Αν η ζωή του ως σήμερα γινόταν βιβλίο, θα είχε τίτλο "The man next to the coach". Ότι πιο ξεκάθαρο στο μυαλό μας, στην ερώτηση "πες μου έναν βοηθό προπονητή που θυμάσαι"; Η απάντηση έρχεται αβίαστα "εκείνος δίπλα στον Σάντος". Δηλαδή ο Αλέξανδρος Μανιάτογλου. Μπορεί κάποιοι να μην γνωρίζουν το όνομά του (αν και πλέον είναι πολύ γνωστό και αυτό, όχι μόνο η φιγούρα του), σίγουρα ξέρουν πως έχει βάλει και εκείνος το λιθαράκι του, για τις επιτυχίες της Εθνικής ομάδας τα τελευταία χρόνια. Στο πλευρό του Πορτογάλου τεχνικού από όταν ήταν ακόμη αμούστακο παιδί, μέχρι σήμερα που παντρεύτηκε, στα 32 του δείχνει πιο ώριμος και πιο κατασταλαγμένος από ποτέ. Θέλει πλέον να ακολουθήσει το δρόμο της προπονητικής, όχι μόνο της διερμηνείας, χωρίς να τον απαξιώνει γιατί αυτός τον καθιέρωσε στο χώρο.

"Από μία τυχαία γνωριμία με τον Σάντος, φτάσαμε ως εδώ", όπως αρέσκεται να λέει και ο ίδιος. Συλλέκτης εμπειριών, μας αποκάλυψε πως εδώ και λίγο καιρό παρακολουθεί μαθήματα κόμικς, άνθρωπος χαμηλών τόνων. Αυτό που λέμε καλό παιδί. Ισχύει. Σε κοιτάζει και χαμηλώνει το βλέμμα, είναι όμως από εκείνους τους τύπους που ενώ είναι μειλίχιοι, κρύβουν μέσα τους δυναμισμό, αποφασιστικότητα και με δουλειά φτάνουν στο στόχο τους. Δεν του αρέσει να φωνάζει, όμως αν πρέπει θα το κάνει.

Έζησε το σχολείο "Φερνάντο Σάντος" καλύτερα από οποιονδήποτε και του ζητήσαμε να μας μιλήσει για αυτή την εμπειρία που κράτησε περίπου μία δεκαετία. Και μας είπε πολλά. Για το πόσο αυστηρός ήταν ο Πορτογάλος, πως φερόταν στους συνεργάτες του, το περίφημο βράδυ που ο Πορτογάλος... εξαφανίστηκε από τα αποδυτήρια της Εθνικής μετά το ματς με την Κόστα Ρίκα. Τι πραγματικά συνέβη εκείνη τη νύχτα;

Μας μίλησε για το περιστατικό με τον Κατσουράνη και τον Μανιάτη και πόσο επηρέασε το κλίμα στην Εθνική. Πως το χειρίστηκε ο Σάντος. Είπαμε αρκετά για 90 λεπτά. Τόσο διήρκεσε η συνάντηση μας. Τόσο όσο διαρκεί ένα ποδοσφαιρικό παιχνίδι, το "πάθος του" όπως αναφέρει χαρακτηριστικά. Ποιος είναι ο Αλέξανδρος Μανιάτογλου και τι ενδιαφέροντα πράγματα έχει να μας πει; Ποιος είναι και κυρίως που είναι αυτή την περίοδο;

"Αυτή τη στιγμή επαγγελματικά δεν είμαι κάπου. Ψάχνω και επιμορφώνομαι για το ποδόσφαιρο. Προσπαθώ να ενημερωθώ στο κομμάτι αναλύσεων παιχνιδιών, και θέλω να είμαι έτοιμος αν προκύψει ευκαιρία για δουλειά. Μπορεί να ξεκίνησα ως διερμηνέας, λόγω της τυχαίας γνωριμίας με τον Σάντος, όμως πλέον με βλέπω περισσότερο ως προπονητή, αρχικά ως βοηθό, πιθανώς και ως σκάουτερ αν χρειαστεί. Το αγαπώ το ποδόσφαιρο. Εδώ και χρόνια παρακολουθώ σεμινάρια από την ΕΠΟ. Πρέπει να ξέρεις τι λες όταν μεταφράζεις έναν προπονητή, να γνωρίζεις το αντικείμενο, άρα πρέπει να πάρεις τις κατάλληλες θεωρητικές γνώσεις. Η εποχή μας άλλαξε, το ποδόσφαιρο εξειδικεύθηκε, δεν αρκεί να βλέπεις πολλούς αγώνες, αλλά πρέπει να το σπουδάσεις".

-Δίπλα στον Σάντος δεν είναι το κατάλληλο σχολείο;

Πρακτικά ναι. Θεωρητικά όμως όχι. Αν δεν μάθεις τη θεωρία του ποδοσφαίρου, τότε πως θα γίνεις καλός στην πράξη; Έτσι γίνεται και σε αυτό που σπούδασα. Χημικός. Δεν αρκούν μόνο τα εργαστήρια, απαιτείται και η θεωρητική γνώση.

-Χημικός, διερμηνέας, τυχαία εμπλοκή με το ποδόσφαιρο, τώρα τι; Προπονητής;

Από μικρός ήθελα να περάσω στο χημικό. Και τελικά τα κατάφερα. Μου αρέσουν αρκετά πράγματα. Τώρα να φανταστείς, ασχολούμαι με τα κομικς. Μου άρεσαν από παιδί, αλλά διαβάζω και κόμικς για ενήλικες. Αφορούν ανθρώπους και καταστάσεις. Τα κόμικς διόλου τυχαία έχουν αναγνωριστεί ως η ένατη τέχνη. Θέλω να μάθω ότι μπορώ καθαρά για χόμπι. Ασχολείται με ψυχογραφήματα ηρώων, με την ψυχολογία των ατόμων…

-Άρα στο ποδόσφαιρο θα σε βοηθήσει.

Αν είσαι έξυπνος και ανοικτός σε ότι μαθαίνεις μετά θα το αξιοποιήσεις στο επαγγελματικό σου κομμάτι, π.χ. τώρα στην προπονητική. Τα ψυχογραφήματα ηρώων στα κόμικς, νομίζω πως βοηθούν και στο ποδόσφαιρο.

Για να απαντήσω στο προηγούμενο ερώτημα σου, πλέον αν και εξελίσσω τις γνώσεις μου στη διερμηνεία, με ισπανικά και αγγλικά όχι μόνο πορτογαλικά, το ποδόσφαιρο είναι το πάθος μου και σε αυτό θα δώσω βάρος. Όχι απαραίτητα απευθείας ως προπονητής, αλλα να περάσω από διάφορα στάδια αν χρειαστεί. Σκάουτινγκ, ακαδημίες, ανάλυση αγώνων. Ωστόσο εμένα με ενδιαφέρει πιο πολύ να μάθω δίπλα σε έναν προπονητή και μετά πιθανώς να αναλάβω μόνος μου μια ομάδα. Ήδη το έκανα σε ομάδες ερασιτεχνικού επιπέδου, έτσι για την εμπειρία.

-Η επιλογή του Παναιτωλικού σε δικαίωσε;

Εκείνη τη στιγμή ήταν η καλύτερη επιλογή. Πάλι θα το έκανα και ας μην προχώρησε. Δούλεψα σε ένα επαγγελματικό σωματείο, ως βοηθός και διερμηνέας δίπλα σε έναν πολύ καλό άνθρωπο και προπονητή, τον Πόντες. Μόνο 3 μήνες κράτησε, αλλά καλύτερο αυτό το λίγο, παρά το καθόλου και να κάθομαι σπίτι.

-Τι πήγε στραβά στον Παναιτωλικό;

Δεν ξέρω. Εμάς να φανταστείς μας αιφνιδίασε η απομάκρυνση του Πόντες. Η ομάδα ήταν σχετικά ψηλά στη βαθμολογία, νομίζω 5οι ήμασταν. Απλώς κάποια αποτελέσματα και κυρίως η ήττα με 5-1 από την Καλλονή, φαίνεται πως έπαιξαν ρόλο στην απόφαση της διοίκησης. Στον Πόντες δεν δόθηκε επαρκής χρόνος. Οι ομάδες δεν πηγαίνουν σε ευθεία γραμμή, έχουν σκαμπανεβάσματα, τουλάχιστον μέχρι να βρουν ρυθμό.

Εγώ κρατάω ότι πέρασα τρεις δυνατούς μήνες, έμαθα πολλά πράγματα από το τεχνικό τιμ. Δούλεψα σε ομάδα με καλή διοίκηση, σωστές εγκαταστάσεις, φανταστικό ιατρικό επιτελείο και διοίκηση. Αυτά μένουν και οι εμπειρίες.

-Καλός ο Παναιτωλικός, αλλά γιατί δεν συνέχισες με τον Σάντος στην Εθνική Πορτογαλίας;

Το ήθελα και το περίμενα και εγώ. Αλλά η ομοσπονδία ζήτησε από τον Σάντος να βάλει δίπλα του έναν Πορτογάλο τεχνικό, πολλά χρόνια στη χώρα τους, έμπιστο της ομοσπονδίας και φίλος του Σάντος. Λογικό το βρίσκω, καθώς άλλο πράγμα η Εθνική και άλλος ο σύλλογος. Έχω καταπληκτική σχέση μαζί του ακόμη, απλώς δεν γινόταν τώρα. Πιστεύω αν μπορούσε ο Σάντος θα με είχε πάρει στην Πορτογαλία. Το είχαμε συζητήσει, αλλά δεν γινόταν. Το υπόλοιπο τιμ είναι το ίδιο. Στη θέση του πρώτου βοηθού, δεν υπήρχε κενό για εμένα.

"Οι παίκτες επηρεάστηκαν αρνητικά που γνώριζαν ότι θα έφευγε ο Σάντος"

Ένα κομμάτι της κουβέντας μας περιστράφηκε στο κλίμα στην Εθνική λόγω της απόφασης του Πορτογάλου να αποχωρήσει από τον πάγκο της ομάδας μετά το Παγκόσμιο Κύπελλο. Και όπως παραδέχεται ο Αλέξανδρος Μανιάτογλου, αυτό το γεγονός δεν λειτούργησε και τόσο θετικά στη συμπεριφορά των παικτών.

-Την περίοδο που ήταν να μείνει η όχι ο Σάντος στην Εθνική, τι γινόταν στην ομάδα;

Τον Μάρτιο πριν το Μουντιάλ είχε δηλώσει ότι δεν θα μείνει και ας ακουγόταν ότι μπορεί και να άλλαζε γνώμη. Πήγαμε λοιπόν στο Μουντιάλ, γνωρίζοντας πως ότι και αν γίνει εκεί, ο Σάντος θα έφευγε μετά.

-Αυτό ήταν πρόβλημα για το γκρουπ;

Όχι ακριβώς, αλλά στο μυαλό πολλών παικτών, πιστεύω πως υπήρχε η σκέψη, πως «ο μίστερ θα φύγει, οπότε ότι και αν γίνει τώρα, δεν θα με επηρεάσει μετά». Αυτό νομίζω υπήρχε στην ατμόσφαιρα και δεν αναφέρομαι μόνο στο περιστατικό του Τζαβέλλα με τον Μανιάτη στη Βραζιλία. Μπορεί να έπαιξε και ρόλο, δεν ξέρω, τώρα μόνο υποθέσεις μπορώ να κάνω. Εκτιμώ πάντως πως σε κάποιους παίκτες έπαιξε αρνητικό ρόλο το γεγονός πως γνώριζαν ότι θα φύγει ο Σάντος. Πάντως στα χρόνια του Σάντος και νωρίτερα επί Ρεχάγκελ, η Εθνική ήταν ομάδα. Έβαζαν το εγώ τους κάτω από το εμείς, όλοι οι παίκτες. Αυτό πιστώνεται στον εκάστοτε προπονητή.

"Καλά έκανε ο Σάντος και ήταν κολλημένος με την πειθαρχία"

-Ο Σάντος τι χαρακτήρας είναι; Τόσο δύσκολος όσο ακούγεται και έβγαινε προς τα έξω;

Ήταν κολλημένος με την πειθαρχία. Και εγώ στην αρχή όταν τον γνώρισα, δεν καταλάβαινα αυτή την εμμονή του. Και όμως στην πορεία είδα ότι αυτός ο τρόπος αποδίδει, ειδικά στην Ελλάδα. Του άρεσε να γίνονται όλα με ακρίβεια και σχέδιο, από το πιο απλό πράγμα μέχρι το πιο δύσκολο. Ο Σάντος έφτανε στην υπερβολή μερικές φορές, για να μην του ξεφύγει τίποτα. Το έκανε και επίτηδες κάποιες φορές. Ήθελε όμως το καλό του συνόλου, όχι για να το παίξει αυστηρός.

Πάντως δεν αρνιόταν κάποια χατίρια σε παίκτες, αρκεί να γίνονταν με μέτρο και σε λογικό πλαίσιο. Αυτό που ήταν απαράβατο ήταν το εξής: Στο ξενοδοχείο δεν ερχόταν κανείς. ΚΑΝΕΙΣ. Ούτε η γυναίκα του παίκτη, ούτε φίλος του, ούτε συγγενής και εννοείται ούτε κάποιος μάνατζερ. Επέτρεπε να πάει κάποιος παίκτης για καφέ κάποια στιγμή, εκτός ξενοδοχείου και το πολύ για 1-1,5 ώρα. Όχι μέσα στο άβατο της ομάδας και αυτό άρεσε σε όλους.

-Το λες αυτό για την κατάσταση που υπάρχει τώρα στην Εθνική μας;

Το λέω αυτό γιατί είναι η αλήθεια. Το τι συμβαίνει τώρα δεν το γνωρίζω από πρώτο χέρι, διαβάζω και εγώ αυτά που γράφονται και απορώ. Φαίνεται πως η Εθνική σήμερα δεν έχει στεγανά.

-Με σένα πως ήταν ο Σάντος;

Το ίδιο με τους παίκτες. Αυστηρός (γέλια). Όχι αλήθεια δεν έκανε διακρίσεις, απλώς τα τελευταία χρόνια και ειδικά στην Εθνική, είχε αρχίσει να με ρωτάει και για προπονητικά θέματα και αυτό μου άρεσε πολύ. Άκουγε την άποψη μου, δεν τη δεχόταν πάντα, αλλά τη ζητούσε συχνά. Έτσι κατάλαβα πως δεν ήμουν πια μόνο ο διερμηνέας του. Ήμουν ένας κανονικός συνεργάτης του σε προπονητικό επίπεδο. Η σχέση μας είχε επεκταθεί σε πολλούς τομείς. Πλέον τον βέπω ως ποδοσφαιρικό πατέρα, έμαθα πολλά. Μου έλεγε προβληματισμούς του, ενώ παλαιότερα στην ΑΕΚ αυτό δεν συνέβαινε. Ξεκίνησε από τον ΠΑΟΚ να γίνεται πιο ολοκληρωμένη η επαγγελματική μας σχέση και στην Εθνική τελειοποιήθηκε.

Ο Σάντος εμπιστεύεται τους συνεργάτες του και παίρνει την ευθύνη για όλα. Δεν θα ρίξει φταίξιμο σε συνεργάτη του, επειδή τον άκουσε σε μία επιλογή και δεν του βγήκε.

Η κόντρα Κατσουράνη-Μανιάτη και το επεισόδιο Τζαβέλα-Μανιάτη

-Αναφέρθηκες νωρίτερα στο πόσο πολύ λατρεύει την πειθαρχία ο Σάντος. Ωστόσο στο γνωστό θέμα Κατσουράνη-Μανιάτη, φάνηκε να χάνεται η πειθαρχία και ο έλεγχος στην ομάδα.

Είχε κάνει πολλές κινήσεις για να τα βρουν οι δύο παίκτες. Για να βάλουν την Εθνική πάνω από την κόντρα τους. Τους είχε μιλήσει, ζήτησε την άποψη τους για το περιστατικό, τους άκουσε, συναντήθηκε μάλιστα και με τους δύο μαζί. Αμφότεροι του είπαν πως ότι έγινε έγινε, συνεχίζουμε, το θέμα το αφήνουμε πίσω μας κτλ. Νομίζω χωρίς αυτές τις εγγυήσεις ο Σάντος δεν θα τους έπαιρνε στην αποστολή. Πιθανώς τον έναν, μπορεί και τους δύο. Έτσι πιστεύω. Πέρασαν μέρες μέχρι να πειστεί πως δεν υφίσταται πλέον θέμα, όταν έκανε τις κλήσεις πάντως ήταν βέβαιος πως οι συγκεκριμένοι δύο, δεν θα τσακωνόντουσαν μεταξύ τους ξανά.

-Το είχαν αφήσει πίσω δηλαδή;

Κοίτα, υπήρχε για ένα διάστημα τεταμένο κλίμα, μία περίεργη ατμόσφαιρα, ωστόσο στην πορεία εκτονώθηκε η κρίση. Εμείς ήμασταν συνέχεια σε συναγερμό, μας είχε ζητήσει ο κόουτς, να παρατηρούμε τα πάντα στη συμπεριφορά του γκρουπ, για μη γίνει το παραμικρό. Τελικά αν και όλοι κάναμε ότι μπορούσαμε, ήρθε ο καβγάς Τζαβέλα-Μανιάτη. Και εκεί νομίζω ήταν το κλειδί για να γυρίσει τελείως το κλίμα και να συνέλθει η ομάδα. Μετά από αυτό βγήκαμε πολύ πιο δυνατοί και ενωμένοι χάρη στους χειρισμούς του Σάντος.

-Τι έκανε;

Αν θυμάσαι είχαμε χάσει από την Κολομβία στην πρεμιέρα, ακολουθεί στην προπόνηση ο τσακωμός των παικτών και ήταν εύκολο να διαλυθούμε αν δεν είχαμε γερά θεμέλια. Και ο μίστερ πήρε την κατάσταση πάνω του. Καταρχάς δεν έκρυψε το περιστατικό από τον Τύπο και έτσι απέφυγε να δημιουργηθεί κουτσομπολιό, φήμες και διαρροές. Βγήκε και είπε την αλήθεια. Μετά μίλησε σε όλους τους παίκτες και τους εξήγησε πως έχει η κατάσταση. "Αυτό είναι το τελευταίο περιστατικό που ανέχομαι, έχουμε έρθει εδώ για να παίξουμε στο Παγκόσμιο Κύπελλο, πρόκειται για την κορυφαία στιγμή στην καριέρα σας και ήρθε η ώρα να φερθείτε ώριμα ως άτομα και ως ομάδα και να αναλάβετε τις ευθύνες σας. Τέλος. Σοβαρότητα και πάθος. Τίποτα άλλο".

Και τελικά αποδείχθηκε πως έκανε καλό αυτή η ομιλία, αυτή η στάση του, αφού με την Ιαπωνία παίξαμε ψυχωμένα, με συνοχή, ο ένας για τον άλλον, πήραμε ισοπαλία αν και από το 30’ είχαμε χάσει τον Κατσουράνη λόγω αποβολής. Και ύστερα προκριθήκαμε με τη νίκη επί της Ακτής Ελεφαντοστού.

Το βράδυ που ο Σάντος... εξαφανίστηκε

Ένα ακόμη σκοτεινό σημείο σε εκείνο το Μουντιάλ, ήταν η τελευταία παρουσία του Φερνάντο Σάντος στον πάγκο της Εθνικής. Αν προτιμάτε η... απουσία του. Όλοι θυμόμαστε πως μετά την αναμέτρηση με την Κόστα Ρίκα και τον άδοξο αποκλεισμό στα πέναλτι, ουδείς είδε τον Πορτογάλο προπονητή σε κάποιο πλάνο. Δεν γύρισε με την αποστολή στην Ελλάδα, δεν τον είδαν καλά – καλά οι ίδιοι παίκτες να αποχωρεί από τα αποδυτήρια.

Τι συνέβη;

"Οκ να μιλήσουμε και για εκείνο το βράδυ. Φάνηκε άκομψος ο τρόπος που έφυγε το ξέρω. Το γνωρίζει και ο ίδιος. Να σου πω τι έγινε. Η ΕΠΟ είχε βγάλει εισιτήρια για να φύγουμε ακόμη και μετά το ματς με την Ακτή Ελεφαντοστού. Μάλιστα δε θα γυρίζαμε όλοι μαζί ως γκρουπ απαραίτητα. Θα φεύγαμε όμως την επομένη του αγώνα, όχι το ίδιο βράδυ. Ο Σάντος όποτε και αν αποκλειόμασταν ήθελε να γυρίσει απευθείας στην Πορτογαλία για προσωπικούς λόγους. Τελικά περάσαμε την Ακτή, παίξαμε με την Κόστα Ρίκα και έγινε το εξής: Η ΕΠΟ βρήκε εισιτήρια για το τεχνικό επιτελείο (σ.σ. τους Πορτογάλους) να φύγει για την πατρίδα του αμέσως μετά το ματς με την Κόστα Ρίκα, στο καπάκι και όχι την επόμενη ημέρα, πιο ήρεμα, έτσι ώστε να γίνουν οι τυπικές διαδικασίες.

Ο προπονητής αυτό δεν το γνώριζε, καθώς ετοιμαζόταν για τα ματς και το θέμα το χειριζόταν αποκλειστικά η ΕΠΟ και ο συνεργάτης του, Ρικάρντο Σάντος. Αυτόν ενημέρωσαν οι αρμόδιοι, λίγες ώρες πριν τον αγώνα και εκείνος το μετέφερε στον προπονητή. "Αν χάσουμε μας έβγαλαν εισιτήρια για απόψε, αμέσως μετά το παιχνίδι. Τι κάνουμε;" Αυτό συνέβη νομίζω δύο ώρες πριν το ματς και ο κύριος Σάντος εκείνη τη στιγμή δεν έδωσε βάρος σε αυτή τη λεπτομέρεια, παρότι τον ενόχλησε. Του φάνηκε πως η ΕΠΟ, θέλησε να τον ξεφορτωθεί και του βρήκε εισιτήρια να φύγει μια ώρα αρχύτερα.

Τον είδα πως στράβωσε, πιθανώς να σκέφτηκε πως αφού δε με θέλουν εκείνοι μία, δεν τους θέλω εγώ δέκα. Και εκεί ουσιαστικά έγινε το λάθος, που λογικά πέρασε και στον κόσμο πως ο Σάντος έφυγε σαν κλέφτης, άκομψα κτλ. Το καλύτερο που θα έπρεπε να κάνει και το λέει και ο ίδιος τώρα πια, θα ήταν να πει στην ΕΠΟ «Κύριοι ι της Ομοσπονδίας δεν θέλω να φύγω σήμερα, θα μου βγάλετε εισιτήρια για την επόμενη ημέρα και τέλος.

Δεν το έκανε και έφυγε αμέσως μετά το ματς και πολύ βιαστικά. Μέσα σε έντονο κλίμα, καθώς είχαμε χάσει κιόλας και όλο το περιστατικό διογκώθηκε. Νομίζω πως μέσα σε όσα ζήσαμε και πετύχαμε τόσα χρόνια, το να θυμόμαστε αυτό από την παρουσία του Σάντος, είναι λάθος και ασήμαντο.

"Θλίψη για την σημερινή εικόνα της Εθνικής"

-Για τη σημερινή Εθνική τι λέει ο Σάντος; Ποια είναι και η δική σου γνώμη για αυτή την εικόνα;

Το έχουμε συζητήσει. Ο ίδιος - όπως και εγώ- αισθάνεται μεγάλη θλίψη για όσα συμβαίνουν. Μου εκφράζει την απορία του γιατί πέρασε προς τα έξω πως η Εθνική ομάδα έπρεπε να κάνει ριζική ανανέωση, επειδή ήρθε το τέλος εποχής Ρεχάγκελ-Σάντος. Μπορούσε να συνεχίσει στα ίδια μονοπάτια. Έγιναν λάθος επιλογές. Άλλο πράγμα να αλλάξεις κάποιους παίκτες που έκαναν τον κύκλο τους και άλλο πράγμα να αποδομήσεις όλη την ομάδα. Γιατί να φύγουν οι σαφώς επιτυχημένοι Φύσσας και Βόκολος; Γιατί να αλλάξει το ιατρικό επιτελείο; Γιατί να αλλάξεις τα πάντα σε κάτι επιτυχημένο; Αυτό το λέει ακόμη και σήμερα ο Σάντος και ομολογώ πως όποτε το συζητάμε δεν βγάζουμε άκρη. Και φτάσαμε στο σήμερα που όπως σου είπα πριν, διαβάζω πως η ομάδα δεν έχει στεγανά, μπαίνει όποιος θέλει στο ξενοδοχείο που επί Σάντος ήταν αδιανόητο.

Κάτι ακόμη. Γιατί ενώ στις κλήσεις των παικτών υπήρχε ένα σκεπτικό, ένα πλάνο, τώρα καλείται ένας παίκτης με μία καλή εμφάνιση σε ματς συλλόγου; Νομίζω πως έπαιξε ρόλο και ο όμιλος. Δημιουργήθηκε η νοοτροπία πως θα περνούσαμε χωρίς καν να ζοριστούμε, οπότε αποφάσισαν να προβούν σε ριζικές αλλαγές, πιστεύοντας πως το ρίσκο είναι μικρό. Και τελικά δεν τους βγήκε τίποτα.

-Ίσως τους ενοχλούσε η νίκη με 1-0 και η αμυντική τακτική.

Ενοχλούσε το 1-0. Η νίκη με οριακό σκορ. Τώρα όμως; Δε θα το προτιμούσαμε; Ο Σάντος έλεγε στα παιδιά πως δεν κρινόμαστε για το θέαμα αλλά για τα αποτελέσματα. Προτιμώ να νικήσουμε με 1-0, παρά να χάσουμε με 3-2.

"Όχι ο Κατσουράνης, ούτε ο Θεός ο ίδιος"

-Αυτά που γράφονταν ότι του έδινε οδηγίες για την ενδεκάδα ο Κατσουράνης; Ίσχυαν;

Καμία σχέση (γελάει δυνατά). Όχι ο Κατσουράνης, ο Θεός ο ίδιος να του έλεγε "βάλε αυτόν και αυτόν", αν εκείνος δεν το ήθελε δεν το έκανε. Και δεν άφηνε περιθώρια σε κάποιον παίκτη να του κάνει υποδείξεις για την ενδεκάδα. Τα ακούω αυτά και γελάω.

-Σε ρωτάω γιατί ήσουν ο πιο κοντινός του συνεργάτης

Όποιος ξέρει τον Σάντος, απλά γελάει. Δεν επηρεαζόταν από τίποτα. Ούτε εγώ επηρεαζόμουν και απορούσα μάλιστα γιατί γράφονταν όλα αυτά. Τελικά έχω καταλάβει πως δεν έχει ουσία να ασχολείσαι με κάτι που δεν ισχύει. Μόνο κακό θα κάνει σε σένα και όχι σε εκείνον που το γράφει».

-Η πιο δύσκολη στιγμή όλα αυτά τα χρόνια;

Νομίζω αυτό το περιστατικό με Κατσουράνη-Μανιάτη. Και σου λέω ξανά ότι πήγαζε από το γεγονός πως οι παίκτες ήξεραν πως ο Σάντος θα φύγει και αυτό δεν τους έκανε τόσο πειθαρχημένους αρχικά. Δύσκολες στιγμές έζησα και σε ΑΕΚ και ΠΑΟΚ. Εκείνο το περιστατικό όμως ήταν το πιο δύσκολο καθώς απασχόλησε και όλη την Ελλάδα.

-Η καλύτερη εμπειρία σου ως τώρα;

Η συμμετοχή μας στο Μουντιάλ και στο Γιουρο. Σαφέστατα. Και στους συλλόγους έζησα δυνατές στιγμές και εμπειρίες. Αλλά η Εθνική ήταν το κάτι άλλο. Ασύγκριτο. Οι καθοριστικές νίκες μας, είναι εικόνες που δεν θα ξεχάσω ποτέ. Εκείνη τη στιγμή της επιτυχίας ίσως να μην συνειδητοποιείς απόλυτα τι έχεις καταφέρει. Και αυτό το κάνεις για να μην πετάξεις στα ουράνια και χάσεις την συγκέντρωση σου. Θα σου στοιχίσει. Σαν αυτόματος μηχανισμός λειτουργεί όλο αυτό. Ωστόσο τώρα που πέρασε ο καιρός, λέω τι έζησα τότε ρε παιδί μου, τι ένταση, τι συναισθήματα; Συγκλονιστικά πράγματα.

Η γνώμη σου για τον...

Σάντος: Πατέρας, δάσκαλος

Πιλάβιος: Κύριος, πραγματικά μας βοήθησε πολύ

Ζαγοράκης: Τεράστια προσωπικότητα, τον θαυμάζω, ξεπέρασε ακόμη και την σπουδαία εικόνα που είχα δημιουργήσει για εκείνον πριν τον γνωρίσω. Έχει αύρα, αλλά και απλότητα.

Νικολαΐδης: Έντονη προσωπικότητα. Ιδιαίτερη. Τον εκτιμώ για τις ιδέες του στο ποδόσφαιρο. Έχει ευρωπαϊκή νοοτροπία. Φάνηκε και στο θέμα της βίας πως πήγε να το αντιμετωπίσει και πως του φέρθηκαν.

Κατσουράνης: Ηγετικά χαρακτηριστικά, πολύ εύκολα παρεξηγήσιμος. Ή τον γουστάρεις πραγματικά ή τον αντιπαθείς αμέσως. Εγώ τον γουστάρω γιατί είναι καθαρός και έχει το θάρρος της γνώμης του.

-Γράψε εσύ τον επίλογο…

Θέλω να ζήσω το τώρα, αλλά με προοπτική για να επενδύσω στο μέλλον. Πλέον ο στόχος μου είναι να γίνω προπονητής, αρχικά ως βοηθός ενός έμπειρου τεχνικού και μετά κάποια στιγμή να αναλάβω μία ομάδα μόνος μου. Αρκεί να τα φέρει έτσι η ζωή, γιατί μερικές φορές κάνουμε σχέδια και τελικά αλλού μας οδηγούν οι καταστάσεις…

* Φωτογραφίες: Φραντζέσκα Γιαϊτζόγλου-Watkinson