και το αποδέχεται, μπορεί να σε βοηθήσει να ανταγωνιστείς πολλές ομάδες. Οπότε πιστεύω ότι πάντα ξεκινάς από εκεί. Πρέπει να είσαι καλός και στις δύο πλευρές του γηπέδου, φυσικά επιθετικά, αλλά και επιθετικά. Αλλά όταν έχεις ομάδες που κερδίζουν σε υψηλό επίπεδο, δεν έχω δει ποτέ μια ομάδα να κερδίζει που να μην είναι καλή αμυντικά στο ανώτατο επίπεδο.

Και αυτό συμβαίνει σε κάθε άθλημα, σωστά; Μπέιζμπολ, ποδόσφαιρο, ό,τι θέλεις, αμερικανικό ποδόσφαιρο, όλα τα αθλήματα. Έτσι, πάντα παρατηρούσα καλές ομάδες να κερδίζουν πρωταθλήματα, και κέρδιζαν συνεχώς. Ήταν πολύ καλές αμυντικά. Και έμαθα αυτό από τον πατέρα μου. Και μετά, όταν ανέλαβα δουλειές, μπορούσαμε πάντα να ανταγωνιστούμε πιο ταλαντούχες ομάδες επειδή είχαμε ισχυρή, καλή ομαδική άμυνα.

2. Το πρωτάθλημα NCAA του 2019 της Βιρτζίνια ήρθε μετά τη μεγάλη ήττα του 2018. Πώς βοηθήσατε τους παίκτες σας να επεξεργαστούν αυτή την ήττα και να επιστρέψουν πιο δυνατοί την επόμενη σεζόν;

Ναι, ήταν μια ιστορική ήττα. Ήμασταν η πρώτη ομάδα, ήμασταν το νούμερο ένα στην κατάταξη του τουρνουά NCAA. Είχαμε μια εκπληκτική σεζόν. Κερδίσαμε το τουρνουά του Conference και μετά χάσαμε από την ομάδα που ήταν στη 16η θέση—και ποτέ στην ιστορία του κολεγιακού μπάσκετ δεν είχε χάσει ομάδα που ήταν στην πρώτη θέση στον πρώτο γύρο από ομάδα στη 16η θέση.

 Ήταν τόσο ταπεινωτικό και μας χλεύασαν. Οι παίκτες μας δέχθηκαν απειλές θανάτου. Όλα αυτά έγιναν στο κολέγιο επειδή ήταν τόσο μεγάλη ήττα. Και είχαμε έναν σοβαρό τραυματισμό, οπότε μας έλειπε ένας από τους καλύτερους παίκτες μας. Αλλά πάντα πίστευα ότι η αποτυχία ή η ήττα σου διδάσκει περισσότερα, μαθαίνεις περισσότερα από αυτήν απ’ ό,τι όταν απλά κερδίζεις.

Και αν είσαι αρκετά ταπεινός ώστε να μάθεις από την ήττα, από όσα σου δίδαξε, τότε θα είσαι σε καλύτερη θέση μακροπρόθεσμα. Έτσι, όταν έχεις νεαρούς παίκτες, 19, 20, 21 ετών, η αντιμετώπιση μιας ταπεινωτικής ήττας είναι πρόκληση, αλλά μας έκανε να έρθουμε πιο κοντά, να γίνουμε πιο ενωμένοι και να κοιτάξουμε τον εαυτό μας στον καθρέφτη και να πούμε: πρέπει να αποδεχτούμε αυτή την ήττα.

Πρέπει να δουλέψουμε πιο σκληρά από ποτέ. Και ελπίζουμε να έχουμε την ευκαιρία να αποδείξουμε ότι είμαστε καλύτεροι από αυτό και να πάρουμε άλλη μια ευκαιρία. Αυτό είναι το δύσκολο με το τουρνουά NCAA.

Είναι νοκ-άουτ. Αν χάσεις ένα παιχνίδι, αν δεν είσαι απόλυτα έτοιμος, μπορείς να αποκλειστείς. Αλλά πιστεύω ότι αυτή η ήττα τον προηγούμενο χρόνο μας έκανε πιο ενωμένους, πιο διψασμένους. Και μας έκανε πιο ταπεινούς επίσης. Μερικές φορές μπορείς να γίνεις αλαζόνας όταν έχεις τόση επιτυχία.

Λες, α, κανείς δεν μπορεί να μας κερδίσει. Είμαστε οι καλύτεροι. Όλα αυτά μας βοήθησαν να μπούμε στην επόμενη χρονιά με τη σωστή ισορροπία, τη σωστή προοπτική, τη σωστή νοοτροπία.

3. Ποιες βασικές αξίες πιστεύετε ότι πρέπει να διέπουν κάθε επιτυχημένο πρόγραμμα μπάσκετ, ανεξαρτήτως χώρας ή κουλτούρας;

Αυτό είναι σημαντικό και πιστεύω ότι πάντα έχουμε τις βασικές αξίες μας, που χρησιμοποιώ από τότε που άρχισα να προπονώ, τις οποίες έμαθα από τον πατέρα μου. Και η πρώτη είναι η ταπεινότητα. Όλα ξεκινούν από την ταπεινότητα. Και αυτό που εννοώ με αυτό είναι ότι η ταπεινότητα σημαίνει ότι δεν έχεις υπερβολική ιδέα για τον εαυτό σου, δεν είσαι αλαζονικός. Έχεις αυτοπεποίθηση, καλή αυτοπεποίθηση, αυτό είναι καλό.

Η Αλαζονεία, για μένα, είναι κακή. Κάποιοι λένε, «είμαι άχρηστος, είμαι απαίσιος». Όχι, όχι, όχι, δεν είναι αυτό. Η ταπεινότητα σημαίνει ότι ξέρεις ποιος είσαι. Για μένα, αυτό είναι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που βλέπω σε προγράμματα ή προπονητές όταν παρακολουθώ ομάδες και σκέφτομαι, «δεν έχουν ταυτότητα».

 Δεν ξέρουν ποιοι είναι. Πιστεύω ότι κάθε καλή ομάδα, ανεξαρτήτως αθλήματος, ανεξαρτήτως επιπέδου, όταν βλέπεις τις καλές ομάδες, σκέφτεσαι, «α, έχουν μια ταυτότητα». Αυτό είναι το στοιχείο που τους χαρακτηρίζει. Είναι σκληροί, μαχητικοί. Ίσως παίζουν ζώνη, ίσως κάνουν γρήγορες επιθέσεις, ίσως είναι εξαιρετικοί, αλλά δεν έχουν σύγχυση στον τρόπο που πρέπει να παίξουν.

 Έχουν ταυτότητα στο στυλ και το σύστημά τους. Και πιστεύω ότι αυτό ισχύει ακόμα και για τους παίκτες που παίζουν ατομικά. Είναι ξεκάθαροι για την ταυτότητά τους. Δεν υπάρχει τίποτα χειρότερο από το να βλέπεις έναν παίκτη που δεν ξέρει ποιος είναι. Προσπαθεί να σουτάρει μακρινά τρίποντα, ενώ θα έπρεπε να σκοράρει κοντά στο καλάθι.

 Ή είναι εξαιρετικός διεισδυτικός παίκτης, αλλά δεν επιχειρεί ποτέ διεισδύσεις. Αν οι άνθρωποι γνωρίζουν την ταυτότητά τους και παίζουν με βάση τα δυνατά τους σημεία, αν τα προγράμματα το κάνουν αυτό, για μένα είναι η νούμερο ένα προϋπόθεση για ποιοτικές ομάδες και ποιοτικούς παίκτες.

Και μετά, πιστεύω ότι προφανώς πρέπει να υπάρχει ανταγωνιστικότητα, επιμονή. Το αποκαλούμε πάθος. Αν δεν έχεις παίκτες που είναι πολύ ανταγωνιστικοί, πιστεύω ότι αυτή είναι μια ακόμα βασική αξία που είναι εξαιρετικά σημαντική. Πιστεύω ότι ξεκινάς με αυτές τις δύο. Και στη συνέχεια, φυσικά, θέλεις ομαδική ενότητα, θέλεις κάποια άλλα στοιχεία, αλλά θεωρώ ότι αν η ομάδα ή οι παίκτες σου δεν καταλαβαίνουν τι είναι σημαντικό για εσένα ως προπονητή και για το πρόγραμμά σου, τότε είναι δύσκολο να έχεις μια ξεκάθαρη πορεία.

Αλλά αν το καταλαβαίνουν, μπορείς να χρησιμοποιήσεις αυτές τις αξίες για να αξιολογήσεις την απόδοση, ακόμα και για το ποιον παίκτη επιλέγεις. Πιστεύω ότι είναι καλές. Οι βασικές αξίες σε καθοδηγούν. Και αν τις τηρείς, αν έχουν σημασία για εσένα, σε κρατούν στον σωστό δρόμο.

4. Καθώς μιλάτε με προπονητές εδώ στην Ελλάδα, ποια στοιχεία του ευρωπαϊκού μπάσκετ θαυμάζετε και πώς πιστεύετε ότι οι αμερικανικές και ευρωπαϊκές αγωνιστικές φιλοσοφίες μπορούν να προσφέρουν η μία στην άλλη;

Είμαι μεγάλος υποστηρικτής και πολύ μεγάλος θαυμαστής του ευρωπαϊκού μπάσκετ, γιατί πιστεύω ότι συμβαδίζω με αυτό. Μερικές φορές στην Αμερική, βασιζόμαστε απλώς στη φυσική ικανότητα και το παιχνίδι γίνεται πιο ατομικό. Αυτό που μου αρέσει πραγματικά σε πολλά ευρωπαϊκά συστήματα, προπονητές, ομάδες είναι, πρώτα απ’ όλα, η ανάπτυξη των δεξιοτήτων, η εξέλιξη των παικτών από νεαρή ηλικία. 

Είναι ένα πολύ καλό μοντέλο. Δηλαδή, δεν υπάρχει τέλειο μοντέλο, αλλά είναι πολύ αποτελεσματικό. Μπορείς να καταλάβεις αμέσως την τεχνική κατάρτιση των παικτών, την εξέλιξή τους, όλα αυτά. Και όταν παρακολουθείς ομάδες υψηλού επιπέδου, η ομαδικότητα με την οποία αγωνίζονται, πώς μοιράζονται τη μπάλα, πώς κινούνται χωρίς αυτήν, πώς παίζουν μαζί. 

Αυτό, πιστεύω, είναι μία από τις θεμελιώδεις αξίες μας. Λέμε πάντα ότι «είναι για εμάς, όχι για μένα». Και μια ομάδα που είναι ενωμένη και συνεργατική, ξέρεις, θα νικήσει μια ομάδα που βασίζεται στην ατομικότητα τις περισσότερες φορές. Έτσι, πιστεύω ότι η ομορφιά του ευρωπαϊκού μπάσκετ και η επιρροή του γίνονται όλο και πιο εμφανείς, φυσικά μέσα από τους ταλαντούχους παίκτες που έχουν έρθει στις ΗΠΑ.

Αλλά ακόμα και τα συστήματα παιχνιδιού—πιστεύω ότι πολλοί προπονητές παρακολουθούν ευρωπαϊκές ομάδες και μεταφέρουν αυτές τις ιδέες στην Αμερική. Οι ομάδες του NBA προσλαμβάνουν κορυφαίους ευρωπαίους προπονητές, βλέπεις τους Ολυμπιακούς Αγώνες, βλέπεις τους παίκτες. Οπότε θαυμάζω τον τρόπο που κινείται η μπάλα, την ομαδικότητα και στις δύο πλευρές του γηπέδου. 

Και πιστεύω ότι είναι μπάσκετ χωρίς φανφάρες—απλό, αγνό. Είναι υπέροχο να το παρακολουθείς. Όλα αυτά αποτελούν μεγάλη επιρροή για εμένα. Και πιστεύω ότι μπορείς να μάθεις περισσότερα—εγώ ως προπονητής κολεγιακού μπάσκετ παρακολουθώ ευρωπαϊκό μπάσκετ αλλά και το WNBA.

Ξέρω ότι ακούγεται περίεργο, αλλά μερικές φορές όταν δεν έχεις παίκτες που απλώς μπορούν να πετάξουν πάνω από όλους ή να βρουν ένα σουτ σε απομόνωση (ISO), πρέπει να βρεις τι λειτουργεί για το σύστημά σου και την ομάδα σου.

5. Υπάρχει κάποιος συγκεκριμένος Ευρωπαίος προπονητής του οποίου το στυλ ή η φιλοσοφία θαυμάζετε; Αν ναι, τι ξεχωρίζει στην προσέγγισή του στο παιχνίδι;

Σίγουρα. Υπάρχουν πολλοί. Αλλά αν έπρεπε να πω έναν συγκεκριμένα, νομίζω ότι πριν από περίπου 15 χρόνια, ήρθα και έκανα ένα σεμινάριο στη Σερβία, στο Βελιγράδι. Και γνώρισα τον προπονητή Ντούσαν «Ντούντα» Ίβκοβιτς. Ο Γκρεγκ Πόποβιτς τον είχε φέρει ως βοηθό του. 

Τον γνώρισα όταν ήρθα και έκανα αυτό το σεμινάριο στη Σερβία πριν από πολλά χρόνια. Μετά τη γνωριμία μας, ξέρεις, κάπως με συνεπήρε, γιατί σκέφτηκα ότι οι ομάδες του, όταν τις παρακολουθούσα, ήταν πολύ σκληρές. Έπαιζαν δυνατά. Εκτελούσαν σωστά οδηγίες, τόσο επιθετικά, όσο και αμυντικά. Είμαι μεγάλος υποστηρικτής των ομάδων που είναι αποτελεσματικές, που παίζουν σκληρό και αποφασιστικό μπάσκετ και στις δύο πλευρές του γηπέδου.

Αυτό είναι που οδηγεί στη νίκη. Και οι ομάδες του—ναι, είχε ταλέντο—αλλά φαινόταν ότι πάντα κατάφερνε να παίρνει το μέγιστο από τους παίκτες του. Ήταν ένας άνθρωπος που, προφανώς, επηρέασε πολλούς. Και αυτός είναι μόνο ένας προπονητής.

Υπάρχουν τόσοι πολλοί, ξέρεις, βλέπεις έναν αγώνα νωρίς ή παρακολουθείς στιγμιότυπα και λες, «ουάου, έχουν καλό σύστημα». Οπότε πιστεύω ότι είναι πολύ δημιουργικοί. Οι προπονητές στην Ευρώπη, οι δικοί σας προπονητές, είναι πολύ δημιουργικοί.

6. Η ανάπτυξη παικτών φαίνεται να παίζει κεντρικό ρόλο στη φιλοσοφία σας ως προπονητής. Ποιες είναι κάποιες πρακτικές μέθοδοι με τις οποίες οι προπονητές μπορούν να βοηθήσουν τους νεαρούς αθλητές να εξελιχθούν τόσο εντός όσο και εκτός γηπέδου;

Δεν χρειάζεται να ανακαλύψεις τον τροχό από την αρχή. Διδάσκεις ορθότητα και σκληρότητα. Υπάρχει μια φράση που πραγματικά πιστεύω—την μοιράστηκε μαζί μου ο πατέρας μου: «Πρώτα έρχεται η πειθαρχία, μετά η ελευθερία.» Και πιστεύω ότι πολλοί παίκτες και άνθρωποι θέλουν να το έχουν αντίστροφα.

Λένε, «δώσε μου ελευθερία, ελευθερία, ελευθερία, και μετά θα γίνω πειθαρχημένος.» Δεν ξέρω. Πρώτα μαθαίνεις πώς να είσαι πειθαρχημένος. Μαθαίνεις πώς να παίζεις με πίβοτ, πώς να χρησιμοποιείς και τα δύο χέρια, πώς να χειρίζεσαι βασικά στοιχεία του παιχνιδιού. Και πιστεύω ότι μερικές φορές προσπερνάμε τα βασικά, αυτές τις μικρές πτυχές που έχουν σημασία.

Και μετά, όταν γίνεις καλός σε αυτά, τότε υπάρχει περισσότερη ελευθερία. Νομίζω ότι οι παίκτες θέλουν να τους προκαλούν, να τους πιέζουν, να παίρνουν ευθύνες. Και πιστεύω ότι αυτό ισχύει στη ζωή, τόσο εντός όσο και εκτός γηπέδου. Αλλά θεωρώ ότι πρέπει να επενδύσεις χρόνο και να μην μένεις στα λόγια—να το κάνεις στην πράξη και να παραμένεις συνεπής. 

Αν δεν έχεις συνήθειες, δεν μπορείς απλά να πεις «τώρα θέλω να γίνω καλός σε αυτό.» Αν δεν έχεις δουλέψει με έναν νεαρό παίκτη ώστε να γίνει καλός στον χειρισμό της μπάλας, να είναι συνεπής με την πάροδο του χρόνου, τότε όταν χρειάζεται περισσότερο, δεν θα είναι εκεί, επειδή δεν το έχει δουλέψει.

Το ίδιο ισχύει με οτιδήποτε—το blocking out, τη δημιουργία ενός καλού σκριν, ό,τι θέλεις. Αυτά δεν συμβαίνουν μαγικά. Πρέπει να δουλευτούν, να διατηρηθούν μέσα από συνήθειες, που χρειάζονται χρόνο.

7. Έχετε συχνά μιλήσει για την ταπεινότητα και την ευγνωμοσύνη ως καθοδηγητικές αρχές. Πώς ισορροπείτε την ανταγωνιστικότητα με αυτές τις αξίες σε ένα άθλημα τόσο υψηλών απαιτήσεων;

Νομίζω, όπως είπα, θεωρώ ότι η ταπεινότητα σε βάζει σε θέση δύναμης—δεν είναι αδυναμία. Σημαίνει ότι έχεις ταυτότητα, ότι ξέρεις ποιος είσαι. Πιστεύω πως, ανεξάρτητα από το ποιος είσαι, θα αποτύχεις στον αθλητισμό, θα χάσεις, θα περάσεις δύσκολες στιγμές. Αν όμως έχεις την ευγνωμοσύνη να μάθεις από αυτές και να πεις «δεν ξέρω τα πάντα, αλλά θα εξελιχθώ μέσα από τις στιγμές που δυσκολεύτηκα», αυτό είναι το κλειδί. 

Αλλά πρέπει να είσαι σκληρός ανταγωνιστής. Γι’ αυτό, για μένα, η ταπεινότητα, η ανταγωνιστικότητα και το πάθος πάνε μαζί—το ένα δεν μειώνει το άλλο, το αντίθετο, αλληλοενισχύονται απόλυτα. Όταν αγωνίζεσαι σε υψηλό επίπεδo, υπάρχουν μεγάλα διακυβεύματα. Έπαιξα στο NBA για τρία χρόνια, καταλαβαίνω το ανώτατο επίπεδο. Αλλά είναι ενδιαφέρον το ότι όσοι έχουν αυτογνωσία, όσοι είναι ταπεινοί, ευγνώμονες, αλλά ταυτόχρονα πολύ ανταγωνιστικοί, μπορούν να διαχειριστούν την πίεση καλύτερα. 

Πιστεύω ότι στο μπάσκετ υψηλών απαιτήσεων, η διαύγεια ως προς την ταυτότητα και την αγωνιστική φιλοσοφία σου σε βοηθά να αντιμετωπίζεις τις καταστάσεις με ψυχραιμία και σκοπό. Άρα νομίζω ότι αυτή η ισορροπία σε σταθεροποιεί και σε κάνει πιο ξεκάθαρο. Όσοι έχουν καθαρό μυαλό, πιστεύω ότι έχουν πλεονέκτημα. Οπότε το νοητικό κομμάτι είναι εξαιρετικά σημαντικό.

Και πάλι, όπως είπα, μόλις γίνεις υπερβολικά σίγουρος για τον εαυτό σου, τότε πιστεύω ότι εκεί ξεκινά το πρόβλημα. Γιατί, κατά τη γνώμη μου, η υπερβολική αυτοπεποίθηση είναι μια μορφή ανασφάλειας. Είναι ένας κάπως ψεύτικος τρόπος αντιμετώπισης των πραγμάτων.