Είναι από τις ελάχιστες περιπτώσεις όπου ο κόσμος δεν θυμάται τον αγώνα, αλλά την απονομή.

Το περιοδικό «LIFE» επέλέξε τη φωτογραφία της απονομής ως μια από τις 20 κορυφαίες του 20ού αιώνα.

Πλέον η διάσημη ιστορία των «Μαύρων Πάνθηρων» Τόμι Σμίθ και Τζόν Κάρλος είναι έτοιμη να βγει στις κινηματογραφικές αίθουσες την Παρασκευή στην Αμερική με τον τίτλο «Salute» που σημαίνει «Χαιρετισμός».

Οι υψωμένες γροθιές τους, με τα δερμάτινα μαύρα γάντια, στην απονομή μεταλλίων των 200 μέτρων στην Ολυμπιάδα του Μεξικό το 1968 έχει μείνει ως ένα από τα πιο ιστορικά ντοκουμέντα στην Ολυμπιακή (και όχι μόνο) ιστορία.

Με αυτό τον τρόπο οι δύο Αμερικανοί διαμαρτυρήθηκαν για τον ρατσισμό που επικρατούσε στη χώρα τους και τα ανθρώπινα δικαιώματα, που ακόμα και τότε δεν τηρούνταν όπως έπρεπε.

Ο Τόμι Σμίθ με παγκόσμιο ρεκόρ (19.83) γινόταν ο πρώτος αθλητής στην ιστορία που κατέβηκε από τα 20’’ στο διακοσάρι, αλλά αυτό είχε λίγη σημασία μπροστά σε αυτό που έκανε μαζί με τον συμπατριώτη του Τζόν Κάρλος (χάλκινο μετάλλιο).

Είχαν συμφωνήσει να σηκώσουν ψηλά το χέρι με τον χαιρετισμό που συμβολίζει την «Μαύρη Δύναμη». Ο αστικός μύθος έλεγε πως ο Κάρλος είχε ξεχάσει στο Ολυμπιακό χωριό τα γάντια του και του δάνεισε το αριστερό του ο Σμίθ, γι’ αυτό και σήκωσαν διαφορετικό χέρι.

Αργότερα ο Τόμι Σμίθ αποκάλυψε πως αυτός σήκωσε το δεξί χέρι ως «Black Power» ενώ ο Κάρλος το αριστερό για να συμβολίσει την ενότητα των μαύρων.

Για τη φτώχεια των μαύρων

Και οι δύο ανέβηκαν στο βάθρο χωρίς παπούτσια (!) φορώντας μαύρες κάλτσες με τις οποίες συμβόλιζαν την φτώχια των μαύρων. Ακουσαν τον εθνικό ύμνο με σκυμμένα τα κεφάλια και υψωμένες τις γροθιές, ενώ ο Κάρλος είχε αφήσει ανοιχτό το φερμουάρ της φόρμας του για να φανεί το κολιέ από χάντρες που φορούσε σαν φόρο τιμής για τους μαύρους που είχαν βασανιστεί και θανατωθεί. Ο Σμίθ από την πλευρά του φορούσε ένα μαύρο μαντήλι στο λαιμό, συμβολίζοντας την μαύρη περηφάνεια.

Στη δεύτερη θέση είχε τερματίσει ο Αυστραλός Πήτερ Νόρμαν, που τελικά στάθηκε στο πλευρό των δύο Αμερικάνων φορώντας και αυτός μια κονκάρδα του Ολυμπιακού σχεδίο για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Εξέφραζε έτσι και τη δυσφορία του για την – τότε- πολιτική της χώρας του με στόχο μια «λευκή» Αυστραλία.

Αυτή η κίνηση του Αυστραλού στοίχισε την επόμενη Ολυμπιάδα (η Ολυμπιακή επιτροπή της χώρας του δεν τον έστειλε παρά το ό,τι είχε τους καλύτερους χρόνους) και την απομόνωση. Χώρισε, το έριξε στο ποτό και τελικά πέθανε το 2006 σε ηλικία 64 ετών.

Το φέρετρό του, κουβάλησαν πρώτοι ο Τόμι Σμίθ και ο Τζόν Κάρλος. « Στα μάτια του δεν είδαμε φόβο, αλλά αγάπη όταν του ζητήσαμε να μας στηρίξει» τόνισε ο Κάρλος.

Άλλο ...ναζί, άλλο "νέγροι"

Ο δύο Αμερικανοί αποκλείστηκαν με συνοπτικές διαδικασίες από τους αγώνες, από τον τότε «ευαίσθητο» πρόεδρο της ΔΟΕ τον Αμερικανό Εϊβερι Μπράντεζ. Ο οποίος ως πρόεδρος της Ολυμπιακής επιτροπής των ΗΠΑ το 1936 στο Βερολίνο παρακολούθησε χωρίς πρόβλημα τους ναζιστικούς χαιρετισμούς σε όλες τις εκδηλώσεις των αγώνων, όπως είχε υπαγορεύσει ο Χίτλερ.

O Σμίθ και ο Κάρλος επίσης απομονώθηκαν στη χώρα τους ενώ δέχτηκαν μέχρι απειλές για τη ζωή τους!

«Όταν κερδίζω είμαι Αμερικάνος και όχι ένας μαύρος Αμερικάνος. Αν όμως κάνω κάποιο λάθος θα με πουν αμέσως νέγρο. Είμαστε μαύροι και περήφανοι για αυτό που είμαστε και οι μαύροι στην Αμερική σίγουρα κατάλαβαν τι συμβολίζει αυτό που κάναμε σήμερα» είπε ο Σμίθ την ώρα που το κοινό είχε διχαστεί στο «Στάδιο Αζτέκα». Κάποιοι χειροκροτούσαν, άλλοι αποδοκίμαζαν και ορισμένοι είχαν μείνει αδιάφοροι.

Πολύ αργότερα άρχισαν να έρχονται τα βραβεία για τους δύο Αμερικάνους, αν και ο Σμίθ δεν μπόρεσε να πουλήσει ούτε το μετάλλιο του (ήθελε 250.000 δολάρια για ένα αθλητικό πρόγραμμα που έκανε με παιδιά).

Δείτε βίντεο με τα πραγματικά γεγονότα:

«Ήταν ένα σοκ για μένα που δεν ήθελε κανείς να πάρει το μετάλλιο» θα πει αργότερα. Ο Κάρλος έχασε τη γυναίκα του που αυτοκτόνησε το 1977, ενώ το 1984 ήταν μέλος της οργανωτικής επιτροπής των αγώνων του Λος Αντζελες με στόχο να έχει επαφή με τους μαύρους της πόλης.

Έγιναν και άγαλμα

Το πανεπιστήμιο των δύο αθλητών τους τίμησε το 2005 με ένα άγαλμα που φτιάχτηκε προς τιμήν τους, ενώ στην Αυστραλία τοποθετήθηκε η ιστορική τοιχογραφία που απεικονίζει και τους τρεις αθλητές στο βάθρο με τίτλο: «Τρεις περήφανοι άνθρωποι – Μεξικό 1968».

Το ντοκιμαντέρ που προβλήθηκε στο φεστιβάλ κινηματογράφου του Σίδνεϊ το 2008 με τίτλο «Salute» όπως η ταινία, είχε σκηνοθετηθεί από τον Μάτ Νόρμαν, ανιψιό του Πήτερ Νόρμαν.

Η συνέχεια επί της οθόνης, αλλά πρώτα απ' όλα πάρτε μια γεύση: