Το καλοκαίρι σημείωσα ότι η επιστροφή του Marcelo Bielsa είναι το γεγονός της σεζόν . Τον Νοέμβριο, αφού η Marseille είχε δώσει αρκετά ματς υπό την καθοδήγηση του νέου της προπονητή, αναφέρθηκα στην ευκαιρία των Γάλλων να τολμήσουν να κινηθούν και σε διαφορετικά μονοπάτια . Το αγωνιστικό κομμάτι ήταν στο προσκήνιο, αλλά με βάση τον τρόπο που σκέφτεται και λειτουργεί γενικά ο Bielsa.

Μου είχε λείψει πολύ ο Αργεντινός. Όσο περνάει ο καιρός, καταλαβαίνω ότι περισσότερο από το να βλέπω ομάδα του στο χορτάρι, είχα ανάγκη να βλέπω τον ίδιο να ζει το παιχνίδι από την πρώτη γραμμή. Είχα ανάγκη να υπάρχει κι αυτός ο «τρελός» στο προσκήνιο. Είχα ανάγκη να παρακολουθώ τις αντιδράσεις τους. Είχα ανάγκη να μοιράζεται τις σκέψεις του μαζί μας. Είχα ανάγκη να τον ακούω. Να μου μαθαίνει. Να μου προσφέρει ισορροπία. Περισσότερο από την αγωνιστική του φιλοσοφία, μου είχε λείψει η προσέγγισή του στα υπόλοιπα. Περισσότερο από τον αγαπημένο ιδεαλιστή προπονητή, τον οραματιστή δημιουργό, ήθελα μια ισχυρή δόση από αυτό τον παθιασμένο, ευγενικό, ρομαντικό, σκεπτόμενο άνθρωπο.

Λογική

Η Marseille σε κάποια ματς παίζει καλά, σε κάποια όχι. Αυτό που παραμένει σταθερό είναι πως κάθε ευκαιρία που παρουσιάζεται για να ακούσεις τον Bielsa, να τον ζήσεις από μακριά, να μπεις για λίγο στο μυαλό του, είναι μοναδική. Ο Αργεντινός βγάζει όλη την ένταση στα ματς, στις προπονήσεις. Η ομάδα του δε σταματάει να τρέχει και «φωνάζει» συνέχεια στο γήπεδο. Ο ίδιος είναι πάντα ήρεμος όταν μιλάει. Αργά, καθαρά, ειλικρινά, ταπεινά, με σιγουριά. Οι εντάσεις δεν είναι για τις συνεντεύξεις. Η παράσταση δίνεται στο χορτάρι, όχι στις αίθουσες. Το έργο παίζεται για τους θεατές, όχι για τις κάμερες.

Ο Bielsa δεν προσπαθεί ούτε για μια στιγμή να πλανέψει τα πλήθη, θέλει η ομάδα του να τα μαγέψει. Ή μάλλον να τα γοητεύσει. Δεν είναι τα λόγια του φανταχτερά, δουλεύει για να ακτινοβολούν οι παίκτες του. Η κοινοτυπία, οι δικαιολογίες, ο λαϊκισμός, η συνθηματολογία, η προσπάθεια να γίνει το άσπρο μαύρο και η ίντριγκα, είχαν κι έχουν περίοπτη θέση και στο ποδόσφαιρο. Ο Bielsa δεν είναι βαρετός (κάθε άλλο). Δεν γίνεται όμως γραφικός. Δεν κάνει δημόσιες σχέσεις. Δε λέει πράγματα που δεν πιστεύει («δεν αποκαλύπτω τα πάντα, αλλά δε λέω ψέματα»). Δε φωνάζει. Δεν ψάχνει την ίντριγκα. Αναλύει το σκεπτικό του. Θέλει να τον καταλάβεις. Μιλάει απλά, με λογική και θέτει τα πράγματα στη σωστή τους βάση, τους δίνει την κατάλληλη διάσταση. Αυτό το τελευταίο μου είχε λείψει πιο πολύ από όλα.

Δεν ανακαλύπτει τον τροχό. Δε λέει φοβερά και τρομερά πράγματα. Σε αυτή τη φωνακλάδικη εποχή της σαχλαμάρας, δεν αφήνει στιγμή στην άκρη τη λογική, δεν υποτιμά τη νοημοσύνη σου, επιδεικνύει υπευθυνότητα και συνέπεια, υπενθυμίζει βασικές αλήθειες. Δεν ξεπετάει ούτε την πιο εκνευριστική, χαζή ερώτηση. Σέβεται, αλλά δε χαϊδεύει αυτιά. Και ήρθε η ώρα να πω ποια είναι η αφορμή για αυτό το κείμενο.

Κουτσομπολιό

Την Πέμπτη, στη συνέντευξη Τύπου ενόψει του αγώνα με την Evian, για ακόμα μια φορά, βασικό θέμα ήταν οι κλειστές για κοινό και ΜΜΕ προπονήσεις της Marseille. Για όσους δεν το γνωρίζουν στο εξωτερικό συνηθίζεται σε αρκετά πρωταθλήματα και ομάδες οι προπονήσεις να είναι ανοιχτές (κάποιες από αυτές τουλάχιστον). Το θέμα στη Marseille είχε προκύψει από το καλοκαίρι. Με τον Bielsa μεταξύ άλλων να απαντάει το καταπληκτικό «δε σημαίνει ότι θα μειωθούν οι αδαείς αν βρίσκονται στις προπονήσεις τα ΜΜΕ». Αντίθετα, μπορεί να γίνει μεγαλύτερο το πρόβλημα.

Οι δημοσιογράφοι επανήλθαν για άλλη μια φορά την Πέμπτη. «Συγχαρητήρια για το νέο ρεκόρ: 3 σερί μήνες χωρίς ανοιχτές προπονήσεις», το ειρωνικό σχόλιο στην αρχή της συνέντευξης Τύπου. Κι ακολούθησαν χειροκροτήματα. Ο Bielsa, αφού ρώτησε αν το πρόβλημα θα λυθεί αν παρακολουθήσουν τη σημερινή προπόνηση (σ.σ. της Πέμπτης) και του απάντησαν πως θέλουν να είναι παρόντες τουλάχιστον σε μία κάθε βδομάδα, είπε ήρεμα και απλά μερικά ωραία πραγματάκια.

«Όταν ήμουν στην Athletic Bilbao δεν έκανα ούτε μία προπόνηση με κλειστές πόρτες. Γεγονός που δείχνει το σεβασμό μου για τη δουλειά σας. Η αλήθεια όμως είναι πως δεν ενδιαφέρεστε για τις προπονήσεις. Αυτό που σας ενδιαφέρει είναι να δείτε κάποια διαμάχη και να τη μεγεθύνετε. Όταν ήμουν στη Χιλή μού ζητούσαν το ίδιο πράγμα, δέχτηκα και πήγα στην προπόνηση χωρίς τα οδοντικά πρόσθετα που χρησιμοποιούσα τότε, αφήνοντας το μπροστινό μέρος του στόματός μου χωρίς δόντια. Την επόμενη μέρα όλα τα ΜΜΕ έγραψαν για την προπόνηση σχολιάζοντας μόνο το στόμα μου, χωρίς να κάνουν ούτε μία αναφορά στις ασκήσεις της προπόνησης», ήταν η αρχική τοποθέτηση.

Οι δημοσιογράφοι (που παρεμπιπτόντως τον διέκοψαν 2-3 φορές) επέμειναν και ο Bielsa συνέχισε να βγάζει τόσο πολύ νόημα: «Κατά τη διάρκεια των προπονήσεων υπάρχουν πάντα διαμάχες μεταξύ προπονητών και παικτών. Αν παρακολουθούσατε δε θα μπορούσαμε να έχουμε καυγάδες και διαφωνίες ελεύθερα και η ανάγκη για αντιπαραθέσεις θα εξουδετερωνόταν από τον αντίκτυπο της διένεξης. Γιατί πρέπει να υπάρχουν διαφορές και συζητήσεις; Επειδή θυσία και προσπάθεια απαιτούνται στους 200 παλμούς κι αυτό πάντα δημιουργεί σύγκρουση, που είναι απαραίτητη. Και για αυτό αποφεύγουμε την παρουσία θεατών».

Μία μέρα μετά ήρθαν μερικές δηλώσεις του Xavi να κολλήσουν φανταστικά: «Τέτοια πράγματα συμβαίνουν (σ.σ. ρωτήθηκε για Messi – Luis Enrique). Έντονες καταστάσεις πάντα υπάρχουν σε όλες τις ομάδες». Για τα ΜΜΕ όμως δεν έχει σημασία ότι μιλάμε για δουλειά που γίνεται σε ένταση, με σωματική επαφή, με ανταγωνισμό. Δεν έχει σημασία ότι εμπλέκονται 20-30 και βάλε άτομα. Δεν έχει σημασία το πλαίσιο, το πώς και το γιατί, η (μη) σοβαρότητα της εκάστοτε διαμάχης. Δεν έχει σημασία ο κόσμος των αποδυτηρίων. Το μόνο που έχει σημασία είναι το κουτσομπολιό. Το ξεκατίνιασμα. Η όποια ένταση απομονωμένη.

Ναι στην κριτική

Αυτό πουλάει. Ή αυτό πουλάνε. Είναι εύκολο κι εφετζίδικο. «Το μοναδικό πράγμα που με ενδιαφέρει είναι ο κόσμος να είναι πιο μορφωμένος. Η δημοσιογραφία του έχει μάθει μόνο γεωμετρία: 4-3-1-2, 4-4-2, 3-4-1-2 ή ακρωνύμια αυτού τους είδους που δε χρειάζονται εξήγηση πέρα από τους αριθμούς», είπε την Πέμπτη ο Bielsa σε μια παραλλαγή του καλοκαιρινού «είναι πολύ σημαντικός ο ρόλος των δημοσιογράφων, καθώς μεταφέρουν ειδήσεις κι εξηγούν πράγματα στον κόσμο, βοηθάνε στην επικοινωνία».

Πρέπει να γίνει κατανοητό πως ο Bielsa δεν επιθυμεί την εξαφάνιση των δημοσιογράφων, αλλά ζητάει να κάνουν καλύτερα τη δουλειά τους. Εξάλλου, είναι γνωστό πως απαντάει αναλυτικά σε κάθε τους ερώτηση, ενώ είναι ίσως ο μοναδικός που τους δίνει τις 11άδες πριν τα ματς. Δεν ψάχνει δικαιολογίες, ούτε ανησυχεί μήπως του ασκήσουν κριτική.

Μην ξεχνάμε πως μιλάμε για έναν προπονητή, που μετά την ήττα από την Montpellier δήλωσε πως «η ομάδα ήταν άσχημα τοποθετημένη, δεν έβρισκε τους κατάλληλους τρόπους να τελειώσει τις φάσεις και όλα αυτά είναι ευθύνη του προπονητή», ενώ μετά τον αποκλεισμό από το Κύπελλο από την Grenoble (ομάδα τέταρτης κατηγορίας), είπε ότι «το φταίξιμο είναι όλο δικό μου, όχι των παικτών. Σε ένα παιχνίδι σαν αυτό, όπου η διαφορά των δύο ομάδων είναι τόσο μεγάλη, εγώ διαχειριζόμουν την ομάδα που είχε όλα τα μέσα για να επιβληθεί, οπότε ευθύνομαι εγώ που δε φάνηκε η διαφορά» (κανένα «δε χρειάζεται προπονητή για να κερδίσουν τους ερασιτέχνες» λέμε).

Και ο Bielsa είναι ο πρώτος που λέει «να κρίνετε τους προπονητές από τη μέθοδο». Αυτό όμως προϋποθέτει να υπάρχει ανάλογη διάθεση. Όπως είπε και ο Xavi την Παρασκευή «δεν ήμασταν τόσο κακοί πριν, ούτε τόσο καλοί τώρα. Αλλά το μόνο που κρίνετε είναι τα αποτελέσματα».

Δεν παίζουν μπάλα τα λεφτά

Εν τω μεταξύ, αυτή τη βδομάδα κάτι έγινε και κάθε δεύτερη δήλωση που διάβαζα με πήγαινε στον Bielsa. Για παράδειγμα ο Van Gaal ρωτήθηκε για τον χρόνο συμμετοχής του Herrera κι απάντησε: «Δε με ενδιαφέρει η τιμή, τα 35 εκατομμύρια. Ο Herrera είναι σημαντικός παίκτης, όπως και ο McNair. O Herrera κόστισε πολλά λεφτά, ο McNair τίποτα, αλλά δουλειά μου είναι να τους αντιμετωπίζω με τον ίδιο τρόπο». Και πήγα μια βδομάδα πίσω, στις δηλώσεις του Bielsa για τον Doria (άλλο αγαπημένο θέμα των δημοσιογράφων που καλύπτουν το ρεπορτάζ της Marseille. Κάπως έτσι, «μιλάμε μια ώρα και δε λέμε σχεδόν τίποτα», που είχε πει και στην πρώτη συνέντευξη Τύπου ο Bielsa).

Στην εξέλιξη της συζήτησης ο δημοσιογράφος είπε το «δε ρωτάμε για άλλους παίκτες που δεν παίζουν γιατί αυτός κόστισε 5 εκατομμύρια». Και η απάντηση ήταν «προφανώς δεν ξέρεις τίποτα για τη δουλειά μου. Πιστεύεις ότι οι παίκτες παίζουν με βάση το ποσό που δόθηκε για να αποκτηθούν και δυστυχώς αυτό εξηγείς σε όσους σε διαβάζουν. Είναι αδύνατο για έναν προπονητή να παίρνει αποφάσεις με αυτό το σκεπτικό. Επομένως, το ποδόσφαιρο είναι όπως είναι, επειδή από κάποιους εκτός ομάδας, αποδίδονται σε παίκτες κεκτημένα δικαιώματα που υπερβαίνουν ό,τι είναι αυστηρά ποδοσφαιρικό. Το κριτήριό σας είναι λανθασμένο κι επιβλαβές. Το μόνο που έχει σημασία για το αν θα παίξει ένας παίκτες ή όχι, είναι αν είναι πιο κατάλληλος από κάποιον άλλο».

Στην ίδια συνέντευξη ο Bielsa έδωσε ακόμα ένα διαμαντάκι: «Είμαι πράγματι πιο νευρικός από άλλες φορές. Δεν πρέπει να είμαι νευρικός γιατί είναι κοινή πρακτική να εκμεταλλεύονται αυτή την κατάσταση για να πάρουν μια έκφραση που χρησιμεύει για να πολλαπλασιάσει την επίδραση των ειδήσεων».

Τόσο καιρό στον χώρο έχει μάθει τα κόλπα. «Έχω εμπειρία 30 χρόνων με τα ΜΜΕ. Όλοι, προπονητές και δημοσιογράφοι έχουμε λίγο-πολύ μια συγκεκριμένη συμπεριφορά. Αναγνωρίζω ότι στο επάγγελμά μου υπάρχουν πολλές βλαβερές εικασίες, τις οποίες ελπίζω να περιγράφετε μπροστά μου, όπως κάνω κι εγώ». Ξεκαθάρισε πως «δε γενικεύω, υπάρχουν ιδιοφυίες στο επάγγελμά σας» και τους υποσχέθηκε πως θα προσπαθήσει να λύσει το πρόβλημα με τις κλειστές προπονήσεις.

Αξίες

Αντιλαμβάνεστε όμως ότι και πάλι, έστω κι αν ο Bielsa έθεσε σωστά ζητήματα, η κουβέντα ήταν για τα γύρω-γύρω, όχι για το ποδόσφαιρο. Το κουτσομπολιό και η κιτρινίλα, η συζήτηση για το περιτύλιγμα και οι ανούσιες κόντρες είναι πιο έντονα φαινόμενα από ποτέ. Παράλληλα, όμως, και παρότι ο Bielsa σωστά έχει παράπονα, η ανάλυση, η κουβέντα ουσίας για το ποδόσφαιρο είναι πιο πλούσια από ποτέ. Ακόμα όχι σε ικανοποιητικό βαθμό στα mainstream ΜΜΕ, αλλά και ο Loco έχει εμπνεύσει κόσμο που βλέπει το πράγμα διαφορετικά.

«Ο Bielsa είναι ένας τύπος με ισχυρές ανθρώπινες αξίες», έχει πει ο Roberto Bonano. Θυμάμαι και μια παλιότερη φράση του ίδιου του Bielsa: «Οι άνθρωποι γίνονται όλο και χειρότεροι και οι ηθικές αξίες που μας διαμορφώνουν αποκτούν όλο και λιγότερο κύρος». Τελικά, το ποδόσφαιρο περισσότερο από προπονητές σαν τον Bielsa, έχει ανάγκη προσωπικότητες σαν τον Bielsa. Για να βάζουν τα πράγματα στη θέση τους και να μας ισορροπούν. Για να μη χάνουμε την ουσία. Για να μην ασχολούμαστε με τη βλακεία. Για να βλέπουμε πιο καθαρά. Για να σκεφτόμαστε πιο λογικά.

Τα λέμε και στο @ampalofilosofos