ΣΤΗΛΕΣ

"Επυρπολήθη το γήπεδον του Παναθηναϊκού!"

"Επυρπολήθη το γήπεδον του Παναθηναϊκού!"

Η πρώτη αυθόρμητη, "αναρχική" συστάτευση αιωνίων στην ιστορία του ελληνικού ποδοσφαίρου, θα περνούσε στην ιστορία πριν από ακριβώς 51 χρόνια, κάνοντας τη Λεωφόρο... ρημαδιό. Το Sport24.gr σκαλίζει θύμισες και ντοκουμέντα.

Χρόνια νευρικά. Με έντονη τη «γρέτζα» μυρωδιά του σίδερου, ανεβασμένους τους σφυγμούς, κι επικίνδυνες περπατησιές στο όριο. Η αγχωμένη Ελλάδα του ’60. Η ανασφαλής Ελλάδα του ’60. Η Ελλάς του «παρακράτους», η Ελλάς του «παρά πέντε» (ακριβώς, θα έρχονταν τα τανκς). Παροξυσμοί, παράνοιες, παρασπονδίες, όλα τα «παρά» (εκτός απ’ τον «παράδεισο»), μαζί κι αυτό: η Ελλάς του «παραλόγου». Αδέλφια να βγάζουν τα κουμπούρια και ορκισμένοι οχτροί σε φάση κατανόησης.

Έγινε κοινωνικά. Πολιτικά. Αλλά και ποδοσφαιρικά. Και (ως προς αυτό το τελευταίο), τέτοια μέρα, 51 χρόνια πριν, η... παράλογη Ελλάς φορούσε ρούχα εκστρατείας, έμπαινε με φούρια στη γεμάτη Λεωφόρο και «απάγγειλε» το θυμωμένο μανιφέστο της.

«Ήρθαν ντυμένοι φίλοι, αμέτρητες φορές οι εχθροί» θα ‘γραφε κάποτε η ιερή πένα του Ελύτη. Ok, φίλοι ίσως όχι. Αλλά και η ευκαιριακή συστράτευσή τους (των... προαιώνιων «εχθρών» του ελληνικού φουτ- μπωλ / το δίπολο «Πράσινοι» και «Κόκκινοι»), έναντι της ίδιας υποψίας, ήταν αρκετή να για να πάρει ετσιθελικά μια ξεχωριστή θέση στη συνείδηση του μελλοντικού ιστορικού.

Η περίπτωση, λίγο- πολύ, γνωστή. Μέρα Τετάρτη, 17 Ιουνίου του ’64, ημιτελικός Κυπέλλου, Παναθηναϊκός- Ολυμπιακός στη Λεωφόρο (ο νικητής θα έπαιζε με την ΑΕΚ, που, στο μεταξύ, είχε αποκλείσει τον Πιερικό), με διαιτητή έναν Ολλανδό, τον Μάτενς.

"Επυρπολήθη το γήπεδον του Παναθηναϊκού!"

Η ζέστη αποπνικτική, έλιωνε τα σίδερα- 42 υπό σκιάν. Και η ώρα, «δύσκολη» (5 μ.μ.). Υδράργυρος, υγρασία και ανυπόφορος συνωστισμός, αποθέωναν το άβολο και αύξαναν εκνευρισμούς. Σέντρα...

Ο Ολυμπιακός προηγείται στο 16’, με τον Νεοφώτιστο. Στο 36’ ο Δομάζος ισοφαρίζει. Ως το τελευταίο σφύριγμα το 1-1 δεν αλλάζει. Μα, η απόδοση των παικτών των δύο ομάδων έχει «πέσει», προ πολλού. Το ίδιο και η πρώτη σπίθα, απ’ τον ανώνυμο «σοφό» της τσιμεντένιας έδρας: «Να δείτε, που το ‘χουν κανονίσει να πάνε σε επαναληπτικό και να τα ‘κονομήσουν ξανά απ’ τις εισπράξεις...».

Βλέπετε, βάσει των κανονισμών της εποχής, δεν προβλέπονταν τα πέναλτι. Αλλά συνεχείς επαναληπτικοί, μέχρι να υπάρξει νικητής, με τους παίκτες να «τσιμπάνε» μερτικό από τα έσοδα. Και δεν ήτανε και λίγα: στις 40 δρχ. για τις κεντρικές και τις 20 για τα δυο «πέταλα», ήταν η τιμή στα εισιτήρια. Ακριβά, για τα ήθη των καιρών.

Παράταση. Αλλά... Ακόμη χειρότερο παιχνίδι. Οι γκρίνια, οι φωνές, πατάνε αχόρταγα το γκάζι. Και το ρεπερτόριο, γεμίζει επικίνδυνα: «Που-λη- μένοι...», «Αίσχος...», «Τα λεφτά μας πίσω...», «Θα μπούμε μέσα...»

Γύρω στο 110’ ο Παπάζογλου του Ολυμπιακού χάνει σπουδαία ευκαιρία. Τα αίματα κορώνουν. Η Λεωφόρος δονείται, στα θεμέλια: «Περού- Περού...» (λίγες μέρες πριν, ασύλληπτα επεισόδια σ’ έναν αγώνα Περού – Αργεντινής, είχε αποτέλεσμα το θάνατο 318 φιλάθλων). Και όταν, στο 115’ τον μιμείται και ο Δομάζος, η λαϊκή καχυποψία, ξεχνάει χρώματα και λάβαρα και γίνεται οργή.

"Επυρπολήθη το γήπεδον του Παναθηναϊκού!"

Σε μια στιγμή, που η μπάλα πήγε στην εξέδρα, ένας φίλαθλος, φουρκισμένος απ’ τον... εμπαιγμό, την... κατακρεουργεί με μια φαλτσέτα που έφερε μαζί του! Αυτό ήταν... Η «σφαγμένη» μπάλα λειτουργεί ως σύνθημα. Το «θα μπούμε μέσα» (που επαναλαμβάνεται, πια, στα τρία forte) από απειλή γίνεται πράξη, παίρνει γαρνιτούρα ένα ηχηρό και ρυθμικό «α-λή-τες» και η συνέχεια, μέσα απ’ τους δραματικούς πρωτοσέλιδους τίτλους της επόμενης (ακόμη και του πολιτικού), περιγράφει ατόφια και περίπου συγκλονιστικά την μπαρούτι:

«Φωτιά και σίδερο, κατέστρεψαν το γήπεδο του Παναθηναϊκού! Αγανακτισμένα και έξαλλα πλήθη φιλάθλων, εσάρωσαν σαν την θύελλα τα πάντα και σκόρπισαν την ερήμωσιν» (Αθλητική Ηχώ)...

«Το γήπεδον του Παναθηναϊκού εις τας φλόγας! Η παρ’ ολίγον αιματηρά εξέγερσις των φιλάθλων» (Απογευματινή)...

«25.000 φίλαθλοι κατέστρεψαν το γήπεδο του Παναθηναϊκού! Παρ’ ολίγον να επαναληφθεί εις Αθήνας η τραγωδία του Περού» (Ακρόπολις)...

«Ομαδικό αμόκ καταστρέφει τα πάντα» (Βραδυνή)...

Το κακό συνέβη στο «άψε- σβήσε». Από το πέταλο, οι πρώτοι σπάν’ τα κιγλιδώματα και μπαίνουν στον αγωνιστικό χώρο, «με πρωτοφανή μανίαν, φανατισμόν και μίσος... Αφηνισμένο πλήθος...».

"Επυρπολήθη το γήπεδον του Παναθηναϊκού!"

Το ματς διακόπτεται και πανικόβλητοι, παίκτες, διαιτητές και... πάγκοι σπεύδουν προς τα αποδυτήρια (απ’ την καταπακτή ή το πορτάκι που υπήρχε μπροστά στο bar) και, με μοναδική ζημιά λίγες «ψιλές» που πρόλαβαν να «φάν’» οι πιο... αργοί, αμπαρώνονται στα αποδυτήρια. Να γλιτώσουν...

Μέσα σε δυο τέρμινα, το γκαζόν της Λεωφόρου έχει γεμίσει από θυμωμένο κόσμο που ζητάει την εκδίκησή του. Σπάει διαφημιστικές ταμπέλες, καθίσματα, μικροφωνικές εγκαταστάσεις. Ακόμη και το ιατρείο του γηπέδου! Ξηλώνει τα δίχτυα, ξεριζώνει το χορτάρι, και τσακίζει τα δοκάρια. Και βάζει φωτιές, στο κέντρο το γηπέδου, «οι καπνοί των οποίων φθάνουν εις ύψος 30 μέτρων!»

Κάποιοι, επιχειρούν να ανέβουν στα επίσημα. Προπηλακίζουν παράγοντες! H περιγραφή- ντοκουμέντο της «Ελευθερίας»: «Αι ξύλινοι δοκοί των εστιών εξερριζώθησαν και ετεμαχίσθησαν ως σπιρτόξυλα, τα δίχτυα κατεσχίσθησαν, από τα κιγκλιδώματα απεσπάσθησαν αι διαφημιστικαί πινακίδες και κατετεμαχίσθησαν, τα ξύλινα καθίσματα των επισήμων εθρυμματίσθησαν και όλα αυτά συνεκεντρώθησαν εις διάφορα σημαία του γηπέδου, όπου και παραδόθησαν στο πυρ.

Φίλαθλοι, μη έχοντες τίποτα άλλο να καύσουν, έκαιαν εφημερίδας και μαξιλάρια, τα οποία τοποθετούνται συνήθως εις τα κερκίδας, τα οποία ερρίποντο εντός του γηπέδου, δίκην πυροτεχνημάτων. Κραυγαί, βαρελότα και φωτοβολίδες συνεπλήρωναν το πανδαιμόνιον. Της καταστροφής δεν διεσώθησαν ούτε οι υαλοπίνακες και τα έπιπλα των γραφείων και των ιατρείων, ούτε οι προβολείς του γηπέδου, μέχρι των οποίων ανερριχήθησαν μερικοί τολμηροί...».

Μόνο τα δημοσιογραφικά τη γλίτωσαν. Επειδή «οι δημοσιογράφοι είναι με το μέρος μας. Και η επίθεσης ματαιώθη...». Και γενικώς, ήταν εκτίμηση σωστή. Καθόσον, ο Τύπος, φάνηκε να υιοθετεί ευθέως το σενάριο περί σικέ. Παράδειγμα, η «Ηχώ»: «Φανερή (η) συμπαιγνία των ομάδων».

"Επυρπολήθη το γήπεδον του Παναθηναϊκού!"

Η Αστυνομία, σ’ όλο αυτό, παρούσα – κάπου 1000 άνδρες. Αλλά υπό το φόβο περαιτέρω εξαγρίωσης (μετρήθηκαν μόλις πέντε τραυματίες), ο τότε διοικητής, Γιώργος Κανελλάκης δίνει εντολή για στάση παθητική, με μια ατάκα που πέρασε στο πάνθεον: «Αν δώσετε σφαλιάρα, θα σας κόψω το χέρι! Αν δώσετε κλωτσιά, θα σας κόψω το πόδι...».

Το εάν το... παρατράβηξαν, χαμένο κάπου επί της οδό αλήθειας και υπερβολής γωνία Γράφτηκε, πάντως, πως, για να καλμάρουν τους καταστροφείς, έφθασαν να τους... χειροκροτούν! Γνωρίζοντας την αποθέωση (αυτοί και ο... Ιονέσκο): «Ζήτω η Αστυνομία! Ζήτωωωω...».

Με «την εξέγερσιν» ν’ αρνείται πεισματικά να ρίξει κάλμα, η δεύτερη φάση της οργής, στρέφει βελάκι προς τα αποδυτήρια. Τους παίκτες... Έχουν κουρνιάσει άπαντες στον κλειστό χώρο της ενόργανης, πίσω απ’ τους χοντρούς τους τοίχους, του μπετόν. Αλλά οι πέτρες σε παράθυρα και πόρτες τα κάνουν ρημαδιό. Κι απ’ το κενό, εκσφενδονίζονται τα πάντα. Πέτρες, σίδερα, καδρόνια, καρέκλες, κομμάτια απ’ τα δοκάρια... Κάποια φλεγόμενα, μαζί με πύρινες μπάλες από χαρτί και λαδωμένα στουπιά. Για να τους αναγκάσουνε να βγουν, γεννώντας ασφυξίες. «Για ώρες, ολόκληρη η περιοχή των Αμπελοκήπων καλυπτόταν από πυκνά νέφη...».

Μέχρι να έρθει η αστυνομία, οι παίκτες μεταφέρονται σε «μυστικό δωματιάκι». Αμπαρωμένοι και φρουρούμενοι, ώρες για ώρες και με... ατάκες που πρόδιδαν απόλυτα το κλίμα. Όπως εκείνη η θρυλούμενη του «Πράσινου», Ανδρέου, με αποδέκτη τον Σιδέρη: «Μωρέ, Γιώργο, δεν το έβαζες εκείνο το γκολ! Δεν θα τραβούσαμε τώρα όλα αυτά...».

Η «Βραδυνή» μεταφέρει επίσης κλίμα. Και... διαλόγους: «Με την αγωνία και τον φόβον ζωγραφισμένον στα πρόσωπα τους και οι 22 παίκται δεν εβασανίζοντο παρά από μία μόνον σκέψιν: “Πως να ξεφύγουν από τους διώκτας των”... Αντιμετωπίζοντες “κοινήν μοίραν” οι ποδοσφαιρισταί μέσα είς τήν “φωλεάν” των, κατέστρωναν σχέδια αποδράσεως από τον ασφυκτικόν κλοιόν...

Βουτσαράς (Παναθηναϊκού): “Εγώ θα βγώ μέ τήν φανέλλα του Ολυμπιακού”.

Γ. Σιδέρης (Ολυμπιακού): “Μόνον αν έρθη ελικόπτερο θα φύγω.”

Πολυχρονίου (Ολυμπιακού): “Θα περιμένω να ξημερώση.”

Ανδρέου (Παναθηναϊκού): “Θα περάσω ... ως Ανδρέου!”

Στεφανάκος (Ολυμπιακού) και Λουκανίδης (Παναθηναϊκού) - Πλήρης ομοφωνία: “Να κάμωμε ηρωϊκή έξοδο...”»

Εντέλει, επικράτησε η «μέθοδος» της... μεταμφίεσης. Άλλος ντυμένος εισπράκτορας, άλλος αστυνομικός, άλλος φροντιστής, άλλος... παπάς! Ανακατεύτηκαν, έτσι, με το πλήθος και τη... γλίτωσαν. Δεν το χρειάστηκαν ελάχιστοι. Όπως ο νεαρός, τότε, Γκαϊτατζής που, ως «φρέσκος», δεν τον γνώριζαν ακόμη «φατσικά».

"Επυρπολήθη το γήπεδον του Παναθηναϊκού!"

Την ίδια ώρα, το σκηνικό έχει αρχίζει, πια, να μεταφέρεται εκτός. Στους δρόμους της Αθήνας. Μαγαζιά παικτών γίνονται στόχοι: «Το σφαιριστήριον του Πολυχρονίου, επί της οδού Βεραντζέρου, ευρέθη κλειστόν και η αστυνομία εμπόδισε την επίθεσιν. Το μπαρ “Σάμος” του Νεοτάκη Λουκανίδη, επί της οδού Γλαδστώνος, ευρέθη ανοικτόν και εορτάζον τα εγκαίνιά του. Και παρά την αστυνομικήν προστασίαν, υπέστη επίθεσιν δια ροπάλων και σιδηρικών, με τα οποία εθρύσθησαν οι υαλοπίνακες της προσόψεως. Επιθέσεις και απόπειραι επιθέσεων εγένοντο επίσης κατά των καφέ μπαρ των ποδοσφαιρισατών Σιδέρη (Εμμ. Μπενάκη και Φειδίου), Στεφανάκου (Ακαδημίας), Πανάκη και Αγγελόπουλου (Χαλκοκονδύλη), Βουτσαρά και Παπαεμμανουήλ (Σόλωνος) και Δομάζου (πλ. Βκτωρίας). Διαδηλωταί κατέστρεψαν επίσης το αυτοκίνητον του Πανάκη...».

Σε μια μοναδική, στα χρονικά, πορεία, η λαϊκή οργή, κυκλώνει απειλητικά τα (φρουρούμενα) γραφεία της ΕΠΟ (Ακαδημίας και Ιπποκράτους), «όπου επιχείρησαν επανηλημμένως επιθέσεις με ρόπαλα και άλλα αυτοσχέδια όπλα».

Άλλοι κατευθύνονται προς τη Βουλή, ζητούν ακρόαση απ’ τον εκπρόσωπο του πρωθυπουργού, Γιώργου Παπανδρέου, «δια την επίδοσιν διαμαρτυρίας». Κάπου στην Ομόνοια, μια τρίτη ομάδα, πέφτει πάνω σε προεκλογική συγκέντρωση (παραμονές δημοτικών εκλογών). Οι συγκεντρωμένοι τους παίρνουν για «δικούς τους» και τους... αποθεώνουν! Δράμα και τραγέλαφος...

Μικρότερες πορείες, ζητούν δικαιοσύνη, με σφιγμένη τη γροθιά: «Να καταργηθή η ΕΠΟ», «να καούν τα γήπεδα», «απατεώνες τα λεφτά μας»... «Μια άλλη ομάς, προέβη εις εκδηλώσεις έξωθι των γραφείων εβδομαδιαίας αθλητικής εφημερίδος...».

Στα χέρια τους, σταθερά τα λάφυρα της πιο μεγάλης μάχης. Δοκάρια, καδρόνια, λαμαρίνες, πινακίδες... Οι διηγήσεις για το τουρνικέ του γηπέδου, που για ώρες, «έκοβε βόλτες» κάπου στην Ομόνοια, θα καθιερωνόταν, διαχρονικά, ως ένα απ’ τα πιο εμβληματικά icons του όλου «χάους»! Ακόμη, λέει, και μετά τις 11 το βράδυ, όταν και κάλμαρε, εντέλει, η κατάσταση, θα έμενε για ώρες κατάχαμα, δίπλα στο συντριβάνι της πλατείας. Να θυμίζει...

"Επυρπολήθη το γήπεδον του Παναθηναϊκού!"

Την επομένη, με τα φωτογραφικά καρέ της ρημαγμένης Λεωφόρου να μαρτυρούν «κρανίου τόπο» και τις συνολικές ζημιές να υπολογίζονται στο ποσό – μαμούθ του άνω του 1,2 εκατ. δρχ., η θεσμική (ποδοσφαιρική) Ελλάς χάραζε το «τρίτο ημίχρονο», μέσα απ’ τον διπλό, αιώνιο μπούσουλα: «ηρωικές» κατασταλτικές προαναγγελίες και, φυσικά, διαψεύσεις, αφοριστικές.

Ο Γενικός Γραμματέας, Γ. Βήχος τονίζει ότι θα ληφθούν αυστηρά μέτρα εναντίον των ενόχων και «αδειάζει» δημόσια την ΕΠΟ (μπάλα και Κράτος... Μπρα ντε φερ...). Οι δυο ομάδες, με επίσημες ανακοινώσεις τους, «αποδοκιμάζουν τους βανδαλισμούς», «ζητούν την τιμωρίαν των ενόχων» και απαγορεύουν (στα περί «σικέ») στον οιονδήποτε «να κατασπιλώνει την ιστορία» του σωματείου.

Η Πολιτεία, με εισαγγελική παρέμβαση, αρχίζει έρευνα, όπου, εξετάζοντας (και) τις φωτογραφίες των εφημερίδων απ’ την... κόλαση, ζητεί ενόχους, πρωταιτίους και πρωταγωνιστές. Εντός τριήμέρου, γίνονται συλλήψεις και παραπομπές σε δίκη. Το αποτέλεσμα; Απαλλαγή. Των πάντων... Ώσπου, σταδιακά, η «μπόρα» καταλάγιασε...

Χρόνια μετά, παίκτες του τότε, θα επιχειρούσαν να βάλουν οι ίδιοι τον επίλογο, διαψεύδοντας κατηγορηματικά ότι υπήρχε προσυνεννόηση για το αποτέλεσμα. Μοναδικός υπαίτιος, η ζέστη.

Η ατάκα του «στρατηγού» Δομάζου, θα εξασφάλιζε αβίαστα μια θέση στο τεφτέρι, ως εξέχουσα στιγμή της εντόπιας ποδοσφαιρικής λογοτεχνίας: « Αν υπάρχει παιχνίδι Ολυμπιακού – Παναθηναϊκού συνεννοημένο, εγώ θα χάσω τα... γαλόνια μου». Το (ίσως) πιο αυθεντικό, «αναρχικό» ξέσπασμα του ελληνικού αθλητισμού, έμελλε να κλείσει κάπως έτσι...

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ