Ήταν ο πρώτος μαύρος ποδοσφαιριστής της Μεγάλης Βρετανίας που πήρε συμβόλαιο 1.000.000 λιρών. Ήταν και ο πρώτος που αποκάλυψε ότι είναι gay, πριν τον αποβάλει το σύστημα και "χαθεί" στα τούνελ του μυαλού του. Η ιστορία του Justin Fashanu επανήλθε στο προσκήνιο, λόγω του αδελφού του που σκέφτηκε πως τώρα είναι η κατάλληλη ώρα για να πει πως του είχε δώσει χρήματα, για να μην αποκαλύψει ότι είναι ομοφυλόφιλος. Μόνο που ο "Fash" ήταν πολλά περισσότερα από αυτό.

Στην Ellicott City του Maryland ο χρόνος κυλά αργά. Υπό την έννοια ότι έχει διατηρηθεί η παράδοση, το παλιακό στοιχείο (υπάρχουν αναρίθμητες διατηρητέες κατοικίες και ξενοδοχεία), μαζί και οι αλλοτινές συνήθεις σε άλλους τομείς. Για παράδειγμα, οι τηλεοπτικές κάμερες μένουν εκτός των δικαστικών αιθουσών. Αυτό δεν σημαίνει πως τα τηλεοπτικά βαν, με τους δορυφόρους, δεν μπορούν να σταθμεύσουν στο πάρκινγκ. Αλλά θα μας πείτε, προς τι το άγχος; Τι μπορεί να συμβεί στο ένα από τα "20 καλύτερα μέρη, για να ζήσεις στις ΗΠΑ" βάσει έρευνας που δημοσιεύτηκε στο CNNMoney.com, πληθυσμού 65.834 κατοίκων; Η δολοφονία ενός λευκού, από έναν δημοφιλή μαύρο αθλητή. Το μόνο ιατροδικαστικό στοιχείο που υπήρχε και αφορούσε την υπόθεση ήταν... και το μοναδικό που δεν μπορούσε να αμφισβητηθεί: το DNA. Αλλά ας κάνουμε ένα rewind.

Ο Justinus Soni Fashanu γεννήθηκε στις 19/2 του 1961. Ο πατέρας του, Partrick ήταν Νιγηριανός δικηγόρος που ζούσε στη Μεγάλη Βρετανία και η μητέρα του, Pearl Gopal από την Γκάνα, νοσοκόμα στο επάγγελμα, ήταν νέοι πρόσφυγες. Όταν χώρισαν, εγκατέλειψαν τον 4χρονο Justin και τον 2χρονο John, σε ορφανοτροφείο ιδρύματος. Εκεί τον βρήκαν ο Alf και η Betty Jackson, οι οποίοι δέχθηκαν να υιοθετήσουν και τον μικρό του αδελφό. Mε τη νέα του οικογένεια, έζησε στο Shrophan, αστική κοινότητα του Norfolk. Η μητέρα του θα επισκεπτόταν ανά τακτά χρονικά διαστήματα τα παιδιά... και οι μαύροι της περιοχής θα γίνονταν αυτές τις ημέρες τρεις! Οι γείτονες έλεγαν πως τα αγόρια ήταν ντροπαλά και μπερδεμένα με την κατάσταση στην οποία ζούσαν, ενώ ο Justin όπου στεκόταν και όπου βρισκόταν έλεγε ότι ευχόταν να είναι λευκός. Δεν είχε παιδικούς ήρωες ή την παραμικρή γνώση επί των φυλών ή των φύλων. Πολύ αργότερα, σύντροφος του θα έλεγε ότι "αναφερόταν στους μαύρους και τους gay ως... τρίτο μέρος".

Στο Shrophan θα πήγαινε εκκλησία, με τη θετή του μητέρα και θα ήταν το μόνο μαύρο προσωπάκι στη χορωδία. Όχι, ο Alf δεν συνόδευε. Είχε τη φήμη του μοναχικού τύπου -και του αλκοολικού. Ο Justin θα ανακάλυπτε την αγάπη του για την πυγμαχία. Φέρεται να ήθελε να γίνει πυγμάχος, έως ότου του εξήγησαν πως με το ποδόσφαιρο -παιχνίδι που επίσης του άρεσε- θα μπορούσε να ζήσει μια καλύτερη ζωή. Μόνο που το μποξ ήταν ο τρόπος που βρήκε να προστατεύει τον εαυτό του. Πρώτα από τον -15 χρόνια μεγαλύτερο- γιο του Alf και μετά από τον κόσμο. Υπάρχουν μαρτυρίες που τον θέλουν να είχε κάθε βράδυ εφιάλτες και να ρίχνει γροθιές στον αέρα, στον ύπνο του. Σαν να προσπαθούσε να αντιμετωπίσει έναν αόρατο εχθρό. Ανάλογο περιστατικό κατεγράφη και σε αυτοβιογραφία άλλου τύπου, που τον αφορούσε, όταν πια ήταν στην τρίτη δεκαετία της ζωής του.

Εν πάση περιπτώσει, η Norwich City τον παρουσίασε για πρώτη φορά στους αγωνιστικούς χώρους, όταν ήταν 17 χρόνων (13/1 του 1979), εναντίον της Bromwich Albion που είχε τρεις μαύρους παίκτες -και εξυπακούεται πως αυτοί οι τρεις ήταν στόχος ρατσιστικών επιθέσεων, όπου εμφανίζονταν. Το μενού είχε τα πάντα. Από μπανάνες, από ανεγκέφαλους να κάνουν τις μαϊμούδες, από σχετικά ηχητικά... Ο Justin δεν έγινε η εξαίρεση στον κανόνα. τι έγινε; Ο πρώτος μαύρος ποδοσφαιριστής της Μεγάλης Βρετανίας που πήρε 1.000.000 λίρες, όταν πήγε από τη Norwich City (έπειτα από 90 συμμετοχές και 35 γκολ), στη Nottingham Forest του Brian Clough , τον Αύγουστο του 1981.

Μια στάση εδώ: στη Norwich City είχε σκοράρει εναντίον της Liverpool, τον Φεβρουάριο του 1980 σε αυτό που το BBC είχε ονομάσει "το γκολ της χρονιάς". Αυτή τη φορά τον αποθέωσαν. Όλοι. Και οι λευκοί. Τον κάλεσαν και στην εθνική U21 -με την οποία σκόραρε πέντε φορές, σε 11 ματς. Μόνο που στη Forest δεν απέδειξε πως είναι "μηχανή του γκολ". Κυρίως, γιατί ο προπονητής του θα εστίαζε στις σεξουαλικές προτιμήσεις του παίκτη του -και όχι στις επιδόσεις στα γήπεδα-, θα μοίραζε στον κόσμο τις πληροφορίες για τις επισκέψεις του Fashanu σε gay bar, εξαιτίας της ομοφυλίας του τον απέκλεισε από τις προπονήσεις, μετά από την ομάδα και κάπου εκεί επήλθε η κατάρρευση.

Μετά, άρχισαν οι διαδοχικές μετακομίσεις και την Πρωτοχρονιά του 1983 έπαθε κάταγμα στο δεξί γόνατο -δέχθηκε με ορμή τις τάπες από το παπούτσι αντιπάλου. Για το υπόλοιπο της ζωής του θα κούτσαινε. Τον Ιούλιο του 1986, όπως έφευγε από την Brighton (ομάδα β' κατηγορίας), θα άκουγε πως θα ήταν χρήσιμο να μην ξαναπαίξει ποδόσφαιρο. Παρ' όλα αυτά, δοκίμασε την τύχη του σε πέντε βρετανικούς συλλόγους, "κόπηκε" στα ιατρικά και των πέντε και πήγε στην Αμερική. Αρχικά, για να υποβληθεί σε επέμβαση -που του κόστισε μια περιουσία ή αν το θέλετε σε αριθμούς, 200.000 λίρες. Μετά, βρήκε και δουλειές σε ομάδες. Συνολικά, από το 1978 έως το 1997 είχε φορέσει 22 διαφορετικές φανέλες.

Κάποια στιγμή, αποφάσισε να επανασυνδεθεί με το βιολογικό του πατέρα. Η τελευταία φορά που τον είχε δει ήταν πριν 20 χρόνια, όταν ήταν μωρό. Το 1963 ο Patrick τα παράτησε όλα και επέστρεψε στη Νιγηρία. Ήθελε να τον ρωτήσει γιατί τους εγκατέλειψε. Πήγε στο Lagos, όπου γνώρισε όλες τις γυναίκες του πατέρα του και τα αδέλφια του, πριν συναντηθεί με τον ίδιο -παρουσία τηλεοπτικής κάμερας. Ο ρεπόρτερ τον ρώτησε γιατί ο Patrick είχε εξαφανιστεί. Εκείνος τον υπερασπίστηκε. "Γύρισε στη Νιγηρία. Τα media λέτε πως με εγκατέλειψε, αλλά αυτό δεν είναι κάτι που έχω πει εγώ". Το ραντεβού ήταν μικρής διάρκειας και προφανώς δεν κατέληξε όπως ονειρευόταν. Ήταν η τελευταία φορά που είδε τον πατέρα του. Δεν μίλησε ποτέ με κανέναν για αυτό το ταξίδι.

Στις 22/10 του 1990, ενώ εκείνος ζούσε στο Τορόντο, όπου έπαιζε ποδόσφαιρο, ενώ διαπραγματευόταν την αγορά ενός gay bar, οι αναγνώστες της Sun θα διάβαζαν στο πρωτοσέλιδο την ομολογία του πως είναι ομοφυλόφιλος. Ο ατζέντης του, Eric Hall τον είχε πείσει να δώσει το αποκλειστικό, έναντι αδράς αμοιβής. Ήταν η πρώτη φορά που παραδέχθηκε ο ίδιος ότι είναι gay. Στην ίδια συνέντευξη, αποκάλυψε ότι είχε σχέση με παντρεμένο εκπρόσωπο του συντηρητικού κόμματος, τον οποίον γνώρισε σε gay club του Λονδίνου. " Το ίδιο βράδυ, καταλήξαμε στο κρεβάτι του".

Μια εβδομάδα μετά, ο αδελφός του Justin, John συμφώνησε να δώσει αποκλειστική συνέντευξη στη Voice. Να πει τι; " O gay αδελφός μου είναι περιθωριακός". Τον Ιούλιο του 1991, ο πρωταγωνιστής της ιστορίας εξήγησε στους Gay Times ότι η Sun όντως, παρατράβηξε την ιστορία και έγραψε πράγματα που δεν είχαν συμβεί (για επαφές του με πολιτικούς, ποδοσφαιριστές και αστέρια της pop σκηνής " αλλά μετά την αποκάλυψη "έβγαλα" μεγάλο χρηματικό ποσό από εκείνους που δεν προσπαθούσαν να με πείσουν να μην πω κουβέντα για τις προτιμήσεις τους". Παραδέχθηκε ότι δεν ήταν ακριβώς προετοιμασμένος για το "χτύπημα" που θα δεχόταν η καριέρα του, μετά την αποκάλυψη του " δεν ήξερα πως δεν θα δεχθώ ούτε μια πρόταση".

Τι δεν είχε πει; Πως μεταξύ εκείνων που του έδωσαν λεφτά ήταν και ο αδελφός του, John (παίκτης στις Νorwich City, Crystal Palace, Lincoln City, Wimbledon και Αston Villa, ενώ έγινε και 2 φορές διεθνής, πριν απασχοληθεί ως σχολιαστής στην τηλεόραση και κατηγορηθεί για εμπλοκή σε στημένα ματς -πριν αθωωθεί). Αυτήν την αποκάλυψη την έκανε πριν λίγες ημέρες, ο ίδιος, τέσσερα χρόνια μετά την αυτοκτονία του Justin και δυο μετά το " δεν ήταν gay, ήταν επαίτης της προσοχής", σε τηλεοπτικό κανάλι. Αλλά τι είχε να πει φέτος στη Mirror; Κατ' αρχάς, εξήγησε πως η αφορμή για να επαναφέρει στο προσκήνιο ένα "μαύρο" γεγονός είναι οι πληροφορίες που θέλουν δυο ποδοσφαιριστές της Premier League να είναι έτοιμοι να "βγουν από την ντουλάπα". " Σας παρακαλώ, να είστε προσεχτικοί με τους χαρακτηρισμούς σας. Σας παρακαλώ να μην κάνετε τα λάθη που έκανα εγώ. Δείξτε κατανόηση", είπε επί του προκειμένου. Τι είπε για τον αδελφό του;

" Τον ικέτευσα, τον παρακάλεσα, τον απείλησα, έκανα ό,τι μπορούσα για να τον σταματήσω από την αποκάλυψη. Του έδωσα χρήματα, 75.000 λίρες, γιατί δεν ήθελα να ντροπιάσει εμένα ή την οικογένεια μου. Εάν έλεγε πως είναι ομοφυλόφιλος, θα ήταν μια τελείως διαφορετική ιστορία για όλους μας. Θα υπήρχε πρόβλημα, γιατί τότε αυτό δεν ήταν κάτι που αποδεχόταν ο κόσμος. Τώρα όλα είναι άρδην διαφορετικά. Όποιος αποκαλύπτεται, γίνεται ήρωας".

Παραδέχθηκε πως η αντίδραση του ήταν ανώριμη και ότι εύχεται να είχε αντιδράσει διαφορετικά. " Δεν θα ξεχάσω ποτέ την ημέρα που μου ανοίχτηκε ο Justin. Με πήρε τηλέφωνο, ένα απόγευμα και μου είπε "είμαι gay". Μετά πρόσθεσε "έχω προγραμματίσει να πάω σε μια εφημερίδα και να τα πω όλα". Του είπα να μη το κάνει και ότι είναι τρελός. Του έταξα λεφτά. Όταν του τα έδωσα, μου υποσχέθηκε πως δεν θα κάνει τίποτα. Δυο ημέρες μετά... τον είδα σε πρωτοσέλιδο εφημερίδας. Έδειχνα σαν ηλίθιος. Για εμένα και την οικογένεια μου ήταν σαν να εξερράγη η Hiroshima. Μας ξέκανε. Ήταν ένα τεράστιο σοκ". Επανέλαβε πως τότε " οι ομοφυλόφιλοι ήταν "ανώμαλοι" και έτρωγαν ξύλο στους δρόμους και στα clubs. Το ζήτημα ήταν taboo". Όταν ηρέμησαν τα πράγματα " του αναγνώρισα πως είχε μεγάλη ψυχή, για να κάνει ό,τι έκανε. Αλλά δημιούργησε πολλά δεινά για την οικογένεια μας". Μετά την αποκάλυψη τα αδέλφια απομακρύνθηκαν. Ο John δηλαδή, απομακρύνθηκε από τον αδελφό του.

"Του είπα και ότι δεν ήθελα να βρεθούμε ποτέ στην ίδια ομάδα και στα ίδια αποδυτήρια". Γιατί όμως, έκανε τις δικές του αποκαλύψεις φέτος και όχι νωρίτερα; " Φοβόμουν ότι θα χαρακτηριστώ ομοφοβικός. Προσπαθούσα να προστατέψω την οικογένεια μου και ανησυχούσα για τις συνέπειες που θα είχε η δική του απόφαση, στη δική μου καριέρα. Η μητέρα μας πέθανε από το άγχος που προκάλεσε η αποκάλυψη του. Πέθανε εν τω μεταξύ, ένα χρόνο μετά ανήμερα των γενεθλίων του. Ήταν μεγάλη, καταπονημένη από τον καρκίνο και αυτό την "αποτελείωσε". Είχε επίσης, προηγηθεί η αποκάλυψη ότι ο πρώτος της γιος ήταν gay. Σε ό,τι αφορά εμένα, υπήρξαν ματς, στα οποία χιλιάδες κόσμου μου φώναζε από τις εξέδρες "είσαι μαύρος, είσαι μεγάλος και ο κ... για χρήση". Στην πορεία έχασα τον αδελφό μου. Ήμασταν πολύ δεμένοι πριν το περιστατικό. Έκτοτε, δεν του ξαναμίλησα και νιώθω πολύ λυπημένος για αυτό. Υπάρχει μεγάλη μελαγχολία και πολλές που έχω μετανιώσει". Το 2012, η κόρη του John, Amal παρουσίασε ένα ντοκιμαντέρ που αφορούσε έρευνα μεταξύ των ποδοσφαιριστών για την άρνηση των gay να αποκαλυφθούν, μετά το θείο της. " Είμαι πολύ υπερήφανος για εκείνη. Με βοήθησε πάρα πολύ να καταλάβω πόσο λάθος ήμουν". Ναι, αλλά ήταν αργά. Και ήλθε η ώρα να σας πούμε τι απέγινε ο Justin.

Στις 24 Μαρτίου του 1998, βάσει μαρτυριών, είχε καλέσει μια παρέα εφήβων στο σπίτι του και έπιναν ποτά, ενώ εκείνος έκανε και χρήση ελαφριών ναρκωτικών ουσιών, όπως όλοι παρακολουθούσαν ένα παιχνίδι ποδοσφαίρου στην τηλεόραση. Τα περισσότερα παιδιά, είχαν ξαναπάει σπίτι του. Εκείνος ήταν από τους χαρισματικούς ανθρώπους, που ήξεραν πώς να κερδίζουν την εμπιστοσύνη των άλλων. Δεν ήταν η πρώτη φορά που καλούσε παιδιά. Ήταν άτι που έκανε συνέχεια. Συνήθως, τους έλεγε να φέρουν και τους φίλους τους. Θα λέγατε πως το σπίτι του ήταν ανοιχτό, για όλους. Τους είπε ότι ήταν 28 χρόνων και πως είχε εμφανιστεί στη γειτονιά, για να προωθήσει το ποδόσφαιρο μέσω μιας νέας ομάδας, της Maryland Mania. Τους είπε ότι ήταν ο ιδιοκτήτης και πως όποιος συμφωνούσε με την ομάδα, θα έπαιρνε 200 δολάρια την ημέρα. Δεν ήταν το μόνο ψέμα που είπε. Ήταν 37 χρόνων, δεν είχε χρήματα ή άλλη δυναμική. Το κομμάτι της ομάδας, ήταν αληθινό, αλλά επρόκειτο για σύλλογο που θα έπαιρνε μέρος στη δεύτερη κατηγορία της A-League. Εκείνος θα ήταν ο προπονητής.

Ένα από τα παιδιά του είχε τραβήξει την προσοχή. Το όνομα ήταν DJ και ήταν 17 χρόνων και τριών μηνών, ένας αθλητικός νέος, που έκανε πάλη και έπαιζε football και baseball, το πιο όμορφο παιδί της παρέας. Όταν η ώρα πήγε 21.30, ρώτησε αν μπορούσε να χρησιμοποιήσει το τηλέφωνο. Ήθελε να ενημερώσει τη μητέρα του και την κοπέλα του, για το πού ήταν. Ο Fashanu δεν είχε θέμα. Μόνο που όταν τον πήγε στο δωμάτιο που ήταν το τηλέφωνο, δεν έφυγε. Ξάπλωσε στο κρεβάτι και τον κοιτούσε να μιλά στην κοπέλα του, ώσπου σηκώθηκε και αποπειράθηκε να τον χαϊδέψει στο γοφό. Το παιδί του είπε πως προτιμά τις γυναίκες και εκείνος ζήτησε συγγνώμη. Υποσχέθηκε πως δεν θα ξανακάνει κάτι ανάλογο. Ο DJ τον πίστεψε.

Μετά, πήρε τη μητέρα του. Εκείνη του είπε να επιστρέψει σπίτι. Του είπε πως θα πάει να τον πάρει. Ο νεαρός της απάντησε πως δεν θέλει να φύγει ακόμα, γιατί περνούσε καλά. Είχε πιει και λίγο, κάτι που κατάλαβε η μητέρα του και εξοργίστηκε. Της έκλεισε το τηλέφωνο. Στις 23.00 τα περισσότερα παιδιά αναχώρησαν για τα σπίτια τους. Ο DJ δεν ήθελε να υποχωρήσει στα "θέλω" της μητέρας του και δέχθηκε την πρόταση του Fasanu να αγοράσουν περισσότερες μπύρες. Μετά τα μεσάνυχτα, ο DJ ένιωσε κουρασμένος και ζαλισμένος. Ρώτησε αν μπορούσε να κοιμηθεί για λίγο. Ο οικοδεσπότης πάλι, δεν είχε πρόβλημα...

H καταγγελία και η εξαφάνιση

Το πρωί της 25ης Μαρτίου, ο DJ είπε στην αστυνομία πως πήγε για ύπνο τα μεσάνυχτα και όταν ξύπνησε, οκτώ ώρες μετά, ήταν στο κρεβάτι του Fashanu, γυμνός και κακοποιημένος σεξουαλικά. Έφυγε τρέχοντας για το σπίτι του, είπε τα πάντα στη μητέρα του και εκείνη τον προέτρεψε να κάνει την καταγγελία, ενώ μετά τον πήγε για εξετάσεις. Ο παίκτης είχε ανακριθεί (αρνήθηκε ότι είναι ομοφυλόφιλος, πως έδωσε μπύρα σε ανήλικο και ότι τον ακούμπησε, ενώ δέχθηκε να υποβληθεί σε τεστ αλήθειας), δεν του απαγγέλθηκαν κατηγορίες και έφυγε. Αυτό έγινε μια εβδομάδα μετά, όταν οι αρχές πήγαν στο σπίτι του να τον συλλάβουν και βρήκαν ένα άδειο μέρος. Η ιατρική εξέταση είχε δείξει πως όντως υπήρχε σεξουαλική επίθεση, με τον DJ να περνά τη διαδικασία συνεδριών με ψυχολόγο για χρόνια και να διατυπώνει πάντα το ίδιο ερώτημα: "Γιατί εγώ;".

Το πρωί της 3ης Μαϊου, ο Fasanu απαγχονίστηκε σε εγκαταλελειμμένο γκαράζ που είχε διαρρήξει, στην περιοχή Shoreditch του Λονδίνου (περίπου ένα μίλι μακριά από το σπίτι στο οποίο είχε γεννηθεί), αφότου είχε επισκεφτεί το Chariots Roman Spa (που απευθύνεται σε gay) και έπινε όλο το βράδυ. Δίπλα του, υπήρχε ένα σημείωμα. Είχε γράψει πως δεν είχε βιάσει κανέναν, ότι όλα έγιναν συναινετικά και πως απέδρασε για την Αγγλία, γιατί πίστευε ότι δεν θα έχει δίκαιη δίκη, επειδή είναι ομοφυλόφιλος. " Κατάλαβα πως ήδη είχα κριθεί ένοχος. Δεν θέλω να προσφέρω άλλη ντροπή στους φίλους μου και την οικογένεια μου. Ελπίζω ο Θεός να με συγχωρέσει" είχε σημειώσει. Ενόσω η Scotland Yard διαβεβαίωνε ότι δεν είχε λάβει κάποιο ένταλμα για έκδοση του Fashanu, οι Times και το BBC ενημέρωσαν πως είχε εκδοθεί ένταλμα σύλληψης από το δικαστήριο της Howard County, στις 3/4. Στο κατηγορητήριο υπήρχε " σεξουαλική επίθεση δεύτερου βαθμού, επίθεση πρώτου και δεύτερου βαθμού" και η ποινή του μπορούσε να φτάσει τα 20 χρόνια φυλάκισης. Πρόσθεσε πως δεν υπήρχε ένταλμα έκδοσης, γιατί δεν υπήρχε η γνώση της απόδρασης του κατηγορουμένου.

Κάποιοι από τους τίτλους που επελέγησαν, μετά το θάνατο του, ήταν "ο Walter Mitty του ποδοσφαίρου", "ο γκέι που ήταν αρπαχτικό", "ο αρχιτέκτονας της πτώσης του" και "το βασανιστήριο της ομοφυλοφιλικής ζωής, όπως είχε επιλέξει να τη ζει". Αν τώρα, σταθείτε σε κάθε μία από τις λεπτομέρειες της ζωής του έως ότου έγινε 21, θα διαπιστώσετε πως ανάλογες ιστορίες, τα τελευταία χρόνια, αναδεικνύονται ως ιστορίες ηρώων. Τότε όμως, η φόβος για τους gays, μαζί και η... τεστοστερόνη που διαχεόταν από τους πόρους όσους ασχολούνταν με το σπορ, έκανε τα πράγματα πολύ πιο δύσκολα -έως ακατόρθωτα- για όποιον ήταν και μαύρος και ομοφυλόφιλος.