ΣΤΗΛΕΣ

Πορτογάλοι προπονητές: Το νέο παγκόσμιο brand

Sporting's head coach Marco Silva talks to journalists during a news conference at Sporting's Alvalade stadium in Lisbon, Monday, Nov. 24, 2014. Sporting will play a Champions League group G soccer match against Maribor on Tuesday. (AP Photo/Francisco Seco)
Sporting's head coach Marco Silva talks to journalists during a news conference at Sporting's Alvalade stadium in Lisbon, Monday, Nov. 24, 2014. Sporting will play a Champions League group G soccer match against Maribor on Tuesday. (AP Photo/Francisco Seco) AP

Το Sport24.gr παρουσιάζει το πρότζεκτ που μετέτρεψε την Πορτογαλία σε προπονητική... μητρόπολη. Το χρονικό της άνθισης, οι τακτικές ιδέες και η μετεξέλιξή τους, ο ρόλος του Μουρίνιο, η εστίαση του Ολυμπιακού στη συγκεκριμένη αγορά και όλοι οι σπουδαίοι τεχνικοί που έχουν εξαπλωθεί στην Ευρώπη.

Οι Πορτογάλοι προπονητέςδηλώνουν το πιο ηχηρό "παρών" από ποτέστον ποδοσφαιρικό χάρτη,αναδεικνύονταςτο εκλεπτυσμένο -καιάγνωστομέχρι πριν μερικάχρόνια- ταλέντο τους.Ήδη, υπάρχουν πολλά διάσημα ονόματα από τη χώρα της ιβηρικής στον ευρωπαϊκό χώρο. Μερικά εξ αυτών είναι του ΖοζέΜουρίνιο (Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ), του Πάουλο Σόουζα (Φιορεντίνα), του Πάουλο Φονσέκα (Σαχτάρ Ντόνετσκ),του Ζόρζε Ζεζούς (Σπόρτινγκ Λισαβόνας), του Νούνο Εσπίριτο Σάντο (Πόρτο), του Ρουί Βιτόρια (Μπενφίκα), του Σέρζιο Κονσεϊσάο (Ναντ), του Ρουί Αλμέιδα (Μπαστιά), του Πέντρο Καϊσίνια (Ρέιντζερς).

Όσον αφορά σε αυτούς που πέρασαν από την Ελλάδα, μεγάλη αναγνωρισιμότηταέχουν αποκτήσει οι ΛεονάρντοΖαρντίμ (Μονακό), ΜάρκοΣίλβα (Χαλ), Φερνάντο Σάντος (εθνική Πορτογαλίας) και Βίτορ Περέιρα (Μόναχο 1860). Το πορτογαλικό πρωτάθλημα καταλαμβάνεται εξ ολοκλήρου (!) από Πορτογάλους, ενώ πολλοίέχουν κερδίσει συμβόλαια σε οικονομικά ισχυρά πρωταθλήματα εκτός Ευρώπης.Περισσότεροι από 30 βρίσκονται στην Κίνα, έχοντας ενσωματωθεί στο γιγαντιαίο ποδοσφαιρικόπρότζεκτ της χώρας, με κορυφαίο όνομα εκείνο του Αντρέ Βίλας Μπόας στη Shanghai SIPG.

Η ΕΛΛΗΝΟΠΟΡΤΟΓΑΛΙΚΗ "ΤΡΙΒΗ"

Το ελληνικό ποδόσφαιρο τυγχάνεινα έχειγνωρίσειεπαρκέστατα τους Πορτογάλους τεχνικούς, κυρίωςχάρη στην εστίαση του Ολυμπιακού στην ιβηρική αγορά από το 2010 και μετά. Οι "ερυθρόλευκοι" ξεκίνησαν με τον Ισπανό Ερνέστο Βαλβέρδε και στη συνέχεια έφεραν τους Πορτογάλους Λεονάρντο Ζαρντίμ, Βίτορ Περέιρα, Μάρκο Σίλβα και Πάουλο Μπέντο.Όλοι τους ελπιδοφόροι και νέοι προπονητές, οι οποίοι πριν τον Ολυμπιακό είχαν περάσει από τον πάγκο τουλάχιστον ενός μεγάλου πορτογαλικού συλλόγου.

Olympiakos' coach Paulo Bento, center, waits for a Greek Super League soccer match against Veria to start at Karaiskakis stadium in Piraeus, near Athens, on Sunday, Sept. 11, 2016. The Greek league started on Saturday, after a two-week delay imposed by the government, which is struggling to tackle ongoing violence and alleged corruption in the sport. (AP Photo/Yorgos Karahalis)
Olympiakos' coach Paulo Bento, center, waits for a Greek Super League soccer match against Veria to start at Karaiskakis stadium in Piraeus, near Athens, on Sunday, Sept. 11, 2016. The Greek league started on Saturday, after a two-week delay imposed by the government, which is struggling to tackle ongoing violence and alleged corruption in the sport. (AP Photo/Yorgos Karahalis) AP

Πάουλο Μπέντο (AP Photo/Yorgos Karahalis)

Συν τοις άλλοις, στα μέρη μας εργάστηκαν οιΖεζουάλντο Φερέιρα,Ζοζέ Πεσέιρο και Πέντρο Καϊσίνια (ωςβοηθός) στον Παναθηναϊκό, οΖοζέ Μοράις στην ΑΕΚ, ο ΛεονέλΠόντες στον Παναιτωλικό,οΡικάρντο Σα Πίντο στον Ατρόμητο (βρίσκεται και σήμερα στους Περιστεριώτες), οι Κάρλος Καρβαλιάλ και Οράσιο Γκονσάλβες στον Αστέρα Τρίποληςκαι φυσικά οΦερνάντο Σάντος σε Παναθηναϊκό, ΑΕΚ, ΠΑΟΚ και Εθνική Ελλάδος.

ΘΕΛΗΣΗ, ΕΠΕΝΔΥΣΗ, ΟΡΓΑΝΩΣΗ

Ηπρώτη συστηματοποίηση όσον αφορά στο προπονητικό κομμάτι στην Πορτογαλία έγινε στις αρχές της δεκαετίας του '60,αν καιπήρε αναγνωρισιμότητα σε εκείνητου '80. Κάπου εκεί, τέθηκαν πιο ξεκάθαροι και ρεαλιστικοί στόχοι και ξεκίνησε η άνθιση. Ήταν έναδιάστημα κατά το οποίοοιπορτογαλικές ομάδες έδειχναν εμμονή μετους ξένους προπονητές και αρνούνταν πεισματικά να εμπιστευτούνντόπιους.

Πολλοί υποστήριζανότιτο ζήτημα ήτανθεμελιώδες, αφού το υπόβαθρο που ενδιέφερε τις διοικήσεις αφορούσε την επαγγελματική ποδοσφαιρική καριέρα και το όνομα που είχε φτιάξει ο εκάστοτευποψήφιοςμέσω αυτής. Μικρή σημασία δινόταν στην τακτική γνώση και την ικανότητα της ψυχολογικήςδιαχείρισης των αθλητών, εξ ου και ο πρώτος λόγος πουοι Πορτογάλοι τεχνικοίαπορρίπτονταν ο ένας μετά τον άλλον. Το δεύτερο είχε να κάνει με το ότι ελάχιστοι από αυτούςείχαναναπτύξει επαρκώς τις ικανότητέςτους. Μέχρι εκείνο το χρονικό σημείο, άλλωστε, δεν υπήρχαν αρκετοί τρόποι να συμβεί κάτι τέτοιο, για όσους επιθυμούσαν να το κάνουν.

Tottenham Hotspur's manager Andre Villas-Boas, right, shakes-hand with Chelsea's manager Jose Mourinho before the start of their English Premier League soccer match at White Hart Lane, London, Saturday, Sept. 28, 2013. (AP Photo/Sang Tan)
Tottenham Hotspur's manager Andre Villas-Boas, right, shakes-hand with Chelsea's manager Jose Mourinho before the start of their English Premier League soccer match at White Hart Lane, London, Saturday, Sept. 28, 2013. (AP Photo/Sang Tan) AP

Μουρίνιο - Βίλας Μπόας (AP Photo/Sang Tan)

Η... επανάσταση ξεκίνησε εκ των έσω. Συγκεκριμένα, από το Τεχνικό Πανεπιστήμιο της Λισαβόνας και από το Πανεπιστήμιο του Πόρτο, τα οποία άνοιξαν δίαυλο επικοινωνίας με την ποδοσφαιρική ομοσπονδία της Πορτογαλίας (FPF). Μέσα από τα τμήματα αθλητικών επιστημών των δύο σχολών, όλες οι πλευρέςέκριναν σκόπιμο να επενδύσουν στο πολυαγαπημένο άθλημα της λατινικής κουλτούρας, το ποδόσφαιρο. Όχι στην (άμεση) εκπαίδευση των αθλητών, αλλά των καθοδηγητών τους.

Μεταξύάλλων, το πρότζεκτπροωθούσεκαινοτόμους τρόπους εκμάθησης και ενθάρρυνε τη βαθιά μελέτη τουαθλήματος, τη συζήτηση για το διαμοιρασμόγνώσεων και εμπειριών ανάμεσα στους ανερχόμενους τεχνικούς καιτην εξέλιξητης αυθόρμητης αντίδρασης.Κατά τη διάρκεια της πρακτικής άσκησης, οι συμμετέχοντες είχαν έναασυνήθιστο-ειδικά για τα τότε δεδομένα-προνόμιο, το οποίο τους βοήθησε σημαντικά να "καλλιεργήσουν" την ψυχολογική τους ικανότητα. Ειδικοί βρίσκονταν στα αποδυτήρια, προκειμένου να παρατηρούντις αντιδράσεις των παικτών και να συμβουλεύουντον προπονητή αναφορικά με το πώς να τους προσεγγίσει.

Σημειωτέον, τα παραπάνω συνέβησανσε μια περίοδο που άνθιζε γενικότερα το επάγγελμα του προπονητή (σε όλα τα αθλήματα) στην Πορτογαλία. Απλώς είχε γίνει ξεκάθαρο σε ποιο άθλημα θα δινόταν βαρύτητα.

ΕΞΕΛΙΞΗ ΜΕΣΩ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ

Από το ξεκίνημα είχαν συσταθεί τέσσερις βαθμίδες εκπαίδευσης. Όπως γίνεται συνήθως στα ακαδημαϊκά συστήματα ανά τον κόσμο, η πρώτη αφορούσεμια γενική εισαγωγή στο κεφάλαιο"προπονητής" και οι επόμενες ασχολούνταν με την εξειδίκευση καιτην πολυπλοκότητα. Ωστόσο, με τον καιρό οιάνθρωποι πουδίδασκαν, έκαναν επιπλέονβήματα, καθώς διείσδυσαν σε τομείς όπωςηψυχολογία, ητακτική, ητεχνική και ηφυσική κατάσταση.

Olympiakos' coach Vitor Pereira from Portugal applauds after a Greek Super League soccer match against Levadiakos in Piraeus, near Athens, Sunday, April 19, 2015. (AP Photo/Yorgos Karahalis)
Olympiakos' coach Vitor Pereira from Portugal applauds after a Greek Super League soccer match against Levadiakos in Piraeus, near Athens, Sunday, April 19, 2015. (AP Photo/Yorgos Karahalis) AP

Βίτορ Περέιρα (AP Photo/Yorgos Karahalis)

Μέχρι και οι αξιολογήσεις απέκτησαν μεγαλύτερη διαφάνεια, αφούστο τέλος κάθε κύκλου μαθημάτων γίνοντανπλήρειςκαταγραφέςτων πεπραγμένων και παραδίδοντανστην FPF.Το 1997, το εγχώριο Ινστιτούτο Απασχόλησης και Επαγγελματικής Κατάρτισης πιστοποίησετο εγχείρημα, προσδίδοντάς του έτσιακόμη μεγαλύτερο κύρος.

Ώθηση για ένα επιπλέον μεγάλο βήμα έμελλε να δώσει η συνεδρίασηπου είχε διάρκεια δύο ημερών στην πόλη Figueira da Roz, στις 4 και 5 Οκτωβρίου του 2000. Εκεί συζητήθηκαν "οι προκλήσεις που θα έφερνε στον κλάδο η νέα χιλιετία" και ορίστηκαν "τα μονοπάτια που θα ακολουθούνταν", όπως αναφέρει το Εθνικό Προπονητικό Σχέδιο της FPF. Ανάμεσα στα πολλάθέματα του τέθηκαν επί τάπητος, βρισκόταν και η σύσταση ενός πρωτοκόλλου με το Υπουργείο Παιδείας της Πορτογαλίας, ώστε η προπονητική να εισέλθειστη δευτεροβάθμια (!) εκπαίδευση, μέσωπροαιρετικών μαθημάτων.

Σήμερα, οιοικονομικοί πόροι πουεπενδύονται στο πορτογαλικό ποδόσφαιροπληθαίνουν διαρκώς, με τα περισσότερα πανεπιστήμια της χώρας να έχουν δημιουργήσει αντίστοιχα τμήματα, προσανατολισμένα στην ανάδειξη προπονητών. Οι διοργανώσεις σεμιναρίων είναι συνηθισμένο φαινόμενο στις 68 υπο-ομοσπονδίες της χώρας (οι αντίστοιχες ΕΠΣΑ, ΕΠΣΠ, ΕΠΣΑΝΑ κτλ)και ο εξοπλισμός εκσυγχρονίζεται διαρκώς.Το πιο πολυδιαφημισμένο παράδειγμα είναι η "Πόλη του Ποδοσφαίρου", η οποία βρίσκεται στη Λισαβόνα, εγκαινιάστηκε λίγο πριν την έναρξη τουπερσινού Euro και αποτελεί το σπίτι της εγχώριας ομοσπονδίας και της εθνικής ομάδας.

Ο διεθνής Τύπος στέκεται σε ακόμη δύο σημεία. Στη μανιώδηπαρακολούθηση ποδοσφαίρου από πληθώρα Πορτογάλων προπονητών, πρωτίστως λόγω πάθους για το άθλημα και δευτερευόντως λόγω του επαγγέλματός τους, αλλά καιστην αξιοθαύμαστη προσαρμοστικότητα που επιδεικνύουν, με συνέπεια να αποδίδουν στο ίδιο επίπεδο ακόμη και πολύμακριά από το σπίτι τους.

Τα στοιχεία που δημοσιοποιήθηκαν το 2012 λένε ότι το 48% των Πορτογάλωνπροπονητών έχουν ολοκληρώσει ακαδημαϊκές σπουδές και δεν έχουν μείνει στα διπλώματα που προσφέρουν τα σεμινάρια της UEFA, πράγμα εξαιρετικά σπάνιο σε οποιαδήποτε χώρα του κόσμου και δη σε εκείνες που ανήκουν στην ποδοσφαιρική ελίτ.

ΤΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΤΗΣ"ΤΑΚΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΛΟΓΗΣΗΣ"

Ο πρώτος που άρχισενα μεταδίδει τις ιδέες του περί τακτικής, αποκτώντας παράλληλαισχυρήεπιρροή στουςανερχόμενους προπονητές, ήτανο Βίτορ Φράντε. O Πορτογάλος είναι πτυχιούχος φυσικής αγωγής, προπονητής βόλεϊ, έχει παρακολουθήσει μαθήματα φαρμακευτικής και φιλοσοφίας, ενώ τον ενδιαφέρουν έντονα η ανθρωπολογία, η ψυχολογία και η πολιτική!

Στις αρχέςτης δεκαετίας του '90, όταν ξεκίνησε να ανατρέπεται το σκηνικό,ο Φράντεήταν καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Πόρτοκαι προπονητής στα τμήματα υποδομής της Πόρτο. Η θεωρία του έγινε γνωστή με το όνομα"Τακτική Περιοδολόγηση" και οι διαλέξεις του είχαν αποτελέσειτην πρώτη επίδρασηστο ιδιοφυές προπονητικό μυαλό (και)τουΖοζέΜουρίνιο. Ο νυν προπονητής της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ είχε παρουσιαστεί στις ομιλίες του Φράντε για πρώτη φορά το 1989, όταν εργαζόταν στις ακαδημίες της Βιτόρια Σετούμπαλ.

“Ένα σενάριο προπόνησης που πηγάζει μέσα από το σεβασμό προς τις δικές του μεθοδολογικές αρχές, για να χτίσει ένα συγκεκριμένο παιχνίδι. Διαφέρει στον τρόπο που κοιτάς το παιχνίδι και στον τρόποπουαντιλαμβάνεσαι την επιχειρησιακή διαδικασία, ενώ βασίζεται στο παράδειγμα της πολυπλοκότητας. Δηλαδή, δίνει σημασία στις πτυχές του παιχνιδιού”, είχε εξηγήσειστο Universadadedofutebol.com.br ο Ζοζέ Γκιγέρμε Ολιβέιρα, o οποίος έχειβιώσει όσο ελάχιστοι τη δουλειά του Φράντε, καθώς ήταν συνεργάτης του.

Η ιδέα του τελευταίουαναφορικάμετην τακτική συμπεριφορά της ομάδαςδεν έχει συγκεκριμένο μοτίβο, καθώςοπροπονητής βασίζεται στο έμψυχο δυναμικό για να καθορίσει το σύστημα και την προσέγγιση. Αφότου όμως κατασταλάξει ως προς αυτά, πρέπει ναφροντίσει να σχεδιάσει ένα πρόγραμμα προπόνησης το οποίοθαπροωθεί τις επιλογές τουστο υποσυνείδητοτων ποδοσφαιριστών. Κάθε άσκηση έχει συγκεκριμένη στόχευση, σε μια προσπάθεια να φέρει τους παίκτεςπιο κοντά στις ιδέες του προπονητή, κάτι που σαφώς και απαιτεί χρόνο.

"Φανταστείτε ότι οι ιδέες του προπονητή φανερώνονται από το μπλε χρώμα. Όταν το δώσετε στους παίκτες, θα το συλλάβουν, αλλά η ακριβής απόχρωση θα καθοριστεί από τους ίδιους. Η δημιουργία ενός αγωνιστικούμοντέλου είναι μια πανομοιότυπη διαδικασία. Ο προπονητής μεταφέρει τις ιδέες, οι οποίεςέχουν αλληλεπίδραση στους παίκτες. Μία -μη ευθεία- δυναμική διαδικασία, κατά την οποία οι παίκτες οικοδομούν την ομάδα μέσα από τις δεξιότητές τους", είχε διευκρινίσειχαρακτηριστικά ο Γκιγέρμε.

Europe's top soccer coaches from Portugal Jose Mourinho, right, FC Porto, speaks with Fernando Santos, left, Panathinaikos FC, before the UEFA  Elite Coaches forum meeting at the UEFA headquarters, in Nyon, Switzerland, Wednesday, Sept. 4, 2002. UEFA is staging  the fourth Elite Coaches Forum with the aim of allowing leading technician in European soccer to exchange views and to make suggestions about the future of soccer in Europe. (AP Photo/Keystone/Laurent Gillieron)
Europe's top soccer coaches from Portugal Jose Mourinho, right, FC Porto, speaks with Fernando Santos, left, Panathinaikos FC, before the UEFA Elite Coaches forum meeting at the UEFA headquarters, in Nyon, Switzerland, Wednesday, Sept. 4, 2002. UEFA is staging the fourth Elite Coaches Forum with the aim of allowing leading technician in European soccer to exchange views and to make suggestions about the future of soccer in Europe. (AP Photo/Keystone/Laurent Gillieron) ASSOCIATED PRESS

Σάντος - Μουρίνιο (AP Photo/Keystone/Laurent Gillieron)

Απαράβατο κανόνα αποτελεί το να αφοσιώνονται στο πλάνο οι 11 ποδοσφαιριστές εντός του αγωνιστικού χώρου. Απαγορεύεταιρητάσε οποιονδήποτενα παραστρατήσει από αυτό, ανεξαρτήτως επιπέδου και ταλέντου, κάτι το οποίο οδηγεί σε ωρίμανση του συνόλου και προσδίδει ομοιογένεια.

Σουτάρουν, πασάρουν, κινούνται, μαρκάρουν, σεντράρουν και ντριμπλάρουν βάσει εντολών, οι οποίες φυσικάδιαφέρουν από τον έναν παίκτη στον άλλον. Επίσης, η ιδέα έχει να κάνει με την ενσωμάτωση των τρεξιμάτωνστην τακτική, αλλά και την καλύτερη δυνατή μετάβαση από τη μία φάση του παιχνιδιού στην άλλη, ώστεκάθε ξόδεμα φυσικής δύναμης να αποκτάνόημα. Όλα έχουν μια ακολουθία. Η συγκεκριμενοποίησηείναι βασικήαρχή της "Τακτικής Περιοδολόγησης".

Όπως είχεγίνει γνωστό, για λόγους τακτικής φύσεως ο Μουρίνιο επέλεξε πριν από μερικά χρόνια να ξεφορτωθεί από την Τσέλσι τους ΚέβινΝτε Μπράινε και Χουάν Μάτα, αποφάσεις που είχαν αιφνιδιάσεικόσμο και είχαν προκαλέσει αντιδράσεις. Ναι, η ορθότητα αυτών μπορεί να αμφισβητηθεί. Είναιάδικο, όμως, να λέγεταιότι στερούντανλογικής.

Ο Φερνάντο Σάντος οδήγησε την εθνική Πορτογαλίας στην κατάκτηση του Euro το περασμένο καλοκαίρι, στηριζόμενος στην ίδια συνταγή, ενώ στην ποδοσφαιρική κοινωνία κυριαρχεί η πεποίθηση ότι ο Φράντε έχει επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό και τον Ντιέγκο Σιμεόνε της Ατλέτικο Μαδρίτης, παρά το γεγονός ότι δεν είναι Πορτογάλος.

Σε ό,τι αφορά το βασικό κριτήριοαξιολόγησης των σπουδαστών στο σχετικό μάθημα στα πανεπιστήμια, αυτό έχει να κάνει με τησαφήνεια τωνιδεών που αναπτύσσουν και παρουσιάζουν στους εξεταστές.

ΕΝΑΣΜΟΥΡΙΝΙΟ ΕΦΕΡΕ ΤΗΝ... ΑΝΟΙΞΗ

Προτού εξηγήσουμε το γιατί ο Μουρίνιο συνέδεσε όσο κανείςτο όνομάτου με την προπονητική επανάσταση της Πορτογαλίας, πρέπει να τονίσουμε ότι δεν ήταν ο πρώτος αξιομνημόνευτος απόφοιτος. Αυτός ήταν οΚάρλος Κεϊρόζ, από τη σχολή της Λισαβόνας.

Μπορεί να μην έγραψε το όνομά του σε κάποια "χρυσή" επιτυχία, ωστόσο ήταν εκείνος που έδειξε τα πρώτα δείγματα πορτογαλικού προπονητικού ταλέντου και ώθησε την ιβηρική χώρα σε σκέψειςαναφορικά με τις ικανότητες των"προϊόντων" της. Απέτυχε στα δύο περάσματά του από την εθνική Πορτογαλίας, όμως παρήγαγε σπουδαίο έργο στις"μικρές" εθνικές, στη Σπόρτινγκ Λισαβόνας καιστο πλάι του Σερ Άλεξ Φέργκιουσον στη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ.

Η επόμενη... παρτίδα περιελάμβανε τονΜουρίνιο (επίσηςαπό τη σχολή της Λισαβόνας), ο οποίοςήταν ο απόλυτος πρωταγωνιστής σεμία από τις μεγαλύτερες εκπλήξεις στην ιστορία του Champions League το 2004. Η διαδρομή του, λοιπόν,αποτέλεσε το πρώτο "άλμα" των Πορτογάλων προπονητών, οι οποίοι πλέον έχρηζαν όχι μόνο της προσοχής του κοινού, αλλά και κορυφαίων ευρωπαϊκών κλαμπ.

Chelsea's coach Portuguese Jose Mourinho waves from the bus after arriving at Porto airport, northern Portugal, Monday, Dec. 06, 2004. Chelsea will play a Champions League with FC Porto, next Tuesday at the Dragao Stadium. The Premiership leaders have already qualified as group H winners but Porto need to win and hope that Paris St Germain do not beat CSKA Moscow to be assured of joining them. (AP Photo/Paulo Duarte)
Chelsea's coach Portuguese Jose Mourinho waves from the bus after arriving at Porto airport, northern Portugal, Monday, Dec. 06, 2004. Chelsea will play a Champions League with FC Porto, next Tuesday at the Dragao Stadium. The Premiership leaders have already qualified as group H winners but Porto need to win and hope that Paris St Germain do not beat CSKA Moscow to be assured of joining them. (AP Photo/Paulo Duarte) AP

Ζοζέ Μουρίνιο (AP Photo/Paulo Duarte)

Επιπροσθέτως, τοέργο του Μουρίνιο"ξερίζωσε"νοοτροπίες βαθιά μπολιασμένες στα ενδότερα του πορτογαλικού ποδοσφαίρου, αφούστο μετέπειτα διάστημα ο ένας σύλλογος τηςPrimeira Liga ωθούσε τον άλλο στονα εμπιστευτεί το ντόπιο στοιχείο. H περίοδοςαυτήέτυχε (;) να συνδυαστεί με την πρόοδο του πορτογαλικού ποδοσφαίρου συνολικά, αφού Πόρτο και Μπενφίκα άρχισαν να αναδεικνύουντον έναν ποδοσφαιριστή μετά τον άλλον, να βάζουν δεκάδεςεκατομμύρια ευρώ στα ταμεία τους και να σηκώνουν το ανάστημά τους με σταθερή παρουσία στα υψηλά στρώματα των ευρωπαϊκών διοργανώσεων.

Μερικά χρόνια αργότερα, και μόνο το γεγονός ότι ένας προπονητής είναι Πορτογάλος, ανεξάρτητα από το ποιος είναι, έχει φτάσει να αποτελεί σημαντικήπαράμετρο σε κάθε ποδοσφαιρική γωνιά του πλανήτη. Αυτός ήταν και ένας εκ των λόγων που ώθησαν την ΑΕΚ να στραφεί στον -άπειροαπό θέση πρώτου προπονητή- ΖοζέΜοράις πριν από λίγουςμήνες.Ο Λουίς Φρέιτας Λόμπο, διάσημος σχολιαστής στα πορτογαλικά ΜΜΕ, έχει ονομάσει το φαινόμενο "επίδραση του Ζοζέ Μουρίνιο", θέλοντας να καταδείξει τον καθοριστικό ρόλο του Special One. "Η σημασίατης επιτυχίας του ξεπερνά το προσωπικό επίπεδο και φτάνει το εθνικό", είχεπροσθέσειο Γκιγέρμε (ο συνεργάτης του Φράντε, που αναφέρθηκε νωρίτερα).

Ο ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΠΟΡΤΟΓΑΛΟΣ ΠΡΟΠΟΝΗΤΗΣ

Είναιδύσκολο να χαρακτηρίσουμετην αντίληψη που έχουν διαμορφώσει οι Πορτογάλοι τεχνικοί ως επαναστατική, όπως θεωρείται μέχρι σήμερα εκείνη των Ρίνους Μίχελς και Γιόχαν Κρόιφ, οι οποίοι εφήρμοσαν το λεγόμενο "Total Football". Το μόνο που μπορούμε να πούμε είναι ότι οι περισσότεροι είναι πραγματιστές, στηρίζουν έμπρακτατηreactiveμορφή του αθλήματος και δυσκολεύονται-άλλοι λιγότερο, άλλοι περισσότερο- όταν οι ομάδες τους αναλαμβάνουνρόλο πρωτοβουλίας.

Άλλωστε είναι κάτι το οποίο έχουμε κατανοήσει και από τα πεπραγμένα όσωνπέρασαν από την Ελλάδα(τουλάχιστον εκείνων πουπρόλαβαν να οικοδομήσουνκάτι δικό τους), με ενδεικτικόπαράδειγμααυτό που βίωσεο Ολυμπιακός τις τελευταίες δύο αγωνιστικές περιόδους, ως απόρροια της παραπλήσιας πρακτικήςτων Σίλβα και Μπέντο, των οποίων το σχέδιο παρουσιαζόταν ελλιπές απέναντι σε οργανωμένες άμυνες.

Olympiakos' head coach Marco Silva attends a news conference prior to the Champions League Group F soccer match between FC Bayern Munich and Olympiakos Piraeus in Munich, Germany, Monday Nov. 23, 2015. Bayern will face Olympiakos Tuesday. (AP Photo/Matthias Schrader)
Olympiakos' head coach Marco Silva attends a news conference prior to the Champions League Group F soccer match between FC Bayern Munich and Olympiakos Piraeus in Munich, Germany, Monday Nov. 23, 2015. Bayern will face Olympiakos Tuesday. (AP Photo/Matthias Schrader) AP

Μάρκο Σίλβα (AP Photo/Matthias Schrader)

Η "Τακτική Περιοδολόγηση"του Φράντε αποτέλεσε τηβάση. Όπως ήταν αναμενόμενο, κάθε προπονητής υιοθέτησε αυτή τη βάση για να χτίσει πάνω της τη δική του κατασκευή και οι φρέσκεςιδέες που εφαρμόζονταιαπό μερίδα της νέας γενιάς, έχουν φέρει τους Πορτογάλους τεχνικούς σε ένα πρώιμο στάδιο μετεξέλιξης.

Ας πάρουμε για παράδειγμα το έργο του Ζαρντίμ στη Μονακό. "Έφταναν διαρκώς με έξι ή επτά παίκτες στην περιοχή μας και ήταν δύσκολο να τους ελέγξεις στις αντεπιθέσεις. Θα ήθελα να ξέρω πόσες ομάδες είναι ικανές να μη δεχθούν γκολ με αντίπαλο τη Μονακό φέτος", είχε τονίσειο ΠεπΓκουαρδιόλα, αναφερόμενος στη γαλλική ομάδα μετά την πρόσφατη συνάντηση ανάμεσα σε Μάντσεστερ Σίτι και Μονακό στο "Etihad". Ο Καταλανός τεχνικός, ουσιαστικά μίλησε για ένα ατού προερχόμενο από τα έγκατα της πορτογαλικής λογικής, την ταχεία μετάβαση της ομάδας από φάση άμυνας σε φάση επίθεσης και το αντίστροφο, κατά κόσμον την ανεπτυγμένη ικανότητα στο transition.

Όμως τοέργο του Ζαρντίμ στη Μονακόδεν αποδεικνύει μόνο την ικανότητα των Πορτογάλων στο παιχνίδι της "αντίδρασης στη δράση του αντιπάλου", αλλά και εκείνη τουνα χτίσουν πιοπλουραλιστικάσύνολα, όταν τους δοθεί οαπαιτούμενος χρόνος. Με τον 42χρονο στον πάγκο τους, τον πρώτο καιρό οι Μονεγάσκοιφημίζοντανγια το συντηρητικό ποδόσφαιρο που παρήγαγαν και συνόδευαν με αντεπιθέσεις. Κατά βάση, σε αυτό όφειλαν και τις επιτυχίες των τελευταίων ετών. Φέτος, ωστόσο, έχουν καταφέρει να εξελιχθούν σε μια αξιοζήλευτη επιθετική μηχανή και να βρίσκουν λύσεις κόντρα σε οποιαδήποτε άμυνα, οργανωμένη ή μη, διατηρώντας παράλληλα σε υψηλό επίπεδο -και βελτιώνοντας περαιτέρω ίσως- το κομμάτι του transition.

Manchester City's manager Pep Guardiola, right, and Monaco's head coach Leonardo Jardim watch their players during a Champions League round of 16 second leg soccer match between Monaco and Manchester City at the Louis II stadium in Monaco, Wednesday March 15, 2017. (AP Photo/Claude Paris)
Manchester City's manager Pep Guardiola, right, and Monaco's head coach Leonardo Jardim watch their players during a Champions League round of 16 second leg soccer match between Monaco and Manchester City at the Louis II stadium in Monaco, Wednesday March 15, 2017. (AP Photo/Claude Paris) AP

Ζαρντίμ - Γκουαρδιόλα (AP Photo/Claude Paris)

Η μετεξέλιξη φαίνεται σ'ένα επιπλέον σημείο.Ο πρωτοπόροςΜουρίνιο στέριωσετις ιδέες του στο 4-2-3-1 και στο 4-3-3. Πολλοί τον ακολούθησαν και κατ' επέκτασηοι Πορτογάλοι ταυτίστηκανμε αυτά τα σχήματα. Εντούτοις, αυτό είναι κάτι που έχει αρχίσει νακαταρρίπτεται από τη νέα γενιά.

Οι Ζαρντίμ, Βιτόρια, Ζεζούς και Κονσεϊσάο έχουν καθιερώσει το 4-4-2 στις ομάδες τους, σχήμα το οποίο κατά κανόνα ενθαρρύνει τη reactive λογική. Ο Σίλβα στη Χαλ προτίμησε για ένα διάστημα το 3-5-2και ο Σόουζα στη Φιορεντίνα εφαρμόζει ένα 3-4-3. O τεχνικός των "βιόλα" εργάζεται στο "Artemio Franchi" τον τελευταίο ενάμιση χρόνο και επιλέγει αυτό το 3-4-3 σε μια ιδιαίτερα ευέλικτη μορφή του, τακτική προσέγγισηπολύ... ελεύθερηγια τα δεδομένατωνΠορτογάλων. Μπόλικες κοντινές μεταβιβάσεις, μεγάλο ποσοστό κατοχής και έναστιλπου θυμίζει περισσότερο Γκουαρδιόλα, παρά Μουρίνιο.

Μία χώραμε ελαφρώς μικρότερο πληθυσμό της Ελλάδας, αποδεικνύει πως η μεθοδολογία και το ποντάρισμασε κομμάτια που άλλοιυπονομεύουν, είναι στοιχεία ικανάνα χτίσουν κάτι πραγματικά μεγάλο, δίχως υπέρογκες σπατάλες. Αρκεί η βούληση, η υπομονή και η επένδυση στους κατάλληλους ανθρώπους για να δώσουν το έναυσμα.

Πηγές: abola.pt, universidadedofutebol.com.br, politico.eu, theparisreview.org, portugoal.net, researchgate.net, diariovasco.com, tacticalperiodization4winners.com, martiperarnau.com, ledman.com, scielo.mec.pt

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ