Η πρακτική ερώτηση που θέτουν οι Γερμανοί είναι “πώς ένας τύπος από επαρχία της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας κατάφερε να γίνει ένας από τους πιο επιτυχημένους πολιτικούς της Ευρώπης;” Το πραγματικό ερώτημα που αφορά τον Μartin Schulz είναι άλλο: πώς ένας τύπος που εγκατέλειψε το σχολείο για να παίξει ποδόσφαιρο και αντιμετώπισε πρόβλημα αλκοολισμού και δεν κάθισε ποτέ σε φοιτητικό θρανίο, έγινε πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου από το 2012 έως το 2017, ηγέτης του Σοσιαλδημοκρατικού κόμματος της Γερμανίας και υποψήφιος για την καγκελαρία;

Το Hehlrath, η κωμόπολη των 1.285 κατοίκων που θα τη βρεις στα σύνορα της Γερμανίας, με το Βέλγιο και την Ολλανδία (κοντά στο Würselen, των 40.000 κατοίκων) είναι η γενέτειρα του. Ο μικρόκοσμος στον οποίον μεγάλωσε ο Schulz, ως η... τελευταία προσθήκη της επταμελούς οικογένειας. Ήλθε στον κόσμο, στις 20/12 του 1955, στο σπίτι της οικογενείας, το οποίο βρισκόταν 50 μέτρα μακριά από έναν κρατήρα άνθρακα. Όχι, δεν θα έλεγες πως αυτή η γωνιά της γης ήταν ο θρίαμβος της οικολογικής συνείδησης και για αυτό οι γονείς του αποφάσισαν να πάρουν τα παιδιά τους και να πάνε να ζήσουν... στην έδρα της μητέρας του, Clara, στο Würselen. Μια στιγμή όμως, να σου συστήσω τους γονείς του.

Ο πατέρας του, Albert ήταν το 11ο παιδί ενός ανθρακωρύχου από το Saarland. Κράτα το όνομα αυτής της περιοχής. Θα το ξαναδείς. Ο Albert λοιπόν, ήταν αστυνομικός, ο οποίος είχε μεγαλώσει στα βουνά, είχε μάθει και τη δουλειά του αγρότη και από μικρός δήλωνε σοσιαλδημοκράτης. Η μητέρα του, Clara άνηκε στην μπουρζουαζία και υπήρξε εκ των ιδρυτριών της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης, στην πόλη της. Το σπίτι τους ήταν ανοιχτό για τους φίλους των ιδίων και των παιδιών τους. Το κύριο θέμα των συζητήσεων, ήταν φυσικά η πολιτική. Ο μόνος όρος για όποιον περνούσε το κατώφλι ήταν... να αφήνει τα ποδοσφαιρικά παπούτσια εκτός σπιτιού. Τον είχε θέσει η Clara “μια αποφασιστική και καλόκαρδη γυναίκα, Καθολική και αφοσιωμένη στα πολιτικά”, όπως την είχε περιγράψει στην munzinger.de ο κολλητός φίλος που είχε ο Martin ως παιδί, ονόματι Dietmar Schultheis. Ο ίδιος ξεκαθάρισε πως ο Albert ήταν πιο ήσυχος και ότι το αφεντικό αυτού του νοικοκυριού ήταν η κυρία Schulz. O Martin ήταν η ψυχή της παρέας.

Ο έρωτας με το ποδόσφαιρο

Ο Martin φοίτησε στο Heilig-Geist-Gymnasium, όπου ανακάλυψε την αγάπη του για τα γαλλικά. Πολύ νωρίτερα, είχε ανακαλύψει τον έρωτα του για το ποδόσφαιρο. Είχε ενημερώσει μάλιστα, τους δικούς του πως θα γίνει ποδοσφαιριστής. Ήταν οπαδός της 1. FC Κöln και πού τον έχανες, πού τον έβρισκες ήταν με μια μπάλα στα πόδια ή κυνηγούσε μια μπάλα. Υπήρχαν και οι... αστοχίες (π.χ. είχε σπάσει διάφορα παράθυρα του σχολικού κτιρίου, με τα σουτ του), όπως και οι τιμωρίες (ράπισμα με ξύλινη βέργα στην παλάμη) και όταν οι δάσκαλοι προχωρούσαν... σε κατασχέσεις, εκείνος και οι φίλοι του έφτιαχναν μπάλα από χαρτί τουαλέτας ή κολλητική ταινία.

Ήταν τότε που άρχισε να κάνει παρέα με έναν άνθρωπο που πλέον ανήκει στους στενότερους συνεργάτες του: τον Herbert Hansen, ο οποίος έχει πει πως ο Schulz μεγάλωσε σε καθεστώς απόλυτης ελευθερίας, ενώ ήταν "μανούλα" στις σκανταλιές. Στην εφηβεία, απολάμβανε τις επισκέψεις στην ετήσια γιορτή της πόλης, όπου συνήθιζε να μιλά με τους φίλους του επί της αναπόφευκτης όξυνσης της κρίσης και την υπέρβαση που προαπαιτεί τη σύμπηξη ενός “λαϊκού μετώπου”, για την ανατροπή του καπιταλιστικού συστήματος. Αυτό, όταν δεν έπαιζε ποδόσφαιρο. Δεν σου είπα όμως, πώς αποφάσισε να γίνει πολιτικό ον, πέραν του ότι η πολιτική ήταν το μόνο θέμα συζήτησης στο σπίτι του.

Ήταν 14 χρόνων, όταν η ομάδα στην οποία έπαιζε ποδόσφαιρο, η Rhenania 05 Würselen είχε πάρει μια μεγάλη νίκη και μαζί με τον φίλο και συμπαίκτη του, Dietmar είπαν να επιβραβεύσουν τους εαυτούς τους με ένα παγωτό. Το “Casal”, που είχε τα παγωτά, βρισκόταν στην αγορά της πόλης. Για να φτάσουν εκεί, έπρεπε να κάνουν ολόκληρο κύκλο, ώστε να αποφύγουν τις γραμμές του τρένου που περνούσε μέσα από την πόλη. Όπως περπατούσαν, ο ενοχλημένος από την... άσκοπη περιπέτεια, Martin γύρισε και είπε στον κολλητό του πως “αυτό πρέπει να το αλλάξουμε”. Είκοσι χρόνια μετά, ως ο δήμαρχος του Würselen, το άλλαξε.

Δεν ήμουν φονιάς, αλλά... ήμουν σκληρός αμυντικός

Ως νεανίας ωστόσο, δεν είχε πολιτικές φιλοδοξίες. Η απόλυτη προτεραιότητα του ήταν το ποδόσφαιρο. Το είδωλο του ήταν ο Wolfgang Weber, ο οποίος έπαιζε ως αριστερό μπακ στην αγαπημένη του 1.FC Κöln. Εκείνος έγινε μέλος της δεύτερης ομάδας που είχε η Rhenania 05 Würselen, το 1972, “οπότε είχαμε χάσει μόνο από τη Schalke, γιατί ο κατά τα άλλα εξαιρετικός τερματοφύλακας που είχαμε, “έφαγε” αστείο γκολ”.

Οι φίλοι του τον θυμούνται ως “παράδειγμα προς μίμηση”, σε ό,τι αφορά τη θέληση που είχε και τη διάθεση για προπόνηση, αλλά επισημαίνουν ότι “δεν ήταν ακριβώς... τεχνίτης”. Δηλαδή, η ιστορία που θέλει να του έκοψε η... μοίρα την καριέρα του ποδοσφαιριστή, δεν είναι ακριβώς αλήθεια, γιατί δεν είχε το απαραίτητο ταλέντο. Τι είχε; Πυγμή, φιλοδοξία και αλλεργία στην ήττα. Επίσης, έβαζε διαρκώς το σώμα του στη φωτιά. Τι εννοώ; Δεν άφηνε καλάμι, για καλάμι. “Μετά ζητούσε συγγνώμη” λέει ο Dietmar, με άλλους μάρτυρες να καταθέτουν ότι... δεν ξεχνούσε. Αν δηλαδή, κάποιος τον προκαλούσε, δεν ηρεμούσε έως ότου απαντήσει. Τι λέει ο ίδιος; “Δεν ήμουν “φονιάς”, αλλά παραδέχομαι ότι ήμουν σκληρός αμυντικός. Μου άρεσε να παίζω αριστερά (σ.σ. έπαιζε ως αριστερό μπακ) και είχα εξαιρετικό χειρισμό της μπάλας και δεν ήμουν μια απλή περίπτωση αντιπάλου. Την ίδια ώρα... δεν θυσίαζα τα κόκαλα μου”.

Ήταν ηγετική φυσιογνωμία στον αγωνιστικό χώρο και στα αποδυτήρια και εν πάση περιπτώσει, είχε τα όνειρα του, τα οποία δεν συνοδεύονταν από σχετικές ικανότητες, αλλά... δεν άφηνε αυτή τη μικρή λεπτομέρεια να του “χαλάσει” την επιθυμία. Αυτό το έκαναν οι τραυματισμοί. Έπαθε ρήξη μηνίσκου και πριν προλάβει να επιστρέψει, διέλυσε εκ νέου το αριστερό προβληματικό γόνατο. Οι γιατροί του είπαν πως κάπου εκεί έπρεπε να αλλάξει προσανατολισμό. Ήταν μόλις 18 χρόνων.

Κάπου εκεί έχασε το ενδιαφέρον του και για το σχολείο. Προ των τελικών εξετάσεων της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, ανακοίνωσε στους οικείους του ότι δεν ενδιαφέρεται να δοκιμάσει την τύχη του. Τον ρώτησαν τι ήθελε να κάνει. Απάντησε πως δεν είχε ιδέα. Οι γονείς του, του έδωσαν το χώρο που χρειαζόταν για να “πενθήσει” τη χαμένη καριέρα και να σκεφτεί πώς θα ήθελε να είναι το μέλλον του.

“Οι βαθμοί μου πήγαιναν από το κακό στο χειρότερο, το ποδόσφαιρο είχε τελειώσει και βυθίστηκα σε περίοδο κρίσης” έχει ομολογήσει ο ίδιος, για την κατάθλιψη που πέρασε. Άρχισε να πίνει (“να πίνω πολύ”), ώσπου κάποια στιγμή διαπίστωσε πως ούτε αυτή ήταν η λύση στο θέμα του. Έφτασε σε αυτήν τη συνειδητοποίηση με τη βοήθεια του γιατρού αδελφού του, Erwin. Έκοψε το αλκοόλ “μαχαίρι” στις 26/6 του 1980 και αν τον ρωτάς πώς θυμάται την ακριβή μέρα, θα σου πει ότι κρατά ημερολόγιο, το οποίο ανανεώνει κάθε βράδυ, ακόμα και σήμερα. Η Deutsche Welle είχε αναφερθεί σε αυτή τη δύσκολη περίοδο, σε ντοκιμαντέρ που είχε κάνει για τον Schultz και είχε αναφέρει ότι “περπάτησε το μονοπάτι της ενδοσκόπησης στο πιο πρώιμο στάδιο της ενήλικης ζωής του”.

Ή θα πεθάνεις ή θα σταματήσεις να πίνεις

Η ενδοσκόπηση αυτή, η οποία ξεκίνησε στα 18 και... ολοκληρώθηκε στα 24 ("από τότε δεν έχω πιει σταγόνα") έγινε στην pub με το όνομα Houben, η οποία υπάρχει ακόμα και σήμερα στην πόλη Übach-Palenberg, στα σύνορα με την Ολλανδία, απέναντι από την εκκλησία του St. Sebastian. “Ήταν από τους τακτικούς πελάτες” ενημερώνει ο Jupp, ο οποίος τον σέρβιρε τότε. Ο Friedhelm Steinbusch, τότε μέλος της Junge Union Deutschlands (οργάνωση νέων των δυο συντηρητικών κομμάτων της χώρας), ήταν δίπλα του, εκείνη την εποχή. Μαζί συζητούσαν, κάπνιζαν, τα έπιναν.

Στο τέλος κάθε βραδιάς τραγουδούσαν τον εθνικό ύμνο ή την “Internationale”. Ήταν η εποχή που τα νιάτα του Würselen επαναστατούσαν εναντίον του κατεστημένου -και ο Schulz... εναντίον της συντηρητικής, ευσεβούς μητέρας του. Απολάμβανε τις συζητήσεις και χρησιμοποιούσε το χιούμορ του, για να κάνει περισσότερο κατανοητά όσα ήθελε να πει. Οι γονείς του δεν είχαν καταλάβει τι έκανε με τα βράδια του, γιατί έπαιζε... εξαιρετικά το “ένα, δυο” με τον Steinbusch (έλεγαν πως κοιμάται ο ένας στο σπίτι του άλλου). Μετά, το ξημέρωμα έπαιρναν το δρόμο προς το σχολείο.

Οι συνέπειες της έντονης νυχτερινής δραστηριότητας εμφανίστηκαν κάποια στιγμή, στους βαθμούς του. Την πτώση στην απόδοση την παρατήρησε πρώτος ο καθηγητής των γαλλικών και των γερμανικών. Ακολούθησαν εκείνοι των λατινικών και των επιστημών. Από μια φάση και έπειτα, άρχισε να εμφανίζεται καθυστερημένος... έως το να μην μπαίνει καν στον κόπο να πάει στο σχολείο. Έκανε δυο φορές τη δευτέρα λυκείου και έπειτα εγκατέλειψε. Ο διευθυντής του σχολείου του πήγαινε τα μαθήματα, σπίτι. "Ήταν ιερέας και μια μέρα μου είπε "δεν είσαι ηλίθιος. Έχεις έφεση στις ξένες γλώσσες, μπορείς να καταφέρεις πράγματα". Του χρωστώ ευγνωμοσύνη. Η ζωή παρέα με τη λογοτεχνία είναι φανταστική. Μπορείς να μάθεις πολλά από τα βιβλία, να διευρύνεις τους ορίζοντες σου". Όλα αυτά τα αγνοούσε έως την 26η Ιουνίου του 1980, οπότε “έπειτα από μια νύχτα διαστροφής, βρέθηκε μόνος του στο διαμέρισμα του και είπε στον εαυτό του “θα πρέπει να αποφασίσουμε τώρα τι θα κάνουμε: ή θα πεθάνεις ή θα σταματήσεις να πίνεις”.

Αποφάσισε να κάνει κάτι δημιουργικό με τη ζωή του

Η οικογένεια του ήταν πάντα στο πλευρό του. Σου είπα πως ο αδελφός του, Erwin τον βοήθησε να καταλάβει πως είχε φτάσει στο ναδίρ. Η αδελφή του, Doris ασχολήθηκε με το επόμενο βήμα. Δεδομένης της λατρείας που είχε για τα βιβλία (διαβάζει τρία ταυτόχρονα, το αγαπημένο του είναι το "Ανατολικά της Εδέμ"), αποφάσισαν μαζί με τον Martin να ανοίξουν ένα βιβλιοπωλείο. Για δυο χρόνια (έως το 1977) δούλευε ως μαθητευόμενος πωλητής βιβλίων. Από το 1977 έως το 1982 εργάστηκε σε διάφορα βιβλιοπωλεία και εκδοτικούς οίκους και το1982 έγινε το αφεντικό του εαυτού του. Στην κουζίνα του βιβλιοπωλείου που διατηρούσε, στο κεντρικό δρόμο της πόλης, γίνονταν πια οι πολιτικές συζητήσεις με τους φίλους.

Χρόνια μετά, αποκάλυψε την περιπέτεια του, εξηγώντας ότι "μιλώ για αυτό το θέμα, γιατί το αλκοόλ είναι ένα επικίνδυνο ναρκωτικό, το οποίο εγώ και πολλοί άλλοι είχαμε την πειθαρχία που χρειαζόταν για να το ξεφορτωθούμε. Παρ' όλα αυτά, υπήρξε μέρος της ζωής μου. Ξέρω πως είναι να πέφτεις και δεν ντρέπομαι να το πω, γιατί όλοι αξίζουμε μια δεύτερη ευκαιρία. Οι άνθρωποι που κουβαλούσαν τη χώρα στις πλάτες τους για χρόνια, όλοι οι εργάτες, αξίζουν το σεβασμό που δεν τους δίναμε. Οι πολιτικοί πρέπει να ικανοποιήσουν τις ανάγκες αυτών των ανθρώπων και αυτό θέλω να κάνω εγώ". Ναι, ήταν έτοιμος για την πολιτική.

Από το 1974 είχε μπει στους Σοσιαλδημοκράτες, το 1984 έγινε μέλος του δημοτικού συμβουλίου του Würselen. Στις 31/3 του 1987, στα 31 έγινε ο νεαρότερος σε ηλικία δήμαρχος που είχαν επιλέξει ποτέ οι πολίτες της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας. Διατήρησε το πόστο, επί 11 χρόνια (1998). Στο μεσοδιάστημα ανέπτυξε και άλλες δραστηριότητες. Τον Ιούνιο του 1994 εξελέγη ως μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για πρώτη φορά (από την αρχή ασχολήθηκε με την Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων), με την “Süddeutsche Zeitung” να γράφει ότι “η γλυκύτητα του και ο μεγαλοπρεπής τρόπος με τον οποίον μιλά κάποιες φορές για το διεθνές πλαίσιο, είναι ο λόγος που έχει το “Kissinger von Würselen” για παρατσούκλι”.

Υπήρξε ευρωβουλευτής για 23 χρόνια, στις 17/1 του 2012 “σε μια από τις σημαντικότερες ημέρες της ζωής μου” εξελέγη πρόεδρος του ΕΚ και ήταν ο ο πρώτος που διατηρήθηκε πέντε χρόνια σε αυτή τη θέση, μετά το 1979, οπότε η ανάδειξη αφορούσε καθολική ψηφοφορία. Επί των ημερών του, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο διεύρυνε τις εξουσίες του και ασχολήθηκε από διεθνείς συμφωνίες έως τα πρότυπα δεδομένα του τεχνολογικού κλάδου. Άφησε το ΕΚ για να επιστρέψει στη χώρα του και να διεκδικήσει καριέρα στην εθνική πολιτική σκηνή.

Είχε ήδη δημιουργήσει τη δική του οικογένεια, στην πόλη του όπου παραμένει το σπίτι του. Η σύζυγος του, Inge, είναι αρχιτέκτονας κήπων και ο άνθρωπος που θα του λέει πάντα ό,τι σκέφτεται. Όταν τη ρωτά “πώς τα πήγα;”, συνήθως του λέει “καλά, αλλά θα μπορούσες και καλύτερα”. Η ειλικρίνεια της είναι που τον έκανε να τη ξεχωρίσει και να την επιλέξει για μητέρα των δυο παιδιών τους και όπως επαναλαμβάνει τακτικά, τα SMS που του στέλνει η Igne είναι πιο σημαντικά και από της Merkel.

Η σύγκρουση με τον Berlusconi

Στις 2/7 του 2003 έγινε γνωστός τοις πάσι, όταν διαπληκτίστηκε με τον Silvio Berlusconi. Ήταν η περίοδος που η Ρώμη ασκούσε την προεδρία της ΕΕ και κατά τη διάρκεια συζήτησης, ο Schulz είχε χαρακτηρίσει τον πρωθυπουργό της γείτονας “γιο της σύγκρουσης συμφερόντων”, τονίζοντας πως “συνιστά απειλή για την Ευρώπη, που χρειάζεται σταθερότητα”. Ο “Cavaliere” του είχε απαντήσει “στην Ιταλία γυρίζουμε ταινία για στρατόπεδα συγκέντρωσης των Ναζί. Θα σε προτείνω για το ρόλο του δεσμοφύλακα” και ο Γερμανός αρκέστηκε στο “ο σεβασμός μου προς τα θύματα του εθνικοσοσιαλισμού με εμποδίζει να σου απαντήσω”. Ένα χρόνο μετά, έγινε ο επικεφαλής των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών και Δημοκρατών.

Στις 19 Μαρτίου του 2017, ο πολιτικός που μιλά με ευφράδεια πέντε γλώσσες, προτιμήθηκε -ομόφωνα- για πρόεδρος του κόμματος του και υποψήφιος για την καγκελαρία. Εκείνη την ημέρα, το κόμμα του έκανε άλμα τριών ποσοστιαίων μονάδων. Στον... πρώτο αγώνα με την Angela Merkel, στις περιφερειακές εκλογές του Saarland. Ναι, της γενέτειρας του πατέρα του. “Οι προεκλογικές εκστρατείες είναι μαραθώνιοι και όχι σπριντ” σχολίασε ο πρωταγωνιστής της σημερινής μας ιστορίας, βεβαιώνοντας πως... έχει καλή φυσική κατάσταση. Και ναι, θα συνεχίσει να παίρνει στα ταξίδια του τον λούτρινο ιπποπόταμο που του είχε δωρίσει η μικρή του κόρη, όταν ήταν 6 χρόνων.

Όπως και θα εξακολουθήσει να λέει τη γνώμη του, ακόμα και αν γνωρίζει πως δεν αρέσει σε εκατομμύρια κόσμου. Ήταν ο πιο αυστηρός κριτής του Brexit, είχε κατηγορήσει τον David Cameron ότι “παίρνει ολόκληρη την ήπειρο ως όμηρο, εξαιτίας της εσωτερικής διαμάχης στο κόμμα του” και είχε καταλήξει στο ότι “το αποτέλεσμα εξευτελίζει τη Βρετανία και την Ευρωπαϊκή Ένωση, το ίδιο”.

Με τη σύζυγο του

Το χρώμα του είναι το κόκκινο, γιατί όπως είχε πει σε ρεπόρτερ του DW “αυτή είναι η ζωή μου. Να ανήκω στους κόκκινους”. Το πιο σημαντικό μάθημα που του δίδαξε το ποδόσφαιρο και έχει εφαρμογή στην πολιτική ήταν πως “θα ακουστεί κλισέ, αλλά είναι η αλήθεια: το ομαδικό πνεύμα ήταν ό,τι πιο σημαντικό έμαθα. Επίσης, ακόμα και αν χάνεις με 0-2 τις εκλογές, δεν έχει “χαθεί” τίποτα”. Προς το παρόν, είναι στο 0-1. Απομένουν έξι μήνες έως τις γενικές εκλογές, όταν θα φανεί αν οι συμπατριώτες του τον εμπιστεύτηκαν, την ημέρα που τους είπε μέσω του ZDF “χρειαζόμαστε ανθρώπους που να έχουν κουράγιο και αν μου επιτρέψετε, θα σας δείξω πως εγώ είμαι ένας τέτοιος άνθρωπος”. Τέλος, έχετε υπ' όψιν σας πως “μπορώ να γίνω πολύ πεισματάρης”.

Πηγές: rp-online.de, munzinger.de, martinschulz.spd.de, bild.de, welt.de, ft.com, europarl.europa.eu, dw.com