LONGREADS

Πέναλτι: Ωδή στην "εσχάτη των ποινών"

Πέναλτι: Ωδή στην "εσχάτη των ποινών"

Το πέναλτι, ένα ξεχωριστό ποδοσφαιρικό τελετουργικό, προορισμένο να φτιάχνει "ήρωες" και "μοιραίους", είτε από τη μεριά των εκτελεστών, είτε από εκείνη των τερματοφυλάκων. Διαβάστε στο Sport24.gr την ιστορία της "εσχάτης των ποινών", που κρατάει από το μακρινό 1891, καθώς και τις σημαντικότερες στιγμές της στα 127 χρόνια που αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του παιχνιδιού.

Πρόκειται σίγουρα για μια από τις μυσταγωγίες - χωρίς εισαγωγικά - του ποδοσφαίρου, είτε το συναντάμε στην κανονική διάρκεια ενός αγώνα, είτε στην περίφημη "ρώσικη ρουλέτα", όταν δηλαδή παίζεται μια πρόκριση ή ένας τίτλος. Αποτελεί μύχιο πόθο παικτών και φιλάθλων, αφού θεωρητικά τουλάχιστον, είναι ο "εύκολος" τρόπος για να σημειωθεί ένα γκολ. Έτσι κι αλλιώς, το πέναλτι είναι σημαντικός παράγοντας στην εξέλιξη ενός ματς, από τη στιγμή που θα το σφυρίξει ο διαιτητής. Από εκεί και μετά, οι "πρωταγωνιστές" είναι δυο: ο εκτελεστής και ο τερματοφύλακας. Ανάμεσά τους παρεμβάλλονται μια βούλα, η μπάλα και μια απόσταση έντεκα μέτρων. Στα σχεδόν 127 χρόνια που υφίσταται ο κανονισμός της "εσχάτης των ποινών", το πέναλτι έχει διαμορφώσει αποτελέσματα, έχει κρίνει τίτλους, έχει προκαλέσει πανηγυρισμούς αλλά και γκρίνια και διαμαρτυρίες, έχει αναδείξει ποδοσφαιρικούς "ήρωες" αλλά και "μοιραίους", έχει δοξάσει παίκτες αλλά και τερματοφύλακες, έχει δημιουργήσει "θαύματα" αλλά και "δράματα", έχει γράψει τελικά τη δική του ξεχωριστή ιστορία μέσα στη συνολική πορεία του ποδοσφαίρου, ως ένα από τα πιο ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του, τόσο στον πειθαρχικό τομέα, όσο και στην ίδια τη δράση του παιχνιδιού, συγκεντρωμένη στα λίγα - συνήθως - δευτερόλεπτα που διαρκεί όλη η "πράξη", σαν ένας μοναχικός διάλογος, εμβόλιμος στην "παράσταση" του αγώνα.

Αν κάτι χαρακτηρίζει το πέναλτι, αυτό σίγουρα είναι η "θεατρικότητα", από όποια πλευρά και αν το εξετάσει κανείς. Αυτή μπορεί να προέρχεται καταρχήν από τον ίδιο τον παίκτη που το κερδίζει (ή προσπαθεί να το κερδίσει). Έχουμε δει άπειρους "δράκους" με εκπληκτικές κινήσεις απόλυτου αυτοσχεδιασμού, όπου το "θύμα" μοιάζει να έχει υποστεί ηλεκτροσόκ αντί για ένα απλό μαρκάρισμα, με αποτέλεσμα να κυλιέται για μέτρα ολόκληρα, κάνοντας βαρελάκια, πιάνοντας το πονεμένο σημείο και συνοδεύοντας την όλη παράσταση με τις απαραίτητες κραυγές πόνου! Έχουμε δει τη δωρική αποφασιστικότητα με την οποία δείχνει ο διαιτητής τη βούλα, μένοντας ακίνητος, την ίδια στιγμή που τεντώνει λαιμό και κεφάλι προς τα πάνω, έτοιμος να αντιμετωπίσει τις όποιες διαμαρτυρίες αμίλητος, με μοναδικό εκφραστικό "όπλο" τις κινήσεις των δυο χεριών του που απλά δείχνουν "φύγετε από κοντά μου, τελείωσε, πέναλτι". Έχουμε δει θεατρικές υπερβολές παικτών που δεν τους έχει ακουμπήσει κανείς, αλλά πέφτουν στο γρασίδι σφαδάζοντας σαν ο αντίπαλος να τους έκοψε το νήμα της ζωής.

Η ΑΒΑΣΤΑΧΤΗ ΘΕΑΤΡΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΕΝΑΛΤΙ

Πέναλτι: Ωδή στην "εσχάτη των ποινών"

Ο Μπόμπι Τσάρλτον της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ εκτελεί και ο Πατ Τζένινγκς της Τότεναμ αποκρούει σε ματς του αγγλικού πρωταθλήματος τον Φεβρουάριο του 1968 στο "White Hart Lane" (AP Photo/Leslie Priest)

Έχουμε δει προφανώς παίκτες που πραγματικά τούς έγινε πέναλτι, αλλά ο διαιτητής τους το αρνήθηκε, να χτυπιούνται σαν παρλιακά, ζητώντας το χαμένο δίκιο τους, όπως επίσης έχουμε δει εκείνους που δεν έχουν κάνει τίποτα στον αντίπαλό τους, αλλά ο ρέφερι έχει δείξει τη βούλα, να καταφεύγουν στην ικεσία, συνήθως γονατιστοί και με τα χέρια σταυρωμένα σε θέση προσευχής, προσπαθώντας μάταια να πείσουν για την αθωότητά τους. Και βέβαια, έχουμε δει και εκείνους που νιώθοντας να τους πνίγει η αδικία - όταν δεν τους έχει αναγνωριστεί η ιδιότητα του "θύματος", είτε όταν τους έχει αποδοθεί λανθασμένα η ιδιότητα του "θύτη" - να χάνουν τον έλεγχο και να λούζουν με μπινελίκια διαιτητή και βοηθούς. Εδώ, πάντα έχει θέση και η - ενίοτε θεατρική - αντίδραση των προπονητών και κυρίως εκείνου κατά της ομάδας του οποίου έχει σφυριχτεί το πέναλτι. Αυτοί θυμίζουν καρτούν που δίνουν τη δική τους μικρή παράσταση, παράλληλα με τη μεγάλη που εκτυλίσσεται μέσα στην περιοχή. Μην ξεχνάμε και την περίπτωση που το πέναλτι συνοδεύεται με κόκκινη κάρτα. Εκεί το δράμα είναι διπλό και οι αντιδράσεις αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο.

Το "θέατρο" όμως δεν σταματάει εκεί. Όταν λυθούν όλα τα προηγούμενα και περάσουμε στα διαδικαστικά, οι κινήσεις είναι και πάλι τόσο παραστατικές, που παρά το γεγονός ότι τις ξέρουμε απέξω κι ανακατωτά, μας καθηλώνουν. Ο παίκτης που θα στήσει τη μπάλα, ο τερματοφύλακας που θα φτύσει τα γάντια του, ο διαιτητής που θα κοιτάξει αν όλοι οι υπόλοιποι βρίσκονται εκτός περιοχής, τα μέτρα που θα πάει προς τα πίσω ο εκτελεστής, ανάλογα τη φόρα που θέλει να πάρει, η αυτοσυγκέντρωση του γκολκίπερ, η ησυχία που απλώνεται στο γήπεδο, η αγωνία που υπάρχει διάχυτη παντού, η στιγμή που ξεκινάει τη διαδρομή του ο παίκτης προς τη μπάλα, η γωνία στην οποία θα εκτιναχθεί ο "υπερασπιστής" των δικτύων, το λάκτισμα, το γκολ ή η απόκρουση, οι πανηγυρισμοί, όλα αυτά φτιάχνουν το απόλυτο τελετουργικό στο ποδόσφαιρο. Από τη μια, ο περίφημος φόβος του τερματοφύλακα πριν το πέναλτι και από την άλλη, η αποδοκιμασία που περιμένει τον εκτελεστή, αν αποτύχει να βρει στόχο σε μια συνολική επιφάνεια 18 τετραγωνικών μέτρων, όσος δηλαδή είναι ο χώρος που καλύπτει η εστία.

ΤΟ ΠΕΝΑΛΤΙ ΗΤΑΝ ΕΜΠΝΕΥΣΗ ΕΝΟΣ... ΤΕΡΜΑΤΟΦΥΛΑΚΑ!

Πέναλτι: Ωδή στην "εσχάτη των ποινών"

Ο Ζινεντίν Ζιντάν πετυχαίνει με πέναλτι το τελευταίο γκολ της καριέρας του απέναντι στην Ιταλία στον τελικό του Μουντιάλ του 2006 στο "Olympiastadion" του Βερολίνου (AP Photo/Luca Bruno)

Αυτό που σίγουρα προκαλεί εντύπωση, είναι το γεγονός ότι το πέναλτι "γεννήθηκε" από την εισήγηση ενός... τερματοφύλακα! Η τιμή ανήκει στον Ιρλανδό Γουίλιαμ Μακ Κραμ (γιο ενός εκατομμυριούχου ιδιοκτήτη εργοστασίου επεξεργασίας λιναριού), ο οποίος αγωνίστηκε ως γκολκίπερ στην Milford FC, από την πρώτη μάλιστα σεζόν (1890-91) της Ιρλανδικής Λίγκας (Irish Football League). Παράλληλα, ο πολυπράγμων κύριος Μακ Κραμ ήταν και μέλος της Ιρλανδικής Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας και από αυτή τη θέση ήταν που πρότεινε την θέσπιση του κανονισμού του πέναλτι. Η αιτία που σκέφτηκε τη συγκεκριμένη "ποινή", ήταν τα αμέτρητα πολύ σκληρά φάουλ που έκαναν οι αμυντικοί μέσα στην περιοχή τους εναντίον των αντιπάλων επιθετικών, κάθε φορά που κινδύνευε η εστία τους. Η αφορμή όμως ήταν άλλη. Σε ένα παιχνίδι μεταξύ της Notts County και της Stoke City τον Φεβρουάριο του 1891, ένας παίκτης της Nοτς Κάουντι απέκρουσε τη μπάλα με το χέρι πάνω στη γραμμή, αποσοβώντας ένα σίγουρο γκολ της Στόουκ. Ο Μακ Κραμ είχε ήδη καταθέσει την πρότασή του για το πέναλτι, μέχρι τότε δεν είχε γίνει δεκτή, όμως η φάση εκείνου του αγώνα, έπεισε τα υπόλοιπα μέλη της Ομοσπονδίας, ότι το πέναλτι θα έλυνε πολλά προβλήματα και θα ξεκαθάριζε το "τοπίο" μέσα στις δυο περιοχές του γηπέδου.

Βέβαια, εδώ να πούμε, πως όταν ο Μακ Κραμ έκανε γνωστή την ιδέα του για το πέναλτι, είχε αντιμετωπιστεί σχεδόν ως "γραφικός". Καταρχήν και μόνο η θέση στην οποία αγωνιζόταν, προκάλεσε σχόλια που σαν στόχο είχαν να τον γελοιοποιήσουν. Όλοι προσπαθούσαν να εξηγήσουν για ποιο λόγο ένας γκολκίπερ θα επέλεγε να βρεθεί σχεδόν "ανυπεράσπιστος" στο τετ α τετ με έναν αντίπαλο, αντί να προτιμήσει το φάουλ, που σίγουρα του έδινε πολύ περισσότερες πιθανότητες επέμβασης. Οι σκεπτικιστές της πρότασης, θεωρούσαν (και η αλήθεια είναι πως σε έναν σημαντικό βαθμό δικαιώθηκαν) ότι το πέναλτι θα έδινε τη δυνατότητα στους επιθετικούς να κάνουν θέατρο για να κερδίσουν το σφύριγμα από τον διαιτητή, όμως τελικά αναγκάστηκαν να παραδεχτούν ότι χωρίς τη συγκεκριμένη "ποινή", οι αμυντικοί έκαναν τρις χειρότερα προκειμένου να αποφύγουν το γκολ. Υπήρχαν πολλοί που υποστήριζαν πως ο Μακ Κραμ είχε προτείνει την θέσπιση του πέναλτι, μόνο και μόνο για προσωπική του προβολή, αφού είχε αποτύχει να κάνει όνομα ως παίκτης (ήταν μετριότατος ως γκολκίπερ!).

Πέναλτι: Ωδή στην "εσχάτη των ποινών"

Ο Τζον Τέρι της Τσέλσι έχει γλιστρήσει, ενώ ο Φαν ντερ Σαρ της Μαν. Γιουνάιτεντ παρακολουθεί την πορεία της μπάλας, η οποία θα χτυπήσει στο δοκάρι και θα καταλήξει άουτ στο κρίσιμο πέναλτι του τελικού του Champions League του 2008 στο "Luzhniki Stadium" της Μόσχας (AP Photo/Sergey Ponomarev)

Όμως τελικά η πρότασή του υιοθετήθηκε στις 2 Ιουνίου του 1891 από το Διεθνές Ποδοσφαιρικό Συμβούλιο (International Football Association Board), τον οργανισμό που καθορίζει τους κανόνες του παιχνιδιού. Η επίσημη ανακοίνωσε έγινε από τον Τζακ Ριντ, γενικό γραμματέα της Ιρλανδικής Ομοσπονδίας και εκπρόσωπο του IFAB: "Εάν οποιοσδήποτε παίκτης βγάλει εκτός πορείας ή κρατήσει έναν αντίπαλο παίκτη, ή ακόμα ακουμπήσει σκόπιμα τη μπάλα με το χέρι μέσα σε δώδεκα γιάρδες από τη γραμμή της εστίας του, ο διαιτητής θα πρέπει να σφυρίξει πέναλτι για την αντίπαλη ομάδα, το οποίο θα μπορεί να εκτελεστεί από οποιοδήποτε σημείο της νοητής ευθείας που βρίσκεται δώδεκα γιάρδες μακριά από την εστία, σε παράλληλη γραμμή με αυτή. Όλοι οι παίκτες εκτός από εκείνον που εκτελεί την ποινή και τον τερματοφύλακα, πρέπει να βρίσκονται τουλάχιστον έξι γιάρδες πίσω από τη μπάλα. Το παιχνίδι ξαναρχίζει, αμέσως μόλις ο παίκτης εκτελέσει το λάκτισμα. Από την εκτέλεση του πέναλτι, μπορεί να σημειωθεί γκολ". Με αυτόν τον τρόπο λοιπόν, το πέναλτι έγινε ο 14ος επίσημος κανονισμός στα Laws of the Game (νόμοι του παιχνιδιού).

Στις 14 Σεπτεμβρίου του 1891 εφαρμόστηκε για πρώτη φορά σε επίσημο παιχνίδι της Football League (αγγλικό πρωτάθλημα) η νέα "ποινή". Συνέβη στη διάρκεια ενός αγώνα ανάμεσα στις Wolverhampton και Accrington στο "Molineux Stadium". Το πέναλτι κέρδισε η Γουλβς και το εκτέλεσε εύστοχα ο Billy Heath στη νίκη με 5-0 των γηπεδούχων. Αν δεν καταλάβατε από την επίσημη καταγραφή στα Laws of the Game, το τί ακριβώς είναι το πέναλτι, να σας πούμε ότι στο ξεκίνημα του κανονισμού δεν είχε θεσπιστεί η περίφημη βούλα στις 12 γιάρδες από την εστία (ή τα 11 μέτρα για εμάς). Αντίθετα, υπήρχε μια (νοητή) γραμμή, παράλληλη με εκείνη της γραμμής του τέρματος και στα 11 μέτρα από εκείνη και ο εκτελεστής μπορούσε να στήσει τη μπάλα σε οποιοδήποτε σημείο τον βόλευε. Κάτι δηλαδή ανάλογο - τηρουμένων των αναλογιών - με τη γραμμή εκτέλεσης των ελεύθερων βολών στο μπάσκετ, όπου ο παίκτης έχει το δικαίωμα να σταθεί σε όποιο σημείο θέλει (είτε στο κέντρο της, είτε αριστερά, είτε δεξιά) για να σουτάρει. Το 1902 έκανε την παρουσία της η λευκή βούλα, τοποθετημένη έντεκα μέτρα από τη γραμμή της εστίας και ακριβώς στο κέντρο της.

Ο "ΧΟΝΤΡΟΥΛΗΣ" ΓΟΥΙΛΙΑΜ ΦΟΥΛΚ ΚΑΙ ΤΟ ΠΡΩΤΟ "CLEAN SHEET"

Πέναλτι: Ωδή στην "εσχάτη των ποινών"

Ο Γιόχαν Νέεσκενς εκτελεί επιτυχημένα πέναλτι απέναντι στον Ζεπ Μάγερ στον τελικό του Μουντιάλ του 1974 ανάμεσα στην Ολλανδία και τη Δυτική Γερμανία. Οι "οράνιε" κέρδισαν το πέναλτι αμέσως μετά τη σέντρα του αγώνα και αφού πρώτα άλλαξαν 14 πάσες χωρίς να προλάβει να ακουμπήσει τη μπάλα αντίπαλος (AP Photo/Stf/FRA)

Το 1937 είχαμε μια ακόμα αλλαγή, αφού προστέθηκε το περίφημο ημικύκλιο στις δυο περιοχές, οπότε οι παίκτες των δυο ομάδων σε περίπτωση πέναλτι - πέραν του εκτελεστή και του τερματοφύλακα - στέκονταν πλέον στην "ασφαλή και δίκαιη", όπως είχε χαρακτηριστεί, απόσταση των δέκα μέτρων από τη μπάλα. Κάτι άλλο που λίγοι γνωρίζουν, είναι γιατί αποφασίστηκε ότι ο τερματοφύλακας πριν την εκτέλεση του πέναλτι θα έπρεπε να μένει υποχρεωτικά στη γραμμή της εστίας του και να μην κάνει έστω και ένα βήμα προς τα μπροστά. Αυτή η αλλαγή "οφείλεται" στον Γουίλιαμ Φουλκ, έναν επαγγελματία παίκτη του κρίκετ και του ποδοσφαίρου από την Αγγλία, που έδρασε στο τέλος του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα. Ο Γουίλιαμ ήταν ένας "γίγαντας" με ύψος 1.93 μ. που ζύγιζε γύρω στα 150 κιλά! Παρά το τεράστιο μέγεθός του όμως, ο "Fatty" (χοντρούλης) όπως τον αποκαλούσαν χαϊδευτικά (ποτέ όμως μπροστά του!), ήταν απίστευτα ευκίνητος και γνωστός για την ικανότητά του να αποκρούει πέναλτι! Ο Φουλκ έπαιξε για μια δεκαετία (1894-1905) στην Σέφιλντ Γιουνάιτεντ, κατακτώντας ένα πρωτάθλημα και δυο Κύπελλα και το 1905 μετακινήθηκε στην Τσέλσι.

Όταν έφτασε στο Λονδίνο, ήταν ήδη γνωστός σε όλη τη χώρα για τις επιδόσεις του απέναντι στους εκτελεστές των πέναλτι, όμως ο τρόπος που χρησιμοποιούσε, έφερε τελικά την αλλαγή στον κανονισμό. Και αυτό γιατί ο Φουλκ, όταν ο παίκτης της άλλης ομάδας έστηνε τη μπάλα στη βούλα και ετοιμαζόταν να πάρει φόρα για να σουτάρει, έβγαινε αρκετά μέτρα έξω από την εστία του με απλωμένα τα χέρια, αγριοκοίταζε τον αντίπαλο και τον απειλούσε φραστικά, προσπαθώντας να τον τρομοκρατήσει και να τον κάνει να χάσει την ψυχραιμία του. Έτσι λοιπόν, οι υπεύθυνοι της ομοσπονδίας αποφάσισαν να βάλουν τέλος σε αυτή την κατάσταση και άλλαξαν τον κανονισμό, υποχρεώνοντας τους τερματοφύλακες να μένουν πάνω στη γραμμή της εστίας τους, έχοντας το δικαίωμα να κινούνται μόνο πάνω σε αυτή (είτε αριστερά, είτε δεξιά, αν το ήθελαν). Με την ευκαιρία να πούμε ότι ο Φουλκ έμεινε μόνο μια σεζόν στην Τσέλσι και στη συνέχεια πήγε στην Μπράντφορντ Σίτι, όπου έγινε άθελά του "υπεύθυνος" για έναν από τους πιο γνωστούς όρους της παγκόσμιας ποδοσφαιρικής αργκό.

Η Μπράντφορντ αντιμετώπιζε την Άκρινγκτον Στάνλεϊ, όμως η κόκκινη φανέλα του Φουλκ ήταν ίδια με τις εμφανίσεις της αντίπαλης ομάδας και ο διαιτητής ζήτησε να την αλλάξει. Όπως γίνεται κατανοητό δεν υπήρχε φανέλα στο μέγεθος του "Fatty" και τελικά η λύση βρέθηκε σε ένα λευκό σεντόνι που του έδωσε μια νοικοκυρά από ένα γειτονικό σπίτι! Ο Φουλκ τυλίχτηκε με το σεντόνι και έβαλε ως στόχο να μην το λερώσει. Απέφυγε σε όλο το ματς να πέσει έστω και μια φορά στο έδαφος, τα κατάφερε, η Μπράντφορντ νίκησε 1-0 και επειδή το σεντόνι έμεινε καθαρό (clean sheet), έμεινε μέχρι σήμερα η συγκεκριμένη έκφραση που χρησιμοποιείται όταν ένας τερματοφύλακας κρατάει το "μηδέν" στην εστία του! Να κλείσουμε όμως αυτή την παρένθεση για να επιστρέψουμε στο θέμα μας. Είπαμε ότι ήταν ο Μπίλι Χιθ εκείνος που εκτέλεσε το πρώτο πέναλτι της ιστορίας, μετατρέποντάς το μάλιστα σε γκολ, κανείς όμως δεν θυμάται ποιος ήταν ο τερματοφύλακας που το δέχτηκε. Κάτι που φυσικά άλλαξε στην πορεία των χρόνων, αφού πολλοί είναι οι γκολκίπερ εκείνοι που έμειναν στην ιστορία ακριβώς επειδή είτε είχαν συνολικά την ικανότητα να αποκρούουν πέναλτι, είτε γιατί το πέτυχαν σε κάποιο πολύ σημαντικό παιχνίδι.

ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΟΝΙΝ ΠΑΝΕΝΚΑ ΣΤΟΝ ΡΟΜΠΕΡΤΟ ΜΠΑΤΖΙΟ

Πέναλτι: Ωδή στην "εσχάτη των ποινών"

Ο Αντονίν Πανένκα "δημιουργεί" το ποδοσφαιρικό του αριστούργημα απέναντι στον Ζεπ Μάγερ, στον τελικό του EURO του 1976 στο μικρό "Μαρακανά" του Βελιγραδίου.

Να αναφέρουμε μερικά κλασικά τέτοια παραδείγματα, ξεκινώντας φυσικά από τον κορυφαίο τερματοφύλακα του 20ου αιώνα, τον μεγάλο Λεβ Γιασίν, γνωστό και ως "μαύρη αράχνη", λόγω των μαύρων εμφανίσεων που φορούσε και των ακροβατικών ρεφλέξ του. Ο Σοβιετικός γκολκίπερ απέκρουσε στη διάρκεια της καριέρας του πάνω από 150 πέναλτι και είναι φυσικά ο μεγαλύτερος "σπεσιαλίστας" όλων των εποχών. Άξιοι αναφοράς είναι οι δυο Αργεντίνοι, ο Ούγο "el Loco" Γάτι και ο Ουβάλδο "el Pato" Φιγιόλ, με 26 αποκρούσεις ο καθένας τους σε πέναλτι στο πρωτάθλημα της χώρας τους. Και ποιος θα μπορούσε να ξεχάσει τον τεράστιο Ρουμάνο Χέλμουτ Ντουκαντάμ, που σταμάτησε τέσσερα πέναλτι στη διαδικασία της "ρώσικης ρουλέτας" απέναντι στη Μπαρτσελόνα, στον τελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών του 1986, δίνοντας το τρόπαιο στη Στεάουα και κερδίζοντας το προσωνύμιο "ο ήρωας της Σεβίλλης". Βέβαια, δεν είναι μόνο οι τερματοφύλακες που έμειναν στην ιστορία λόγω των επιδόσεών τους στα πέναλτι, αλλά και οι "εκτελεστές", είτε επειδή πέτυχαν, είτε επειδή απέτυχαν.

Νομίζω, το μεγαλύτερο κοντράστ συναισθημάτων στην ιστορία της "εσχάτης των ποινών", έχει δυο ονόματα, εκείνα των Αντονίν Πανένκα και Ρομπέρτο Μπάτζιο. Ο πρώτος κέρδισε μια θέση στην αιωνιότητα του ποδοσφαίρου με την εκπληκτικά ευφυή εκτέλεση στο τελευταίο πέναλτι του τελικού του EURO 1976 μέσα στο μικρό Μαρακανά του Βελιγραδίου. Ο Τσεχοσλοβάκος μεσοεπιθετικός, έχοντας απέναντί του τον Ζεπ Μάγερ, έναν από τους κορυφαίους γκολκίπερ όλων των εποχών, πήρε φόρα και αντί να "εκτελέσει" τον αντίπαλό του, έσκαψε τη μπάλα με ολύμπια ψυχραιμία, στέλνοντάς τη στο κέντρο της εστίας της Δυτικής Γερμανίας, για να χαρίσει με αυτόν τον τρόπο το τρόπαιο στην ομάδα του. Πρόκειται ίσως για την μοναδική εκτέλεση πέναλτι που συγκαταλέγεται ανάμεσα στα καλύτερα γκολ του αθλήματος. Στον αντίποδα βρίσκουμε τον "μικρό Βούδα" στον τελικό του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 1994 στις ΗΠΑ, επίσης στη διαδικασία της "ρώσικης ρουλέτας", ανάμεσα στις Ιταλία και Βραζιλία. Ο πιο τεχνίτης παίκτης της "squadra azzurra" κλήθηκε να εκτελέσει το τελευταίο - και κρίσιμο - πέναλτι, αφού αν αποτύγχανε, η Ιταλία θα έχανε το τρόπαιο.

Ο Μπάτζιο πήρε φόρα, σούταρε και έστειλε τη μπάλα πολλά μέτρα άουτ πάνω από την εστία του Ταφαρέλ. Η Βραζιλία κατέκτησε τον τέταρτο τίτλο της, ενώ η εικόνα του "παγωμένου" και απογοητευμένου Ιταλού σταρ μετά την άστοχη εκτέλεση, έκανε τον γύρο του κόσμου και έμεινε στην ιστορία των Μουντιάλ ως μια από τις πιο ξεχωριστές στιγμές της διοργάνωσης. Από εκεί και μετά, είναι σίγουρα αμέτρητα τα πέναλτι που έχουν ξεχωρίσει στο ποδόσφαιρο, για πολλούς και διάφορους λόγους. Για την ομορφιά τους, για τις θεαματικές επεμβάσεις των γκολκίπερ, για τη σημασία τους στην κατάκτηση ή την απώλεια τίτλων, για την ευρηματικότητα στην εκτέλεσή τους. Τα παραδείγματα είναι ατελείωτα, ας αναφερθούμε μόνο σε μερικά από αυτά. Καταρχήν στο πρώτο πέναλτι της ιστορίας, προγενέστερο ακόμα και από εκείνο του Μπίλι Χιθ. Συνέβη στις 6 Ιουνίου του 1891, τέσσερις μόλις μέρες μετά την θέσπιση του νέου κανονισμού, στη συνάντηση μεταξύ των Royal Albert FC και Airdrieonians FC για το σκωτσέζικο "Airdrie Charity Cup". Ο διαιτητής σφύριξε την παράβαση στο 15' του ματς και ο Τζέιμς Μακ Λάγκετζ ανέλαβε την εκτέλεση, σημειώνοντας το πρώτο γκολ στο ποδόσφαιρο από τα έντεκα μέτρα.

ΟΛΑ ΕΙΝΑΙ ΕΝΤΕΚΑ ΜΕΤΡΑ ΔΡΟΜΟΣ...

Πέναλτι: Ωδή στην "εσχάτη των ποινών"

Ο Ρομπέρτο Μπάτζιο έχει αστοχήσει στη διαδικασία των πέναλτι, στον τελικό του Μουντιάλ του 1994 και μοιάζει απαρηγόρητος, όπως και οι συμπαίκτες του στο βάθος (AP Photo/Luca Bruno)

Από εκεί και μετά, διαλέξαμε αυτά! Το πέναλτι του Νέεσκενς στον τελικό του Μουντιάλ του 1974, όχι γιατί είχε κάτι το ιδιαίτερο η εκτέλεση, αλλά γιατί προήλθε μετά από 14 συνεχόμενες πάσες των Ολλανδών αμέσως μετά τη σέντρα του αγώνα, χωρίς να αγγίξουν τη μπάλα οι Δυτικογερμανοί. Η πρώτη επαφή ήταν εκείνη του Χένες που ανέτρεψε τον Κρόιφ. Οι Ολλανδοί προηγήθηκαν έτσι 1-0 μόλις στο 2' της συνάντησης, αλλά τελικά έχασαν 2-1. Και αφού αναφερθήκαμε στους "οράνιε", ας θυμηθούμε και το πέναλτι με πάσα του Κρόιφ στον Γέσπερ Όλσεν σε ματς του Άγιαξ με την Χέλμοντ το 1982, κάτι που είχε κάνει για πρώτη φορά ο Βέλγος Ρικ Κόπενς το 1958. Για όσους νομίζουν ότι είναι απλό, ας ρωτήσουν τους Ανρί και Πιρές, που θέλησαν να το αντιγράψουν με τη φανέλα της Άρσεναλ, αλλά τα θαλάσσωσαν, σε αντίθεση με τον Μέσι και τον Λουίς Σουάρες που το πέτυχαν το 2016 απέναντι στη Θέλτα. Πάμε τώρα στον τελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών του 1984, ανάμεσα στη Ρόμα και τη Λίβερπουλ, που κρίθηκε στη "ρώσικη ρουλέτα". Οι "reds" βρίσκονταν 3-2 μπροστά στο σκορ και ήταν η σειρά του Φραντσέσκο Γκρατσιάνι να εκτελέσει, για να κρατήσει την ομάδα του ζωντανή στη διεκδίκηση του τροπαίου.

Τότε είδαμε την αξέχαστη εικόνα του Μπρους Γκρόμπελαρ, που έκανε σαν... "παρλιακό" στη γραμμή της εστίας του, κάτι που του βγήκε σε καλό, αφού ο Γκρατσιάνι αστόχησε και η Λίβερπουλ κατέκτησε την κούπα. Έναν χρόνο αργότερα είχαμε το πιο "ματωμένο" πέναλτι του ποδοσφαίρου, εκείνο με το οποίο ο Πλατινί έδωσε νίκη και τρόπαιο στη Γιουβέντους, μετά τα τραγικά γεγονότα του "Χέιζελ". Στον τελικό του Champions League του 2008, θυμόμαστε τον Τζον Τέρι να γλιστράει και να αστοχεί με τον πιο δραματικό τρόπο, αφού η μπάλα πήγε δοκάρι κι έξω, στερώντας από την Τσέλσι το τρόπαιο (ήταν το πέμπτο πέναλτι), το οποίο κατέληξε στην Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ. Να αναφέρουμε και το πέναλτι του Ζιντάν στον τελικό του Μουντιάλ του 2006, το τελευταίο γκολ στην καριέρα του μεγάλου Ζιζού, με μια εκτέλεση "Πανένκα" όπου η μπάλα δε βρήκε ποτέ δίχτυα, αλλά χτύπησε δυο φορές στο οριζόντιο δοκάρι! Σε ό,τι αφορά στα δικά μας, αξέχαστο είναι το πέναλτι που εκτέλεσε εύστοχα ο Βασίλης Τσιάρτας τον Οκτώβριο του 2003 στη "Λεωφόρο" απέναντι στη Βόρεια Ιρλανδία, δίνοντας τη νίκη στην Εθνική μας (1-0) και μαζί την πρόκριση για την τελική φάση του EURO της Πορτογαλίας, εκεί όπου γράφτηκε η πιο χρυσή σελίδα του ελληνικού ποδοσφαίρου.

Πέναλτι: Ωδή στην "εσχάτη των ποινών"

Ο φωτεινός πίνακας του ΟΑΚΑ αποτυπώνει με αριθμούς το "δράμα" του τελικού Κυπέλλου του 2009 (Photo: Eurokinissi)

Να προσθέσουμε και το πέναλτι του Φάνη Γκέκα στο ματς της Ελλάδας με την Κόστα Ρίκα, στη φάση των "16" του περασμένου Παγκοσμίου Κυπέλλου, στη "ρώσικη ρουλέτα", το οποίο απέκρουσε ο Κέιλορ Νάβας, στερώντας μας την πρόκριση στα προημιτελικά. Στη διαδικασία των πέναλτι (κάτι που εφαρμόστηκε για πρώτη φορά το 1970), σε οποιαδήποτε επίσημη διοργάνωση, είτε με συλλόγους, είτε με εθνικές, έχουμε αρχικά πέντε εκτελέσεις από κάθε ομάδα. Αν εκεί δεν ξεκαθαρίσει ο νικητής, τότε η "ρουλέτα" συνεχίζεται με μια εκτέλεση εναλλάξ. Στις ελάχιστες περιπτώσεις που εκτελέσουν όλοι οι παίκτες, χωρίς και πάλι να επικρατήσει κάποια από τις δυο πλευρές, τότε η διαδικασία συνεχίζεται με τους ποδοσφαιριστές να σουτάρουν για δεύτερη φορά ο καθένας (και τρίτη και τέταρτη αν χρειαστεί!), μέχρι να βγει "άκρη". Το παγκόσμιο ρεκόρ ανήκει με 48 εκτελέσεις (2Χ24) σε αγώνα Κυπέλλου της Ναμίμπια! Στην Ελλάδα, το ρεκόρ δημιουργήθηκε σε ένα από τα κορυφαία παιχνίδια που έχουν γίνει ποτέ στη χώρα μας, τόσο με τη διακύμανση του σκορ στην κανονική διάρκεια (3-3 στο 90λεπτο και 4-4 στην παράταση), όσο και με όσα συνέβησαν στη συνέχεια, από τη βούλα των έντεκα μέτρων.

Μιλάμε φυσικά για τον τελικό του Κυπέλλου Ελλάδας του 2009, ανάμεσα στον Ολυμπιακό και την ΑΕΚ, εκεί όπου χρειάστηκε να εκτελεστούν 34 πέναλτι, μέχρι να επιβληθούν 15-14 οι "ερυθρόλευκοι"! Ήταν τόσο ψυχοφθόρα εκείνη η διαδικασία, ώστε ο Ερνέστο Βαλβέρδε (προπονητής τότε του ΟΣΦΠ), έχει μέχρι σήμερα στην οθόνη του κινητού του ως wallpaper την εικόνα του μάτριξ του ΟΑΚΑ με το τελικό σκορ του αγώνα. Και στη συνέντευξη που μας είχε παραχωρήσει το 2013, είχε παραδεχτεί ότι είχε φτάσει μια στιγμή που είχε σκεφτεί "ας κερδίσει η ΑΕΚ, αλλά να σταματήσει αυτή η αγωνία"...! Αυτή άλλωστε είναι και η πεμπτουσία του πέναλτι. Όλη αυτή η αγωνία που ζουν όλοι μαζί, παίκτες και φίλαθλοι, από τη στιγμή που θα καταλογιστεί από τον διαιτητή, μέχρι τη στιγμή που θα ολοκληρωθεί η εκτέλεση. Όλη αυτή η "μυσταγωγία", όπως την αποκαλέσαμε στην αρχή του κειμένου, είναι από τις πιο ξεχωριστές "ανακαλύψεις" του ποδοσφαίρου. Έχουν περάσει 127 χρόνια από τότε που προστέθηκε ως ο 14ος κανόνας στα Laws of the Game, όμως το πέναλτι όχι μόνο δεν έχει χάσει το παραμικρό από τη γοητεία και την αξία του, αλλά αντίθετα, συνεχίζει να διατηρεί πρωταγωνιστικό ρόλο στο άθλημα που αγαπάμε. Όπως έχει πει χαρακτηριστικά και ο Λοράν Μπλαν, "το πέναλτι μπορεί να είναι απαίσιο και άδικο, αλλά μήπως υπάρχει άλλη καλύτερη εναλλακτική λύση;"

* Κεντρική φωτογραφία: Ο Γέρζι Ντούντεκ της Λίβερπουλ αποκρούει το πέναλτι του Αντρέι Σεβτσένκο της Μίλαν και δίνει στην ομάδα του το τρόπαιο στον τελικό του Champions League του 2005 στην Κωνσταντινούπολη (AP Photo/Thomas Kienzle)

Πηγές: as.com, fifa.com, provenquality.com, marca.com

Βίντεο: 20 από τις πιο ιστορικές εκτελέσεις πέναλτι στην ιστορία του ποδοσφαίρου

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ