Όταν η ομάδα τους περνάει μια δύσκολη φάση μέσα σε έναν αγώνα ή μια περίοδο κρίσης στην διάρκεια μιας σεζόν, οι Αμερικανοί προπονητές εμπιστεύονται ως ευαγγέλιο μια βασική αρχή : When everything goes wrong, get back to the basics” ( «Όταν όλα πάνε στραβά, γύρνα πίσω στα βασικά»).

Το υποστηρίζουν, όχι μόνο γιατί θεωρούν ότι, ειδικά στο μπάσκετ, έχει πολύ μεγάλη σημασία οι παίκτες κάθε επιπέδου κατέχουν τα fundamentals (ντρίπλα, πάσα, σουτ, μπλοκ άουτ) πάνω στα οποία μπορεί να βελτιωθεί η ατομική τεχνική και να "χτιστεί" η ομαδική τακτική, αλλά και γιατί θεωρούν ότι, ειδικά στα μεγάλα ματς , τις περισσότερες φορές δεν επικρατεί εκείνος που ψάχνει να κάνει το εξεζητημένο, αλλά αυτός που είναι εξοικειωμένος και ακολουθεί με συνέπεια κάποιες αρχές, όπως για παράδειγμα τις θέσεις, τις αποστάσεις και τις γωνίες πάσας.

Παρακολουθώντας την Εθνική ομάδα, σχεδόν σε όλες τις μεγάλες διοργανώσεις των τελευταίων χρόνων, πάντα θα έχω στο μυαλό μου ως ενδεικτικό παράδειγμα, που επιβεβαιώνει ότι όντως το απλό είναι πολλές φορές και το πιο αποτελεσματικό. Αναφέρομαι στον κρισιμότατο προημιτελικό του Ευρωμπάσκετ του 2005 στο Βελιγράδι κόντρα στην Ρωσία που άνοιξε διάπλατα τις πύλες του παραδείσου και της επιστροφής στην κορυφή της Ευρώπης, 18 ολόκληρα χρόνια μετά το αξέχαστο 1987.

Οι περισσότεροι έχουμε σταθεί –και δικαιολογημένα- στο επικό φινάλε και την αξέχαστη ανατροπή που συντελέστηκε στον ημιτελικό κόντρα στους Γάλλους χάρη (και) στο ιστορικό τρίποντο του Δημήτρη Διαμαντίδη. Θυμάμαι όμως πολύ καλά, ότι στον προημιτελικό με του Ρώσους του Αντρέι Κιριλένκο το άγχος ήταν μεγάλο. Ίσως και δικαιολογημένα. Αφενός λόγω της ισχύος του αντιπάλου και αφετέρου γιατί στις προηγούμενες διοργανώσεις «κολλάγαμε» στη συγκεκριμένη φάση και δεν καταφέρναμε να φτάσουμε στους «4», όπου θα ψάχναμε πλέον για μια νίκη σε δυο παιχνίδια για να κατακτήσουμε ξανά ένα μετάλλιο, μετά το ασημένιο του 1989 στο Ζάγκρεμπ.

Η αλήθεια είναι ότι από το ξεκίνημα εκείνου του παιχνιδιού, φάνηκε πόσο ψυχολογικά πιεσμένη ήταν η ομάδα. Σχεδόν τίποτα δεν πήγαινε καλά. Και εκεί που φαινόταν ότι η κατάρα των προημιτελικών θα χτυπήσει και πάλι, ο Παναγιώτης Γιαννάκης έβγαλε από το μπλοκάκι του ένα τρυκ που όχι απλά βοήθησε την ομάδα να συνέλθει, αλλά και να λύσει τον «γόρδιο δεσμό» . Στην προκειμένη περίπτωση αυτός ήταν η ικανότητα του Κιριλένκο να δίνει βοήθειες και να τρομάζει όποιον από τους Έλληνες περιφερειακούς έπαιρνε το ρίσκο να κάνει διείσδυση και δεν σταμάταγε στον Ζεβροσένκο.

Το εντυπωσιακό ήταν ότι αυτό το "παιχνίδι", όλοι το ήξεραν ως την πρώτη άσκηση που μάθαινε να εκτελεί στην προπόνηση κάθε αρχάριος που αποφάσιζε να ασχοληθεί με το μπάσκετ στην δεκαετία του ’70. Ήταν το περίφημο “figure 8”.

Τόσο στα δημοσιογραφικά θεωρία, όσο και στα προπονητικά πηγαδάκια, εκείνη η πατέντα είχε προκαλέσει τεράστια εντύπωση. Για να είμαι πιο ακριβής οι περισσότεροι απορούσαν πώς ένας προπονητής αποφάσισε να επιλέξει κάτι τόσο κλασσικό και απλοϊκό στην εκτέλεσή του σύστημα, για σε ένα τόσο κρίσιμο σημείο ενός τόσο καθοριστικού ματς.

Εννοείται ότι οι περισσότεροι το μνημόνευσαν ότι το "figure 8" έκανε θραύση και οδήγησε την Ελλάδα σε μια μεγάλη νίκη πρόκριση με 66-61. Όπως επίσης θυμάμαι ότι τότε, ο Ομοσπονδιακός τεχνικός, απέφυγε να μπει στην ουσία της επιλογής του. Είτε γιατί ήθελε να κρατήσει τον συγκεκριμένο σχηματισμό στα επόμενα παιχνίδια, είτε γιατί εμείς δεν επιμείναμε, επειδή στην πορεία, μας συνεπήρε ο μεγαλειώδης τρόπος της νίκης στον ημιτελικό που ακολούθησε.

Να πω την αμαρτία μου ότι πάντα είχα στο μυαλό μου να μεταφέρω τη σχετική συζήτηση που είχα με τον "δράκο" για τη συγκεκριμένη απόφαση. Και πάντα πριν από κάθε μεγάλη διοργάνωση είχα σκοπό να την καταγράψω, έτσι για την ιστορία. Θα το κάνω τώρα για να μην το (ξανα)ξεχάσω.

Το "figure 8" λοιπόν, επιστρατεύτηκε για δύο βασικούς λόγους:

• Ο πρώτος ήταν ότι η ομάδα, κόντρα στην αθλητική άμυνα των Ρώσων είχε πρόβλημα κυκλοφορίας της μπάλας. Επειδή τα μακριά χέρια των αντιπάλων αλλοίωναν τις περισσότερες πάσες, κάποια στιγμή η επίθεσή μας είχε γίνει εκνευριστικά στατική.
• Ο δεύτερος και ο βασικότερος λόγος ήταν ότι ο Κιριλένκο, που έπαιζε στο «τρία» και ενίοτε στο «τέσσερα» στεκόταν διαρκώς στην νοητή γραμμή που ενώνει τα δυο καλάθια, έτοιμος να πεταχτεί και να δώσει βοήθεια στην αδύνατη πλευρά. Αυτό άλλωστε, ήταν ανέκαθεν το βασικό χαρακτηριστικό του Ρώσου σούπερ σταρ, που τον καθιστούσε ακρογωνιαίο λίθο στην άμυνα της ομάδας του.

Από την στιγμή που άρχισε να εφαρμόζεται το «figure 8” ο Κιριλένκο έπαψε να κινείται σε ακτίνα (μόλις) δυο μέτρων. Αναγκαστικά προσπαθούσε να ακολουθεί τον παίκτη του και να μπλέκεται στις εναλλαγές των θέσεων των τριών Ελλήνων περιφερειακών που άλλαζαν την μπάλα, χέρι με χέρι. Μοιραία, έπαψε να βρίσκεται σε θέση ετοιμότητας για βοήθεια και το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την αποβολή του Ζεβροσένκο με 5 φάουλ στο τέλος της 3ης περιόδου, «ξεκλείδωσε» την ρωσική άμυνα.

Διαμαντίδης και Παπαλουκάς άρχισαν να παίρνουν θάρρος και –ξαφνικά- να ορμούν στο αντίπαλο καλάθι και να δημιουργούν ρήγματα. Είτε φτάνοντας μέχρι το λέι απ, είτε σερβίροντας στους ψηλούς που τους έβρισκαν σε κίνηση και φάτσα με το καλάθι.

Το αποτέλεσμα φάνηκε αμέσως. Ξεκίνησαν να παράγονται φάσεις και πόντοι που μέχρι εκείνη τη στιγμή έμπαιναν με το σταγονόμετρο. Πόσω μάλλον από την στιγμή που εκείνη τη νύχτα και το μακρινό σουτ παρέμενε σε χαμηλά ποσοστά. Ο κύβος ερρίφθη. Όλα όσα ακολούθησαν, στο Βελιγράδι, αποτελούν μια μεθυστική ανάμνηση. Αλλά κι ένα αναλλοίωτο δίδαγμα: "Το απλό είναι πάντα το πιο δύσκολο να γίνει" (Μπέρτολτ Μπρεχτ).