Τους τελευταίους μήνες, διαβάζουμε όλο και πιο συχνά για το ισπανικό μοντέλο διαιτησίας και την επιθυμία της Super League να εφαρμοστεί στη χώρα μας. Ο προφανής λόγος είναι να σταματήσει το "μονοπώλιο" ορισμού των διαιτητών από την ΕΠΟ και να έχουν λόγο σε αυτόν και οι ομάδες.

Πάμε να δούμε πώς ακριβώς λειτουργούν τα πράγματα στην Ισπανία, ποια είναι τα "σκοτεινά" σημεία και κατά πόσο μπορεί το δικό μας ποδόσφαιρο να υιοθετήσει το συγκεκριμένο μοντέλο με επιτυχία. Πριν ξεκινήσουμε, να ξεκαθαρίσουμε ότι το ισπανικό ποδόσφαιρο βρίσκεται αρκετές δεκαετίες μπροστά από το δικό μας σε κάθε επίπεδο, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως όλα λειτουργούν τέλεια. Και βέβαια είναι γνωστό ότι η διαιτησία είναι ένα πολύ ιδιαίτερο "αγκάθι" όχι μόνο στη χώρα μας και την Ισπανία, αλλά παντού στο παγκόσμιο ποδόσφαιρο χωρίς καμία εξαίρεση.

Ας θυμηθούμε πρώτα τί ίσχυε στην Ισπανία πριν το σημερινό "μοντέλο". Από το 1996 μέχρι το 2005, ο ορισμός των διαιτητών για τα παιχνίδια της Liga γινόταν μέσω κλήρωσης από υπολογιστή. Υπήρχε ένα πρόγραμμα, το οποίο χώριζε σε κατηγορίες τους υποψήφιους βάσει συγκεκριμένων παραμέτρων και από εκεί και μετά το κομπιούτερ επέλεγε τυχαία. Από το 2005 και μετά το σύστημα άλλαξε και ο ορισμός πλέον πέρασε στην δικαιοδοσία μιας επιτροπής. Το βασικό επιχείρημα της κατάργησης του υπολογιστή, ήταν ότι αρκετές φορές η επιλογή ήταν τελείως ακατάλληλη, πχ ένας διαιτητής με καλές βαθμολογίες αλλά άπειρος, κληρωνόταν να σφυρίξει έναν κρίσιμο αγώνα ή ένα ντέρμπι.

ΚΑΜΙΑ ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ

Οι δυο πανίσχυροι άντρες του ισπανικού ποδοσφαίρου. Αριστερά ο Βικτοριάνο Σάντσεθ Αρμίνιο και δεξιά ο Άνχελ Μαρία Βιγιάρ

Το σύστημα μπορεί να άλλαξε, όμως η καχυποψία των φιλάθλων - και πολλές φορές και των ομάδων - συνεχίζει να παραμένει και αυτό διότι υπάρχει πλήρης αδιαφάνεια ως προς το πώς γίνεται η επιλογή των διαιτητών από την επιτροπή. Κανείς, ας πούμε, δεν γνωρίζει ποια κριτήρια χρησιμοποιούν τα μέλη της επιτροπής για να ορίσουν τον εκάστοτε διαιτητή για οποιοδήποτε παιχνίδι. Και αυτή που ρίχνει ακόμα περισσότερο λάδι στη φωτιά, είναι η παρουσία μιας εντελώς αμφιλεγόμενης προσωπικότητας που ασκεί εξουσία στο ισπανικό ποδόσφαιρο εδώ και ατελείωτα χρόνια, του Βικτοριάνο Σάντσεθ Αρμίνιο.

Ο περί ου ο λόγος, υπήρξε διαιτητής για 13 χρόνια, από το 1976 μέχρι το 1989 (τα έντεκα τελευταία και διεθνής) και αμέσως μόλις κρέμασε την σφυρίχτρα του, δέχτηκε πρόταση από τον Άνχελ Μαρία Βιγιάρ (που είχε εκλεγεί έναν χρόνο πριν πρόεδρος της RFEF, δηλαδή της ισπανικής ποδοσφαιρικής ομοσπονδίας), να αναλάβει πόστο στην Επιτροπή Ορισμού Διαιτητών (Comité de Designación de árbitros). Τέσσερα χρόνια αργότερα, το 1993, όταν ο Πέδρο Σάντσεθ Σανθ παραιτήθηκε από τη θέση του προέδρου της Τεχνικής Επιτροπής Διαιτησίας (Comité Técnico de Árbitros ή απλά CTA), της αντίστοιχης δικής μας ΚΕΔ, ο Σάντσεθ Αρμίνιο τον διαδέχτηκε και παραμένει στο ίδιο πόστο μέχρι σήμερα.

Με την διαχρονική στήριξη του Βιγιάρ, ο Σάντσεθ Αρμίνιο είναι για πάνω από δυο δεκαετίες ο απόλυτος άρχων της ισπανικής διαιτησίας. Βαρύς και ασήκωτος, δικτατορικός, εραστής του παρασκηνίου και των δολοπλοκιών, σκοτεινός, θρασύς, συγκεντρωτικός και εκδικητικός, δίνει λογαριασμό μόνο στον Βιγιάρ, φροντίζοντας παράλληλα με τις αποφάσεις του να υπενθυμίζει σε όλους τους εμπλεκόμενους ποιο είναι το μεγάλο αφεντικό. Το σημαντικότερο χαρακτηριστικό της θητείας του είναι αυτό ακριβώς που γράψαμε στην αρχή της ενότητας: η απόλυτη αδιαφάνεια. Την οποία φροντίζει να μεταφέρει με κάθε ευκαιρία σε κάθε όργανο της CTA. Κανείς ποτέ δεν ξέρει το πώς και το γιατί. Και η καχυποψία που δημιουργείται όλα αυτά τα χρόνια, είναι κάτι που ο ίδιος τουλάχιστον δείχνει να απολαμβάνει.

Η ΤΡΙΜΕΛΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Ο δικτάτορας της διαιτησίας στην Ισπανία, Σάντσεθ Αρμίνιο, σε όλη του την μεγαλοπρέπεια

Ας επιστρέψουμε όμως στο "μοντέλο". Από το 2005 και μετά, σύμφωνα με το άρθρο 202 του γενικού κανονισμού της Ισπανικής Ομοσπονδίας (RFEF), στην Τεχνική Επιτροπή Διαιτησίας (CTA) υπάγεται η Επιτροπή Διαιτησίας για τις επαγγελματικές διοργανώσεις (Comisión Arbitral para la Competición Profesional), τα τρία μέλη της οποίας είναι επιφορτισμένα κυρίως με τον ορισμό των διαιτητών για τους αγώνες της Primera και της Segunda División. Παλιότερα, το ένα από τα τρία μέλη εκλεγόταν από τους ίδιους τους διαιτητές, αλλά αυτό έχει πλέον καταργηθεί. Έτσι λοιπόν έχουμε: Ένα μέλος που ορίζεται από την Ομοσπονδία (πρόκειται για τον Βικτοριάνο Σάντσεθ Αρμίνιο). Ένα μέλος που ορίζεται από την Liga και είναι ο πρώην διαιτητής Αντόνιο Χεσούς Λόπεθ Νιέτο. Και ένα τρίτο μέλος που επιλέγουν από κοινού η Ομοσπονδία και η Λίγκα (ο επίσης πρώην διαιτητής Εβαρίστο Πουέντες Λέιρα).

Να πούμε ότι υπάρχουν κάποιοι περιορισμοί που ισχύουν για τους διαιτητές στην Ισπανία. Κανείς τους δεν μπορεί να σφυρίξει στην Πριμέρα την ίδια ομάδα πάνω από δυο φορές μέσα στην ίδια σεζόν (μια φορά εντός και μια εκτός έδρας). Επίσης δεν επιτρέπεται να σφυρίξει διαιτητής σε παιχνίδι όπου αγωνίζεται ομάδα από το ίδιο διοικητικό διαμέρισμα καταγωγής του (εντοπιότητα). Δηλαδή, αν ένας ρέφερι είναι από τη Βαλένθια, δεν μπορεί να βρεθεί σε αγώνα της Βαλένθια ή της Βιγιαρεάλ. Ή αν ένας διαιτητής κατάγεται από την Βιτόρια, δεν μπορεί να σφυρίξει σε ματς της Αθλέτικ, της Ρεάλ Σοθιεδάδ, της Έιμπαρ ή της Αλαβές. Επίσης πρέπει να περνούν με επιτυχία τα τεστ φυσικής κατάστασης (τέσσερα κάθε χρόνο). Αν αποτύχουν σε κάποιο από αυτά, τότε υποχρεώνονται να μείνουν εκτός για αρκετές αγωνιστικές, αλλά έχουν την ευκαιρία να επιστρέψουν στην αγωνιστική δράση αν περάσουν τα έκτακτα τεστ, τα οποία γίνονται εμβόλιμα για αυτές ακριβώς τις περιπτώσεις.

Όταν φτάνει η ώρα της επιλογής, τα τρία μέλη της επιτροπής συνεδριάζουν για να αποφασίσουν. Συνήθως, η επιτροπή ορίζει τους διεθνείς στα πιο δύσκολα παιχνίδια, εκείνα δηλαδή στα οποία κρίνεται κάποιος τίτλος (ή παραμονή) και στα ντέρμπι, τοπικά και μη. Και βέβαια, το ότι η επιτροπή αποτελείται από τρεις, μόνο τυχαίο δεν είναι. Αν δεν υπάρξει ομοφωνία σε κάποιον ορισμό, τότε "κερδίζει" η πλειοψηφία, δηλαδή η άποψη των δυο. Είναι όμως τόσο απλό; Όχι. Δηλαδή, ναι, είναι απλό, αλλά με διαφορετικό τρόπο. Τι εννοώ; Όλοι στο ισπανικό ποδόσφαιρο γνωρίζουν πως αν στην Επιτροπή Διαιτησίας για τις επαγγελματικές διοργανώσεις υπάρξει διαφωνία, τότε τον τελευταίο λόγο τον έχει πάντοτε ο Σάντσεθ Αρμίνιο. Δεν καθορίζεται αυτό από κάποια παράγραφο στον κανονισμό, αλλά έχει υπερισχύσει ντε φάκτο με το πέρασμα των χρόνων και κανείς δεν το αμφισβητεί στην ουσία του, παρά το γεγονός ότι αποτελεί ένα ακόμα σημείο τριβής στη σχέση του "αρχιδιαιτητή" με όλους τους "εχθρούς" του.

Με δυο λόγια, ο Σάντσεθ Αρμίνιο λύνει και δένει με όποιον τρόπο κρίνει ο ίδιος ότι τον βολεύει σε κάθε περίσταση. Εκείνος αποφασίζει για την λίστα των υποψήφιων διεθνών και είναι γνωστό σε όλους πως αν κάποιος διαιτητής δεν τυγχάνει της εύνοιάς του, δεν έχει ελπίδες να ανέβει στην ιεραρχία, παίρνοντας το σήμα της FIFA. Η αδιαφάνεια είναι ακόμα μεγαλύτερη σε ότι αφορά τους πίνακες των διαιτητών κάθε σεζόν, ποιοι πέφτουν δηλαδή και ποιοι ανεβαίνουν. Η Ομοσπονδία στέλνει σε κάθε παιχνίδι πέραν των επίσημων παρατηρητών και ανεπίσημους, οι οποίοι βαθμολογούν τις επιδόσεις των διαιτητών. Κανείς όμως δεν γνωρίζει ποιοι είναι αυτοί οι "μυστικοί" παρατηρητές, ενώ το περιεχόμενο των εκθέσεών τους καθώς και οι βαθμολογίες που δίνουν, δεν δημοσιοποιούνται. Κάτι που σημαίνει ότι ο Σάντσεθ Αρμίνιο μπορεί με την άνεσή του να "μαγειρέψει" όπως θέλει όλα αυτά τα στοιχεία, αλλάζοντάς τα κατά το δοκούν.

ΚΑΙ ΜΕ ΕΜΑΣ ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ;

Σάντσεθ Αρμίνιο και Βιγιάρ σε εκδήλωση βράβευσης διαιτητών

Όλα αυτά που διαβάσατε, δείχνουν ξεκάθαρα πως και το ισπανικό μοντέλο έχει ατέλειες και μάλιστα εξόφθαλμα πολλές. Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια μονοκρατορία του Αρμίνιο, ο οποίος λογοδοτεί μόνο στον Βιγιάρ, με τον οποίο όμως διατηρεί άψογες σχέσεις εδώ και σχεδόν τρεις δεκαετίες. Να προσθέσω κάτι που δεν ανέφερα πριν στο κείμενο, που φαντάζομαι όμως ότι το γνωρίζετε οι περισσότεροι. Το ισπανικό μοντέλο διοίκησης της διαιτησίας, αποτελεί εξαίρεση στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο, μια εξαίρεση που έχει επιτρέψει η UEFA, αφού σε όλα τα υπόλοιπα κράτη-μέλη της, η διαιτησία υπάγεται αποκλειστικά στις εθνικές ομοσπονδίες. Κάτι που σημαίνει ότι η Ελλάδα ζητάει από την UEFA μια δεύτερη εξαίρεση, ώστε να ακολουθήσει-αντιγράψει τους Ισπανούς. Το κατά πόσο θα μπορέσει να εφαρμοστεί σε εμάς το ισπανικό μοντέλο, είναι μια μεγάλη συζήτηση. Το κατά πόσο θα μπορέσει να εφαρμοστεί με επιτυχία, είναι μάλλον μια χαμένη συζήτηση.

Και αυτό, γιατί όπως και με τη συζήτηση που είχε γίνει πριν λίγους μήνες με την προοπτική δημιουργίας θυγατρικών ομάδων, επίσης κατά το ισπανικό μοντέλο, (δείχνουμε να) ξεχνάμε δυο πολύ βασικές παραμέτρους. Η πρώτη είναι το γενικότερο πλαίσιο μέσα στο οποίο "λιμνάζει" εδώ και πολλά χρόνια το ελληνικό ποδόσφαιρο, με ανύπαρκτες βάσεις και διαβρωμένο σύστημα διοίκησης και η δεύτερη, ο συνδυασμός της αδιαφάνειας, της καχυποψίας και της παντελούς έλλειψης συνεννόησης πάνω σε μίνιμουμ θέματα ανάμεσα στους αρμόδιους φορείς. Μα, θα μου πείτε, το έγραψες εσύ ο ίδιος πριν, για τον Σάντσεθ Αρμίνιο και την "δικτατορία" του. Ναι, σύμφωνοι, αλλά οι Ισπανοί, σε αντίθεση με εμάς, έχουν σωστές βάσεις σε όλα τα επίπεδα, κάτι που τους επιτρέπει να "απορροφούν" χωρίς ιδιαίτερους κραδασμούς τις ραδιουργίες του Σάντσεθ Αρμίνιο. Και ναι, μπορεί και η δική τους ΚΕΔ να λειτουργεί με καθεστώς πλήρους αδιαφάνειας, αλλά η γενικότερη σύμπνοια, συνεργασία και συνεννόηση όλων ανεξαιρέτως των υπόλοιπων ποδοσφαιρικών φορέων, τουλάχιστον στα βασικά όπως προανέφερα, δημιουργεί στεγανά που ελαχιστοποιούν έως εξαφανίζουν τη γκρίνια που πιθανόν δημιουργεί ο τάδε ή ο δείνα ορισμός ενός διαιτητή.

Και βέβαια, υπάρχει και ένα τρίτο στοιχείο που δεν πρέπει να μας διαφεύγει. Ότι εκεί οι διαιτητές, στην μεγάλη τους πλειοψηφία, είναι διαιτητές επιπέδου. Εδώ ο καλός διαιτητής (όχι μόνο στον πειθαρχικό έλεγχο, αλλά και στον δικό του αυτοέλεγχο ή ακόμα και στην ικανότητά του να μην επηρεάζεται από ομάδες, δηλώσεις, ατμόσφαιρα κλπ), αποτελεί δυστυχώς την εξαίρεση. Εκεί, σε έναν όχι μίνιμουμ, αλλά αρκετά ικανοποιητικό βαθμό, είναι ο κανόνας. Αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς, η διαιτησία έτσι κι αλλιώς, είναι καταδικασμένη να αποτελεί "αρνητικό πεδίο" στον χώρο του ποδοσφαίρου. Κάποιος θα ευνοηθεί, κάποιος θα αδικηθεί, όλοι θα γκρινιάζουν. Το θέμα είναι ο κρίκος αυτός να είναι απομονωμένος και όχι μέρος μιας αλυσίδας που κάνει το άθλημα να ασφυκτιά, όπως στη χώρα μας. Οι Ισπανοί έχουν "οχυρώσει" το οικοδόμημα με πολλούς και εξαιρετικά αποδοτικούς τρόπους. Όχι, δεν τα έχουν κάνει όλα τέλεια, αλλά το συνολικό αποτέλεσμα είναι τόσο θετικό, που η διαιτησία μπαίνει σε σαφώς δεύτερη, ακόμα και τρίτη μοίρα.

ΚΑΤΑΔΙΚΑΣΜΕΝΕΣ ΣΥΓΚΡΙΣΕΙΣ

Μπουτραγκένιο και Σάντσεθ Αρμίνιο συζητούν στις εξέδρες του "Καμπ Νόου"

Μια τρανή απόδειξη είναι τα πρωτοσέλιδα. Να δώσω ένα παράδειγμα. Στα τελευταία 14 clásicos, στα ματς δηλαδή ανάμεσα στη Ρεάλ και την Μπαρτσελόνα, αν κοιτάξετε τα 28 πρωτοσέλιδα της επόμενης μέρας στις δυο πιο αντιπροσωπευτικές αθλητικές εφημερίδες της Ισπανίας (Marca από την Μαδρίτη και Mundo Deportivo από την Βαρκελώνη), θα βρείτε αναφορές στη διαιτησία, μόνο σε πέντε από αυτά, ενώ κεντρικό τίτλο μόνο σε ένα! Κάντε τώρα αν θέλετε, τη σύγκριση με τα δικά μας αντίστοιχα πρωτοσέλιδα μετά από ντέρμπι ΟΣΦΠ-ΠΑΟ και θα καταλάβετε για ποιο λόγο η απόπειρα κάθε σύγκρισης είναι καταδικασμένη. Οι διαιτητές πάντοτε θα κάνουν λάθη. Το θέμα είναι πόσο καχύποπτο σε έχει κάνει το "σύστημα" απέναντί τους. Κατά πόσο δηλαδή πιστεύεις ότι ένα λάθος μπορεί να είναι ανθρώπινο ή στοχευμένο. Σημάδι ανικανότητας ή καθοδήγησης. Και αν η γενικότερη καχυποψία σε όλα τα επίπεδα, είναι αυτή που κυριαρχεί, τότε καμία τριμελής επιτροπή και κανένα ισπανικό μοντέλο δεν θα αλλάξει τα πράγματα.

Σε μια χώρα που οι αθλητικές της εφημερίδες έχουν ειδικό και ξεχωριστό ρεπορτάζ ΕΠΟ ή ακόμα και ρεπορτάζ διαιτησίας, καταλαβαίνεις ότι η σοβαρότητα έχει χαθεί. Βρείτε μου μια σοβαρή ευρωπαϊκή αθλητική εφημερίδα που να έχει κάτι αντίστοιχο. Επίσης βρείτε μου μια σοβαρή αθλητική εκπομπή ραδιοφώνου ή τηλεόρασης, που πριν από κάθε αγωνιστική, οι ρεπόρτερ της να ασχολούνται με τον ορισμό των διαιτητών, εκθέτοντας το τί έχει σφυρίξει ο τάδε ή ο δείνα κατά της ομάδας τους σε προηγούμενες συναντήσεις, φτάνοντας σε βάθος δεκαετίας, με λεπτομέρειες που εξιτάρουν μόνο τους ούγκανους και τους καμένους. Και μετά μπορούμε να μπούμε και στα πρακτικά θέματα. Με την δημιουργία της τριμελούς επιτροπής. Με τον ορισμό των τριών μελών και τον ρόλο τους. Και το τί ακριβώς θα γίνεται με το τρίτο μέλος, για παράδειγμα. Ο κ. Πανόπουλος τον χαρακτήρισε τον περασμένο Ιούλιο "επιδιαιτητή" των άλλων δυο! Κανείς δεν έχει ξεκαθαρίσει αν οι ορισμοί θα γίνονται βάσει πλειοψηφίας σε περίπτωση μη ομοφωνίας, ή αν τον τελευταίο λόγο θα τον έχει ο εκπρόσωπος της ΕΠΟ, όπως δηλαδή συμβαίνει στην Ισπανία.

Μικρά παραδείγματα που μοιάζουν με δευτερεύουσες λεπτομέρειες, αλλά το συνολικό κάδρο του ελληνικού ποδοσφαίρου είναι τόσο στραβά βαλμένο, που δεν έχει το περιθώριο της παραμικρής ασάφειας. Και σε μια χώρα που ο "έλεγχος" της διαιτησίας αποτελεί κρυφό όνειρο κάθε μεγαλο-επενδυτή, αλλά και παράσημο αυτού που θα το πετύχει, στο θυμικό των οπαδών της ομάδας του (φανατικών και λιγότερο φανατικών), η θεσμική και ηθική προστασία της επιτροπής είναι τόσο απαραίτητη όσο και απίθανη να συμβεί. Φτάνουμε δηλαδή στο μόνιμο αδιέξοδο, στολισμένο με όσα οξύμωρα σχήματα θέλετε. Ποιος άραγε θα ήθελε να στοιχηματίσει για τον χρόνο που θα χρειαστεί, μέχρι να γίνει το πρώτο πέσιμο στην επιτροπή, μέχρι να παραιτηθεί ο πρώτος από την επιτροπή, μέχρι να διαλυθεί η επιτροπή, μέχρι να εξαφανιστεί από τον χάρτη και αυτή η προσπάθεια; Μην βιάζεστε. Ας περιμένουμε πρώτα να υλοποιηθεί το σχέδιο και μετά με την άνεσή μας, θα αρχίσουμε να χοροπηδάμε πάνω του, τραγουδώντας όλοι μαζί το παραδοσιακό "ένα, δυο, τρία, γ...... η διαιτησία". Με αυτό μεγαλώσαμε, με αυτό θα πορευτούμε. Σίγουρα πράγματα.

Πηγές: As, Marca, sindicatodearbitros.wordpress.com, arbitro10.com, libertaddigital.com