Κατά τα φαινόμενα, ο Pedro Martins θα γίνει ο νέος προπονητής του Ολυμπιακού, με τον Βαγγέλη Μάντζιο να έχει ήδη ενημερώσει για τα βασικά που αφορούν τον Πορτογάλο, έπειτα από τη συνεργασία τους στη Maritimo. Σε αυτό το κείμενο θα διαβάσεις όλα όσα βρήκαμε και αφορούν το τι σημαίνει το ποδόσφαιρο για εκείνον, όσα έκανε ως παίκτης, αλλά και ως κόουτς μέχρι πριν λίγους μήνες. Για το τέλος, αφήσαμε κάποιες από τις βασικές αρχές που διαθέτει, όπως τις διατύπωσε ο ίδιος. Καλή ανάγνωση.

Όπως τα περισσότερα παιδάκια της περιοχής, στην οποία γεννήθηκε (17/7/1970) και μεγάλωσε (Feira, του πληθυσμού των 11.040 κατοίκων), δοκίμασε για πρώτη φορά να παίξει οργανωμένο ποδόσφαιρο στην ομάδα της γειτονιάς. Αυτή ήταν η Feirense. Πήγε εκεί στα 8. Έμεινε έως τα 24. Υπήρξε μάλιστα, μέλος του τελευταίου ρόστερ που παρουσιάστηκε στη Liga NOS και είχε μέλη μόνο Πορτογάλους παίκτες, τη σεζόν 1989-90.

Δεν ήταν απαραίτητα κακό ότι δεν είχαμε επαγγελματικές συνθήκες

“Πριν από αυτήν την ομάδα, η Feirense δεν είχε επαγγελματίες. Για να καταλάβετε, πολλοί από εμάς δουλεύαμε παράλληλα με το ποδόσφαιρο, για να ζήσουμε, ενώ άλλοι ήταν φοιτητές. Ήμασταν όμως, μια οικογένεια. Μια ομάδα παιδιών που γνωρίζαμε πολύ καλά ο ένας τον άλλον. Ζήσαμε εμπειρίες πολύ διαφορετικές από αυτές που ζουν οι επαγγελματίες, κάτι που σε προσωπικό επίπεδο μας έκανε καλό. Κατά τα άλλα, τη χρονιά της ανόδου, δεν πήραμε καν μπόνους. Μείναμε με τη χαρά της πρόκρισης. Εκείνη τη σεζόν είχαμε μπει ως πρώτοι και τελειώσαμε ως πρώτοι”. Την αγωνιστική περίοδο που ακολούθησε (1990-91), βρέθηκαν με την Porto, στα ημιτελικά του Κυπέλλου και αποκλείστηκαν αφού της “έβγαλαν” το λάδι.

Έως τότε ο Martins ήταν επιθετικός. “Από την αρχή με εκπαίδευαν ως αιχμή του δόρατος. Όταν όμως, αρχίσαμε να μετράμε τη μια νίκη, μετά την άλλη, αλλάξαμε και τον τρόπο που λειτουργούσαμε. Τον κάναμε πιο σύνθετο. Ο Álvaro Carolino (προπονητής) με πήγε τότε, στο κέντρο. Αρχικά μου ανέθεσε υποχρεώσεις κεντρικού μέσου, πριν με βάλει ως κεντρικό αμυντικό. Μετά την πρώτη δοκιμή δεν έφυγα ποτέ από εκεί. Ο Carolino μου είχε πει ότι αυτή είναι η θέση που, σύμφωνα με τα χαρακτηριστικά μου, θα μπορούσα να έχω μεγάλη εξέλιξη. Είχε δίκιο”.

Θυμάται τη χρονιά που φορούσε τη φανέλα της Vitória Guimarães και έπαιζε δίπλα στους Pedro Barbosa και Zlatko Zahovič. O Quinito, προπονητής της ομάδας τη σεζόν 1994-95 -κατά δήλωση του- είχε διαλέξει τον Martins -παίκτη δεύτερης κατηγορίας- ως τον τύπο που θα έκανε τον Paulo Bento να ξεχαστεί. Για την ιστορία, ήταν το καλοκαίρι που ο Bento είχε κάνει τη μετακόμιση στην Benfica.

“Το να είσαι παίκτης του Quinito δεν ήταν απλό πράγμα. Με ήξερε, γιατί ήταν από το Espinho και είχαμε συναντηθεί πολλές φορές. Γνώριζε και τι παίκτης είμαι. Η αλήθεια είναι πως πήρε ρίσκο με εμένα και θέλω να τον ευχαριστήσω”. Αυτό που έκανε ξεχωριστό τον τότε προπονητή του ήταν “ο τρόπος που προσέγγιζε τους παίκτες. Ήταν άρδην διαφορετικός από όποιον κόουτς είχα έως τότε. Ως sui generis άνθρωπος, ήταν μοναδικός και στο ποδόσφαιρο. Με όσα έκανε άλλαξε το ποδόσφαιρο της εποχής, όπως βελτίωνε και τις προσωπικότητες των παικτών που έπαιζαν στην ομάδα του”.

Το ρίσκο που πήρε -με εκείνον- ο Quinito

Του ζήτησαν να δώσει ένα παράδειγμα. Διάλεξε αυτό: “Θα σας πω μια ιστορία από ένα ταξίδι, για να παίξουμε στο Belém. Οι ομάδες του João Alves ήταν σκληρές και εμείς βρισκόμασταν σε μια δύσκολη φάση. Τέτοια που αν δεν κερδίζαμε, δύσκολα θα έμενε ο Quinito. Ήταν παραμονή Πρωτοχρονιάς και τον θυμάμαι να ανοίγει τη βαλίτσα του και να βγάζει ένα μπουκάλι σαμπάνια και ποτήρια. Μας είπε ότι πίστευε πολύ σε εμάς και σε όσα είχαμε κάνει και για αυτό θα άνοιγε τη σαμπάνια πριν το ματς, διότι πίστευε ακράδαντα ότι θα νικήσουμε. Προφανώς και δεν ήπιαμε μεγάλη ποσότητα, αλλά... καταλαβαίνετε. Και ναι, νικήσαμε”.

Αυτό που έμαθε από εκείνη τη χρονιά ήταν πως “ενώ ήμουν ένας νέος παίκτης που προερχόμουν από την Division II, πήρα τη θέση του Paulo Bento. Δεν ήταν εύκολα τα πράγματα, αλλά πιστεύω πως ανταποκρίθηκα. Έκανα καλή σεζόν. Είχαμε και νίκες, προκριθήκαμε στο UEFA Cup. Είχαμε υψηλής ποιότητας παίκτες, όπως ο Barbosa και ο Zahovic ή ο Gilmar, o Ziad και ο José Carlos. Ο καθένας είχε το ρόλο του και ήμασταν εξαιρετική, μια ομάδα που ήθελες να βλέπεις να παίζει”.

Δυο χρόνια μετά πήγε στην Sporting CP “ομάδα τεράστιου μεγέθους. Θυμάμαι ακόμα την ημέρα που μπήκα για πρώτη φορά στο Alvalade. Μόλις πέρασα το κατώφλι ένιωσα πως έχω μεγαλώσει ως παίκτης. Ήταν ξεκάθαρο ότι έπρεπε να δουλέψω πολύ σκληρά, για να εξελιχθώ το συντομότερο δυνατό, ώστε να ανταποκριθώ και να βρεθώ στο ίδιο επίπεδο με τους συμπαίκτες μου”.

Είχε ανταγωνισμό, τους Oceano και Vidigal. “Με τον πρώτο γίναμε φίλοι, από την πρώτη ημέρα. Ήταν πραγματικός αρχηγός και μου έμαθε πολλά. Τι να πω πρώτα για αυτούς τους τύπους; Τον Carlos Xavier, τον Sá Pinto, τον Iordanov. Ο χρόνος που πέρασα στην Sporting ήταν διαφορετικός από όσα είχα συνηθίσει. Και δεν εννοώ λόγω των σταρ που διαθέταμε, αλλά χάρη στο γεγονός ότι όλοι οι παίκτες είχαν αφιερώσει τη ψυχή και το σώμα τους στο σύλλογο”.

O José Couceiro

Το 1998 υπέγραψε στη Boavista, ένα χρόνο μετά στην Santa Clara και το 2000 στην Alverca, όπου και “έκλεισε” το κεφάλαιο της καριέρας του, ως παίκτη. Ήταν η χρονιά που η Alverca είχε επιστρέψει στην ελίτ των πορτογαλικών πρωταθλημάτων, για να αποχαιρετήσει εκ νέου. Ο κόουτς José Couceiro του ζήτησε να μείνει, ως βοηθός του. Αποδέχθηκε την πρόταση (2007). Για την ακρίβεια, είχε νιώσει πως αυτή ήταν η φυσική εξέλιξη των πραγμάτων, δεδομένης της συνήθειας που είχε να οργανώνει τα πάντα, μέχρι τελευταίας λεπτομέρειας, αλλά και των μαθημάτων που έκανε, από τα 29 του, επί της προπονητικής.

“Τα χρόνια μου στην Alverca χωρίζονται σε δυο φάσεις. Την πρώτη διετία είχαμε μια πολύ νέα ομάδα, με παίκτες όπως οι Mantorras και Ricardo Carvalho και περάσαμε υπέροχα. Η επόμενη διετία άρχισε με τραυματισμό. Έμεινα εκτός πέντε μήνες και το επίπεδο κινήτρου δεν ήταν το ιδανικό. Σε αυτό το διάστημα είχα συναντηθεί με τον Couceiro και του είχα πει ότι δεν έχει νόημα να συνεχίζω να προσπαθώ, γιατί πια το να παίζω ποδόσφαιρο δεν ήταν κάτι που ήθελα. Περίμενα πως θα μου πει να φύγω. Αντ' αυτού, μου εξήγησε πόσο σημαντικός ήμουν για την ομάδα” και τον κάλεσε να καθίσει στο πλευρό του. “Τον ευχαρίστησα και του υποσχέθηκα πως θα ήμουν πιστός σε εκείνον, μέχρι το τέλος, αρκεί να δεσμευόταν να μου πει την αλήθεια, για το αν μπορώ να κάνω καριέρα ως προπονητής ή όχι”. Του είπε πως μπορεί.

Mετά προέκυψε στη ζωή του η Porto, σε μια προβληματική περίοδο. Αυτή που άρχισε με τον Luigi Delneri και γρήγορα αφορούσε τον José Mourinho. “Ο Delneri έκανε κακό ξεκίνημα, οι απαιτήσεις ήταν τεράστιες, όλοι πίστευαν πως θα συνεχιστεί η πορεία των δύο προηγούμενων χρόνων, υπομονή δεν υπήρχε και “έκλεισε” ο κύκλος”. Κάτι που δεν κατάλαβαν οι οπαδοί στην Πορτογαλία”. Εκείνος πάλι, έκανε το επόμενο βήμα.

O Heldon (στο κέντρο) πανηγυρίζει με συμπαίκτες του, έπειτα από γκολ εναντίον της Brugge, για ματς του Europa League της σεζόν 2012-13

Το 2010 προσελήφθη στη δεύτερη ομάδα της Marítimo. “Oκτώ αγωνιστικές πριν το τέλος της σεζόν, ήμασταν στην προτελευταία θέση. Τα πράγματα ήταν δύσκολα όταν ανέλαβα. Τελικά, όχι μόνο σωθήκαμε, αλλά το κάναμε και άνετα. Φέραμε επτά νίκες και 1 ισοπαλία. Υπήρχε δυνατή κουλτούρα και φιλοδοξίες και είχα δει πως πολλοί παίκτες ανήκουν στην πρώτη ομάδα. Είχαν θέσει εκεί. Ομολογώ πως έμαθα πολλά από αυτά τα παιδιά. Μεγαλώσαμε μαζί”. Σε κάποια φάση βρέθηκε με 29 παίκτες, γιατί όλοι ήθελαν να παίξουν για εκείνον.

Τον κάλεσαν να αναλάβει την πρώτη ομάδα. Είπε στους διοικούντες πως θα έπαιρνε μαζί του 19 παίκτες από τη β'. Αυτοί αντέδρασαν. Εκείνος επέμεινε και πήρε ό,τι ήθελε. Ήξερε πως αν δεν τα καταφέρει, θα “παίξει” ουσιαστικά το κεφάλι του. Το κράτησε. Η Marítimo κέρδισε την πρόκριση της σε ευρωπαϊκή διοργάνωση. “Αισθάνθηκα υπερήφανος για πολλά από αυτά τα παιδιά που μετά πήραν καλά συμβόλαια και έκαναν εξαιρετικές καριέρες. Παίκτες όπως οι Heldon, Nuno Rocha, Alex Alves, Rúben Ferreira ή ο Derley τον οποίον ανακαλύψαμε σε μια μικρή ομάδα της Βραζιλίας”.

Πρέπει να ξέρεις πότε να φεύγεις

Τότε ένιωσε πως αυτός ο κύκλος είχε “κλείσει”. “Κάποιες φορές, στη ζωή καλούμαστε να πάρουμε αποφάσεις που είναι και δύσκολες. Πρέπει να ξέρουμε πότε μια ιστορία έχει τελειώσει. Πότε είναι η κατάλληλη στιγμή, για να γραφτεί ο επίλογος. Είχα νιώσει πως χρειάζομαι μια νέα πρόκληση και ο σύλλογος μια νέα φιλοσοφία. Συναντήθηκα με τον πρόεδρο, του είπα όσα είχα στο μυαλό μου και συνεχίσαμε τις ζωές μας”.

Η επόμενη πρόκληση ήταν η Rio Ave. Στις 9 Μαΐου του 2014, προ της τελευταίας αγωνιστικής στη Liga NOS, είχε μιλήσει στην ionline.sapo.pt ως “ο προπονητής της μόνης ομάδας που νίκησε την κάτοχο του τίτλου, Benfica στο εγχώριο πρωτάθλημα”. Εκείνος είπε ότι “προφανώς και έχει ενδιαφέρον αυτό που κάναμε, αλλά αυτή η νίκη ανήκει στο παρελθόν και δεν την αντιμετωπίζω ως κάτι πιο σημαντικό, κάτι περισσότερο”.

Αυτός ο “κύκλος” έκλεισε τον Μάιο του 2016, με την πρόκριση της ομάδας στα προκριματικά του Europa League, οπότε ανακοινώθηκε από τη Vitória Guimarães. Ήταν ο διάδοχος του Sérgio Conceição και το συμβόλαιο που είχε υπογράψει ήταν διετές. Ο στόχος ήταν η πρώτη πεντάδα. Οι έχοντες γνώση είπαν πως ήταν ο προπονητής που “κούμπωνε” στην ομάδα “γιατί είχε το αίμα της Vitória στις φλέβες του”.

Έκανε ό,τι ήξερε καλύτερα: έδωσε ευκαιρίες και επιβράβευε εκείνους που ανταποκρίνονταν. Η λογική είναι πως αυτοί που ξέρουν από δεσμεύσεις και προσπάθεια, υποκινούν τους πάντες να γίνουν καλύτεροι και άρα αξίζουν ευκαιρίες. Με αυτό το σύστημα η ομάδα του έκανε ρεκόρ συγκομιδής πόντων, το καλύτερο μετά τη σεζόν 1995-96 (62). Υπήρχαν και αστοχίες. Όπως το 0-5 από τη Benfica. Όπως πάντα, ανέλαβε την ευθύνη και στο επόμενο ματς οι παίκτες του αντέδρασαν εξαιρετικά. Εκείνος στάθηκε στο ότι όλοι έχουν δικαίωμα στη μια κακή εμφάνιση -όχι όμως, και σε δεύτερη ή τρίτη.

Το Nοέμβριο του 2017 είχε σχολιάσει την κλωτσιά του Patrice Evra σε οπαδό της Vitória, πριν ένα παιχνίδι για το Europa League. Ο Γάλλος σταρ της Marseille είχε ακούσει τα εξ αμάξης, παρ' όλα αυτά η αντίδραση του ήταν εξτρίμ. Ο Martins είχε δηλώσει πως “λυπάμαι για αυτές τις εικόνες και δεν ξέρω τι έγινε, αν δηλαδή είχε προηγηθεί κάτι. Αυτό που ξέρω είναι πως ο Evra, μέχρι εκείνη την ημέρα, είχε φανταστική συμπεριφορά. Έκανε κάτι που δεν δικαιολογείται για όσα έχει καταφέρει και δεν αντιστοιχούν σε συμπεριφορά παίκτη παγκόσμιας κλάσης. Ήταν απαράδεκτος”. Τιμωρήθηκε από την UEFA με αποκλεισμό έως τον Ιούνιο και με 10.000 ευρώ πρόστιμο. H Marseille διέκοψε το συμβόλαιο του.

Άνθρωπος που έχει μάθει να βρίσκει λύσεις

Πίσω στον Martins, φέρεται να είναι ο τύπος που βρίσκει λύσεις (δεν κάθεται, δηλαδή πάνω από ένα πρόβλημα και το επικαλείται ξανά και ξανά). Για παράδειγμα, όταν είχε χάσει μέρες από την προετοιμασία, λόγω ασθένειας (οι γιατροί του επισήμαναν πως δεν μπορούσε να φύγει από το σπίτι του έως ότου συνέλθει, διότι θα “κολλούσε” όποιον βρισκόταν κοντά του) κάλυψε το κενό με τη βοήθεια της τεχνολογίας. Παρακολουθούσε όσα γίνονταν, στα DVD που πήγαιναν στο σπίτι του οι συνεργάτες του, με το πέρας κάθε διαδικασίας. Τα παρακολουθούσε και μετά έδινε οδηγίες για την επομένη, όπως και τηλεφωνούσε σε κάθε παίκτη να του εξηγήσει τι πραγματικά θέλει.

Τον Μάιο του 2017, ενώ είχε οδηγήσει την ομάδα του στην 4η θέση και στον τελικό του κυπέλλου, είχαν προκύψει φήμες πως θα μετακινηθεί σε κάποιον από τους μεγάλους συλλόγους της Πορτογαλίας. Εκείνος τις διέψευσε, αμέσως. “Είχαμε κάποια θεματάκια, αλλά είμαστε στην αρχή αυτού που θέλουμε να “χτίσουμε” για το μέλλον. Είμαι ευτυχισμένος εδώ όπου είμαι” δήλωσε και “έκλεισε” το θέμα.

Στις 18/2 του 2018, μετά το 0-5 από την Sporting Braga (το ρεκόρ ήταν 12 νίκες σε 36 ματς σε πρωτάθλημα, κύπελλο και Ευρώπη) η διοίκηση του συλλόγου ανακοίνωσε πως ο Martins δεν είναι πια προπονητής της ομάδας. Εκείνος -πάλι- ανέλαβε τις ευθύνες του και αποχώρησε. Τώρα φέρεται να είναι προ της μεγαλύτερης, ενδεχομένως, πρόκλησης της καριέρας του -μέχρι την επόμενη: την πρώτη αποστολή εκτός της πατρίδας του, για σύλλογο που δεν συμβιβάζεται με κάτι λιγότερο από το “όλο”.

Ας δούμε όμως, κάποια από τα σημεία της φιλοσοφίας του, όπως τα ανέφερε σε συνέντευξη στο "Α Μente do athleta" (Το μυαλό των αθλητών).

Ως προπονητής είναι πολύ σημαντικό να έχεις υπομονή, να είσαι θετικός και πεπεισμένος για όσα μπορούμε να κάνουμε. Την ίδια ώρα, πρέπει να έχεις και γνώσεις, να είσαι ικανός.

Συνηθίζω να είμαι πολύ κοντά με τους παίκτες μου. Θέλω να τους γνωρίζω ως αθλητές, αλλά και ως ανθρώπους.

Βασικό κλειδί για την επιτυχία είναι να υπάρχει ομαδικό πνεύμα, να είμαστε όλοι ενωμένοι και να δεσμευόμαστε πως θα κάνουμε ό,τι μπορούμε για να επιτύχουμε.

Δίνω μεγάλη σημασία στο να κρατώ το πώς αισθάνομαι, για εμένα. Να ελέγχω τον εαυτό μου, κατά τρόπο που να εμπνέει και τους παίκτες μου.

Όταν ένας διαιτητής δίνει λάθος πέναλτι, προσπαθώ να μην επηρεαστώ στο μυαλό και δουλεύω έτσι ώστε να μη συμβεί και στους παίκτες μου. Επικεντρώνομαι στο να τους προετοιμάσω για το επόμενο παιχνίδι. Δεν έχει νόημα να μένουμε πίσω. Στο ποδόσφαιρο όπως και στη ζωή, υπάρχει μόνο το μπροστά.

Θεωρώ πολύ σημαντικές τις ατομικές προπονήσεις, ως προς την εξέλιξη του κάθε παίκτη. Δουλεύεις πιο συγκεκριμένα τις ανάγκες κάθε αθλητή.

Έχω ως αρχή να μεταφέρω αισιοδοξία, ικανότητα, τεχνική, τακτική στους παίκτες μου και κάποιες φορές προσπαθώ να τους προκαλέσω, να τους προβοκάρω, ώστε να δώσουν ό,τι έχουν.

Όταν έχω διαφωνία με κάποιο μέλος της ομάδας, αυτό που κάνω είναι να λύνω απευθείας το πρόβλημα. Μόλις ξεπεραστεί, δεν επιστρέφω ποτέ σε αυτό.

Η οικογένεια μου ξέρει πως το ποδόσφαιρο είναι το πάθος μου. Δείχνει κατανόηση και υπομονή.

AP Photo/Yves Logghe