Την περασμένη Κυριακή (27/3) η Ρουμανία προέβη σε μια πολύ ενδιαφέρουσα κίνηση, στο πλαίσιο εθνικής καμπάνιας που έχει ως στόχο να μειωθεί το ποσοστό των παιδιών που εγκαταλείπουν το σχολείο (βλ. 18%). Οι υπεύθυνοι της ομοσπονδίας σκέφτηκαν πως όλοι παρακολουθούν ποδόσφαιρο, άρα ο πιο εύκολος τρόπος για να περάσουν το μήνυμα τους ήταν να εμπλέξουν τους διεθνείς ποδοσφαιριστές. Αυτοί, λοιπόν αντί να φορέσουν τις συνηθισμένες φανέλες στο φιλικό με την Ισπανία, εμφανίστηκαν με κάποιες που στην πλάτη είχαν μαθηματικές εξισώσεις . Για να μπορούν βέβαια, οι Ρουμάνοι να... βάλουν πλάτη στη λύση ενός πολύ σοβαρού προβλήματος, χρειάστηκαν εκείνοι που σκέφτηκαν πως θα ήταν χρήσιμο να υπάρχει ένας αριθμός στην πλάτη κάθε ποδοσφαιριστή. Και σε αυτούς θα επιστρέψουμε σήμερα, αφού πρώτα κάνουμε μια στάση στους Αρχαίους Έλληνες -γιατί παντού υπάρχουν Αρχαίοι Έλληνες.

Οι μελετητές της ιστορίας του ποδοσφαίρου έχουν συμφωνήσει ότι οι Αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι συνήθιζαν να παίζουν παιχνίδια με μπάλες. Κάποια παίζονταν και με τα πόδια. Για παράδειγμα, αυτό που ήταν γνωστό ως "ἐπίσκυρος" και παρέπεμπε στο σημερινό ράγκμπι. Σύμφωνα με τον Ρωμαίο πολιτικό, Κικέρων είχε στοιχίσει τη ζωή ενός πολίτη, ο οποίος ενόσω ξυριζόταν σε μπαρμπέρικο, μια αδέσποτη -έπειτα από κλωτσιά- μπάλα, έπεσε πάνω στο ξυράφι και στο πρόσωπο του. Κλείνουμε την παρένθεση και προχωράμε.

Ως ημερομηνία έναρξης του σύγχρονου ποδοσφαίρου έχει καταγραφεί η 26η Οκτωβρίου του 1863, με... έδρα τη Μεγάλη Βρετανία. Για 61 χρόνια, στην πλάτη των ποδοσφαιριστών δεν υπήρχε... κάποιο στοιχείο. Ούτε όνομα, μηδέ αριθμός -για την ιστορία, υπήρχε από τότε διαφήμιση στο μπροστινό μέρος. Στις 30 Μαρτίου του 1924, οι Fall River Marksmen (πρωταθλητές της American Soccer League) επρόκειτο να συναντήσουν τους St. Louis Vesper Buick (πρωταθλητές της St. Louis Soccer League) στο St. Louis, παρουσία 14.000 φιλάθλων, για τον τελικό του US Open Cup της αγωνιστικής περιόδου 1923-24. Οι Marksmen έκαναν το double, επικρατώντας 4-2. Δεν ήταν όμως, αυτό το γεγονός που τους χάρισε μια σημείωση στην ιστορία του δημοφιλέστερου σπορ: ήταν οι αριθμοί που τοποθέτησαν στις φανέλες, με τη λογική να αναγνωρίζεται κάθε παίκτης από το πλήθος. Ήταν η πρώτη φορά που σε επίσημο, οργανωμένο, ματς που οι εμφανίσεις είχαν νούμερα στην πλάτη.

Για να περάσει αυτό το... νέο κοσκινάκι τον Ατλαντικό (για κάθε ενδεχόμενο, να θυμίσω πως τότε η μόνη πολυτέλεια στις επικοινωνίες, ήταν το τηλέφωνο -οι πρώτες επιτυχείς τηλεοπτικές μεταδόσεις έγιναν μεταξύ του 1928 και του 1935, στο Λονδίνο) χρειάστηκαν τέσσερα χρόνια και -σύμφωνα με τον αστικό μύθο που κυριαρχούσε έως τη δεκαετία του '90- η επιμονή του Ηerbert Chapman, του οραματιστή και καινοτόμου προπονητή της Arsenal. Οι... πληροφορίες ήθελαν να καταλήγει στο ότι τα νούμερα στην πλάτη, μπορούσαν να εξυπηρετήσουν μια άλλη ανάγκη από εκείνη που ικανοποίησαν στις ΗΠΑ: κάθε αριθμός (αρχικά από το 2 έως το 11) θα αντιστοιχούσε σε συγκεκριμένη θέση, μέσα στο γήπεδο.

Συγκεκριμένα, η αντιστοιχία ήταν η εξής (σημείωση: προς αποφυγή παρεξηγήσεων, οφείλουμε να διευκρινίσουμε ότι αυτόν τον τρόπο αναφέρονται στα βιβλία της ιστορίας -έτσι τα βρήκαμε, έτσι σας τα δίνουμε): 2. Δεξί μπακ, 3. Αριστερό μπακ, 4. Δεξιός κεντρικός αμυντικός, 5. Κεντρικός αμυντικός, 6. Αριστερός κεντρικός αμυντικός, 7. Έξω δεξιά (δεξιός εξτρέμ), 8. Έσω δεξιός (επιθετικός μέσος), 9. Κεντρικός επιθετικός, 10. Έσω αριστερά (επιθετικός μέσος) και 11. Έξω αριστερά (αριστερός εξτρέμ). Αυτά τα νούμερα τα φορούσε η μια ομάδα. Η άλλη φορούσε από το 12 έως το 22 (με τη λογική να είναι η ίδια).

Οι Gunners της περιόδου 1928-29

Το πείραμα (το λανσάρισμα της ιδέα) έγινε στις 25 Αυγούστου του 1928, στην πρεμιέρα της αγωνιστικής περιόδου. Επελέγησαν δυο ματς: αυτό της Arsenal με τη Sheffield Wednesday για την First Division και εκείνο της Chelsea με τη Swansea Town, στο Stamford Bridge, για την Second Division. Την επομένη, η Daily Mirror κυκλοφόρησε με τίτλο "Επιτυχημένες οι αριθμημένες φανέλες" και το σχόλιο του δημοσιογράφου, σύμφωνα με το οποίο "μας αρέσει αυτή η κίνηση που ήλθε για να μείνει". Η Daily Express έγραψε πως "35.000 θεατές βρέθηκαν στο Stamford Bridge και συνεχάρησαν όλους όσοι ενεπλάκησαν με την ιδέα που τους επέτρεπε να αναγνωρίζουν τους παίκτες, μέσω των αριθμών που ήταν σε μεγάλο μέγεθος και μαύρο χρώμα, μέσα σε άσπρα τετράγωνα".

Από πού όμως, προκύπτει πως ο προπονητής της Arsenal ήταν εκείνος που είχε την ρηξικέλευθη ιδέα; Επειδή ήταν αυτός που είχε όλες τις καλές, πρωτοποριακές ιδέες. Είχε θέσει θέμα χρήσης προβολέων στα γήπεδα (όταν ουδείς άλλος είχε διαβλέψει αυτήν την ανάγκη), ήταν ο πρώτος που έδωσε μεγάλη σημασία στη φυσική κατάσταση των παικτών και αυτός που έκανε κάτι διαφορετικό, από το παραδοσιακό 2-3-5 που... χρησιμοποιείτο κατά κόρον τότε ως σύστημα.

Δεν ήταν εκείνος που ανακάλυψε το W M (κάντε εικόνα στο μυαλό σας ένα W στο χώρο της επίθεσης και ένα M σε αυτόν της άμυνας -πάνω και κάτω από τη σέντρα- και... το 'χετε -διαφορετικά, δείτε τη φωτογραφία που ακολουθεί), αλλά ήταν αυτός που το ανέδειξε. Το έκανε τέχνη, στο βαθμό που μνημονεύεται ακόμα και σήμερα για εκείνες τις εμπνεύσεις του -που φυσικά υιοθέτησαν και άλλοι. Η αλήθεια είναι πως χρωστά και ένα ευχαριστώ στον Alex James, έναν από τους πρώτους playmakers, στην ιστορία του σπορ, το επίκεντρο όσων έκανε ο Chapman με τους Gunners.

Το WM (ή αλλιώς το 3-2-5 ή το 3-4-3 ή το 3-2-2-3 αν το πάρετε... κατά γράμμα)

κάνει τους ποδοσφαιριστές να μοιάζουν σαν άλογα και αναβάτες. Ο μέσος φίλαθλος ξέρει αρκετά για το ποδόσφαιρο, ώστε να μπορεί να ξεχωρίζει ποιος είναι ο κάθε παίκτης, από το πού βρίσκεται μέσα στο γήπεδο. Οι αριθμοί είναι τελείως αχρείαστοι, κατά την άποψη μου". Ο ομόλογος του στην Tottenham, Billy Minter συμφώνησε, λέγοντας "πάντα βρίσκω κόσμο που μπορεί να ξεχωρίσει κάθε παίκτη, απλά και μόνο ρίχνοντας μια ματιά στο match programme. Αν ένας παίκτης κρατά τη θέση του στο γήπεδο, είναι το ίδιο εύκολο με την αλφάβητο να τον βρεις στο πρόγραμμα. Αυτό ισχύει και για τους θεατές της φιλοξενούμενης ομάδας".

Ο προπονητής των "μπλε", David Calderhead είχε προσπαθήσει να διευκρινίσει ότι " δεν υπάρχει αμφιβολία ότι βοηθά, κυρίως σε ό,τι αφορά τους θεατές, αλλά δεν είμαι σίγουρος ότι αξίζει αν πρέπει να περάσουμε την ιδέα από την Επιτροπή της Football Association. Φυσικά, μπορούμε να την υιοθετήσουμε, χωρίς την άδεια της FA". Η... ευλογία της διοικούσας αρχής δόθηκε στις 5/7 του 1939, με τη σημείωση πως και οι δυο ομάδες θα φορούν από το 1 έως το 11. Η επίσημη αρχή λοιπόν, έγινε στον τελικό του FA Cup το 1933, μεταξύ της Everton και της Manchester City. Βέβαια, η Everton φόρεσε από το 1 έως το 11 και η City από το 12 έως το 22, με τον τερματοφύλακα της, Len Langford να έχει το 22 στην πλάτη και τον επιθετικό, Erick Brook το 12.

Θα επιστρέψω στο δημοσίευμα της Dublin Evening Mail, γιατί υπήρχε ένα ενδιαφέρον ερώτημα που τέθηκε, αλλά και μια ατάκα που επιβεβαιώνει ότι ο Herbert Chapman δεν ήταν ο... εφευρέτης της αρίθμησης. Πρώτα η ερώτηση: η χρήση των αριθμών είχε ως στόχο και να βοηθήσει τον σχολιαστή του γηπέδου; Ως προς αυτό, ο Calderhead είχε απαντήσει ότι " δεν υπάρχει τέτοιο θέμα. Το κάναμε για να βοηθήσουμε τους θεατές, στην προσπάθεια τους να παρακολουθήσουν κάποιους νέους και σχετικά άγνωστους παίκτες που χρησιμοποιήσαμε εναντίον της Swansea Town".

Της επισήμανσης ακολουθούσε η άποψη του Chapman, ο οποίος αρκέστηκε στο να πει ότι " δεν βλέπω πως αυτή η ιδέα μπορεί να είναι οτιδήποτε άλλο, πλην χρήσιμης. Πάντα υπάρχει ένας συγκεκριμένος αριθμός θεατών, που δεν ξέρει τους παίκτες. Θα βοηθηθούν πολύ από τους αριθμούς. Για τον μέσο θεατή ο νεωτερισμός δύσκολα θα κριθεί ως απαραίτητος". Βλέπεις, ο μέσος θεατής ενημερωνόταν από το match programme για τη θέση του κάθε παίκτη -που... ούτως ή άλλως φαινόταν από τον τρόπο που κινείτο. Δηλαδή, ένα "δυάρι" έπαιζε -απαρέγκλιτα- στη δεξιά πλευρά της άμυνας, με δυο στόπερ/κεντρικούς αμυντικούς. Αλλά από τη δήλωση του Chapman, μπορείς να καταλάβεις ότι δεν ήταν εκείνος που είχε την ιδέα. Πάμε παρακάτω.

Η FA έκανε σταθερά τα νούμερα, τη δεκαετία του '90, οπότε έδωσε στον κάθε παίκτη το δικαίωμα να πάρει το δικό του αριθμό για όλη τη σεζόν -αντί να φορά εκείνον της θέσης του και όλως τυχαίως, το πρώτο παιχνίδι που διεξήχθη με αυτό το δεδομένο ήταν ο τελικός του League Cup, στις 18 Απριλίου του 1993, μεταξύ της Arsenal και της Sheffield Wednesday... ομάδες που είχαν συναντηθεί στο πείραμα του 1928. Στη νεότερη ιστορία, ο κάθε παίκτης μπορεί να φορά ό,τι θέλει από το 0 έως το 99... αν και έχει διατηρηθεί η συνήθεια των θέσεων σε κάποιες περιπτώσεις. Για παράδειγμα, οι ακραίοι μπακ φορούν το 2 ή το 3 και εκείνοι με το 9 ή το 10 κατά 90% σχετίζονται με την επίθεση. Και τώρα, ήλθε η ώρα να δούμε κάποιες από τις πιο περίεργες φανέλες που έχουν κυκλοφορήσει σε ποδοσφαιρικά γήπεδα (και δεν αφορούν τυχερούς αριθμούς ή έτη γεννήσεως... μόνο), μαζί φυσικά με την ιστορία τους.

Η αλφαβητική σειρά

Η Ολλανδία του 1974 είχε καταλήξει... στην αλφαβητική χρήση των αριθμών, εν όψει του Παγκοσμίου Κυπέλλου. Ο Ruud Geels είχε πάρει, για παράδειγμα το Νο1. Η ιδέα αποσύρθηκε τέσσερα χρόνια αργότερα. Η Αργεντινή πάλι, κράτησε τη συνήθεια από το 1974 έως το 1986, με τον τερματοφύλακα Ubaldo Fillol να 'χει το Νο5 το 1978 και το Νο7 του 1982, ενώ το Νο1 πήγαινε σε επιθετικούς: το 1978 το είχε ο Borberto Alonso, το 1982, ενώ το 1986 το πήρε ο Sergio Almirón. To μόνο μέλος της ομάδας που κρατούσε το νούμερο του (10) υπό την όποια συνθήκη, ήταν ο Diego Maradona -ο οποίος διαφορετικά, το 1982 στην Ισπανία θα φορούσε το Νο12. Τότε, ήταν ο Ossie Ardiles που πήρε το Νο1, αριθμός που διάλεξε και ο Παντελής Καφές, όταν ήταν στον Ολυμπιακό, λόγω του θαυμασμού του για τον Ardiles -κατά του ιδίου το ρηθέν.

Η πρόσθεση του Zamorano -που είχε δυο μιμητές

Ο Iván Zamorano έφυγε το 1996 από τη Real Μadrid, έπειτα από πέντε μαγικές σεζόν (173 εμφανίσεις, 101 γκολ) και πήγε στην Internazionale, για να παίξει μαζί με τους Youri Djorkaeff, Diego Simeone, Javier Zanetti και Ronaldo, μεταξύ άλλων. Ο τελευταίος φορούσε το Νο9, φανέλα που ήθελε ο Χιλιανός. Κατά συνέπεια, δεν μπορούσε να την αποκτήσει. Η δεύτερη επιλογή του ήταν το Νο10, που ωστόσο άνηκε στον Roberto Baggio. Τρίτη προτίμηση δεν είχε. Τη δημιούργησε: κατέληξε στο "1+8" (δηλαδή 9) που επισήμως, ήταν το Νο18. Το... σύστημα του Zamorano ακολούθησε το 2000 και ο Freddy Rincón, χρόνια πριν μπει στη λίστα της Interpol με καταζητούμενους, για εμπόριο ναρκωτικών , όταν πήγε στη Santos και ήταν ο 35ος παίκτης που υπέγραψε συμβόλαιο με την ομάδα -εκείνη τη σεζόν. Ο Juan Pablo Sorin ήθελε το 3, όταν άφησε τη Paris Saint Germain και πήγε στη Villarreal, αλλά δεν ήταν πρόχειρο και κατέφυγε στο 2+1, που όμως, δεν μακροημέρευσε.

69, 100,... 163, 400

Ο Vítor Baía ήταν ο πρώτος που εμφανίστηκε με το Νο99 σε τελικού μεγάλης ευρωπαϊκής διοργάνωσης. Ήταν το Champions League του 2004, οπότε η FC Porto επικράτησε 3-0 της AS Monaco FC και έκανε άρση τροπαίου. Τον Ιανουάριο του 1999, όταν είχε επιστρέψει στην Porto από την Barcelona, το Νο1 άνηκε σε άλλον. "Πήρα τηλέφωνο στο τμήμα marketing του συλλόγου και τους ρώτησα αν μπορούσα να 'χω το 99. Βρήκαν την ιδέα που εξαιρετική. Αυτομάτως, οι πωλήσεις εκτοξεύθηκαν στα ύψη. Μετά, ονόμασα το ίδρυμα μου Vitor Baia 99 και ο τίτλος στη βιογραφία μου ήταν "99". Από το έτος της επιστροφής, βεβαίως, βεβαίως.

Στο "99" κατέφυγε και ο Ronaldo, όταν πήγε στη AC Milan. Οι φήμες τον ήθελαν να το επιλέγει γιατί... του θύμιζε το αγαπημένο του παγωτό (99 Flake). Ήταν ψέμα. Ο ίδιος διευκρίνισε ότι το Νο9 το είχε ο Pippo Inzaghi, άρα έπρεπε να βρει άλλο, άρα... προχώρησε σε διπλασιασμό του αγαπημένου του αριθμού. Παρεμπιπτόντως, φόρεσε το "99" και στους Corinthians, για ένα ματς: ανήμερα των 99ων γενεθλίων του σωματείου.

Ο Adolfo Bautista (γνωστός και ως El Bofo) ήταν εκείνος που το πήγε ένα βήμα πιο μακριά: στο 100. Αυτός ήταν ο αριθμός που είχε η φανέλα του στην Deportivo Guadalajara, το 2006, οπότε ο σύλλογος συμπλήρωσε 100 χρόνια ζωής. Είχε εξασφαλίσει ειδική άδεια από την ομοσπονδία ποδοσφαίρου στο Μεξικό και τη συγκεκριμένη εμφάνιση την είχε μόνο για τα ματς της εθνικής λίγκας. Για αντίστοιχο λόγο, ο Jesús Arellano φόρεσε το "400" το 1996, όταν ήταν στη Club de Futbol Monterrey, ανήμερα των 400ων γενεθλίων της πόλης και ο Βραζιλιάνος τερματοφύλακας, EC Goiás είχε επίσης, το 400 στην πλάτη για ένα ματς της Harlei, το 2006: ήταν η 400η συμμετοχή του με την ομάδα.

Το... μηδέν εις το πηλίκον

Αφότου πήγε ο Hicham Zerouali στην Aberdeen, το 2000, έγινε ο πρώτος και ο τελευταίος παίκτης στη Σκωτία που εμφανίστηκε στα γήπεδα με το Νο0. Στην περίπτωση του, ο λόγος ήταν προφανής: το ψευδώνυμο του ήταν "Zero". Την επομένη χρονιά και η Premiership της Σκωτίας, αλλά και η Premier League απαγόρευσαν έβγαλαν αυτή την επιλογή από τη λίστα.

Λόγω ύψους

Στη δεύτερη θητεία του στην Bayern Munich, ο Bixente Lizarazu αποφάσισε πως ήθελε να... κάνει μια αλλαγή στη ζωή του, να φορέσει ένα διαφορετικό νούμερο βρε αδελφέ. Διάλεξε το "69", γιατί όπως είπε "έχω γεννηθεί το 1969, ενώ το ύψος μου είναι 1.69".

Η μόδα του 01 και... ο νικητής (2019)

Το 2007 ο Rogério Ceni, τερματοφύλακας της São Paulo FC αποφάσισε ότι είχε βαρεθεί το Νο1 και το έκανε 01. Ειρήσθω εν παρόδω, αποσύρθηκε το 2015, ενώ τον Ιούλιο του 2005, στο ματς με την Atletico Miniero, όταν έφτασε τις 618 συμμετοχές με τη Santos, φόρεσε... το ανάλογο νούμερο στην πλάτη -για μια guest star εμφάνιση. Ο Derek Riordan πήρε το 01 στην Hibernian (το 2008, όταν πήγε από τη Celtic), γιατί το 10 ήταν "πιασμένο" από τον Colin Nish. Κάπου εδώ να σου πω ότι... γενικά το 1 δεν ήταν ψηλά στις προτιμήσεις των γκολκίπερ αυτής της ομάδας (ο Makalambay είχε το 50 και ο McNeil το 21).

Ο νικητής του διαγωνισμού "ποιος θα φορέσει το μεγαλύτερο νούμερο" είναι μέχρι νεοτέρας ο τερματοφύλακας της Clube Atlético Mineiro: ήταν τον Ιούλιο του 2015, ανήμερα της επέκτασης του συμβολαίου του, έως το 2019.

Πηγές: thefreebeermovement.com, thefenceblog.wordpress.com, arsenal.com, mirror.co.uk, dailymail.co.uk, conceptdraw.com