Από τη Βέροια στη Μλάντοστ, κι από τον Παναθηναϊκό στην ΤΣΣΚΑ Μόσχας. Η διαδρομή του Δημήτρη Ιτούδη έμοιαζε... προδικασμένη. Μέχρι την κορυφή της Ευρώπης. Δεν χρειάστηκε άλλωστε περισσότερες από δύο ευκαιρίες, ως πρώτος προπονητής, έως ότου προσθέσει το πρώτο παράσημο στον ώμο του με την "ομάδα του στρατού".

Νωρίτερα βέβαια είχε φροντίσει να γεμίσει το βιογραφικό του με τίτλους, πέντε εκ των οποίων της EuroLeague. Κάπως έτσι, η προσαρμογή του στην ΤΣΣΚΑ Μόσχας ήταν πολύ πιο απλή.

Ο 46χρονος τεχνικός έφτασε στην κορυφή της Ευρώπης, καθοδηγώντας με ιδανικό τρόπο τη "ρωσική αρκούδα", έχοντας μπροστά του το δύσκολο έργο της υπεράσπισης των σκήπτρων που κατέκτησε στο Βερολίνο πριν από μερικούς μήνες.

Πολίτη της Ευρώπης θα μπορούσε να τον πει κανείς, αν αναλογιστεί πως έχει δουλέψει σε Σερβία, Κροατία, Ελλάδα, Τουρκία και Ρωσία. Κι είναι ακόμη στην αρχή, αφού έχει μπροστά του πολλά περισσότερα χρόνια για να καταφέρει αυτά που έχει στο μυαλό του και να κατακτήσει πολλούς ακόμη τίτλους.

Το EuroLeague Greece τον συνάντησε στο ξενοδοχείο όπου διαμένει η αποστολή της ΤΣΣΚΑ Μόσχας εν όψει του "Diamonds Are Forever" και του ζήτησε να καταγράψει τις σκέψεις του τόσο για τον Δημήτρη Διαμαντίδη, με τον οποίο συνεργάστηκε για οκτώ χρόνια στον Παναθηναϊκό, όσο και για τον Μίλος Τεόντοσιτς, τον πιο... αδικημένο ίσως παίκτη του ευρωπαϊκού μπάσκετ. Δεν έμεινε όμως εκεί, αφού είπε πολλά περισσότερα.

Φωτογραφίες: Φραντζέσκα Γιαϊτζόγλου - Watkinson

" Ξεκίνησα να εργάζομαι στο εξωτερικό, με την Μλάντοστ να είναι η πρώτη μου ομάδα", μας θύμισε εξηγώντας πως " όλο αυτό με βοήθησε να προσαρμοστώ. Δεν έχει πατρίδα η δουλειά μας, η ουσία είναι πως πατρίδα μας είναι η δουλειά μας. Ήταν τιμή όταν με κάλεσε η ΤΣΣΚΑ Μόσχας για να συνεργαστούμε, όπως εξακολουθεί να είναι τιμή που βρίσκομαι σε αυτή τη θέση. Ταυτόχρονα σημαίνει πολλές υποχρεώσεις και μεγάλες προσδοκίες. Γι αυτό ζούμε, τουλάχιστον εγώ. Είναι ωραίο να έχεις διάφορες προκλήσεις, τις οποίες προσπαθείς να υλοποιήσεις με τη βοήθεια των συνεργατών και των παικτών του".

Πως θα μπορούσε να χαρακτηρίσει αυτό που συνάντησε κατά την πρώτη του επαφή με την ΤΣΣΚΑ Μόσχας ως οργανισμό; Την πρώτη φορά που τη ζούσε από μέσα, κι όχι ως αντίπαλο; " Είναι συνδυασμός της ψυχολογίας και της καλής αγωνιστικής κατάστασης. Αν παίζεις καλά, έχεις καλή ψυχολογία. Παίζαμε καλά, η αυτοπεποίθησή μας μεγάλωσε, η ψυχολογία μας βελτιώθηκε. Το ένα φέρνει το άλλο.

Γίναμε πολύ πιο ισχυρή ψυχολογικά γιατί παίζαμε ωραίο και αποτελεσματικό μπάσκετ. Αυτό δεν έφερε αποτέλεσμα με την πρώτη στη Μαδρίτη, όπου χάσαμε στον ημιτελικό γιατί κάναμε ένα κακό τελευταίο τρίλεπτο. Χάσαμε γιατί δεν σκοράραμε, όχι γιατί δεχθήκαμε τα απίστευτα σουτ, που ούτως ή άλλως μπορεί να βάζει ο Βασίλης Σπανούλης. Τα καταφέραμε τη δεύτερη χρονιά, κρατώντας έναν σταθερό κορμό, κάνοντας προσθαφαιρέσεις, άλλες επειδή τις διαλέξαμε κι άλλες λόγω συνθηκών", απάντησε.

Η δεύτερη χρονιά του στην "ομάδα του στρατού" συνέπεσε με αρκετά σημαντικές αλλαγές αφού ο Αντρέι Κιριλένκο αποφάσισε να κρεμάσει τα παπούτσια του, ο Σόνι Ουίμς κι ο Σάσα Κάουν δοκίμασαν τις δυνάμεις του στο ΝΒΑ. Αυτό που είχε όμως μεγαλύτερη σημασία απ όλα ήταν πως " φτιάξαμε ένα υγιές σύνολο, με διακριτούς ρόλους. Ήμουν πλέον δεύτερη χρονιά στην ομάδα, οπότε ήξερα καλύτερα κάποια πράγματα εντός των τειχών. Υλοποιήθηκαν οι εισηγήσεις μου, συνεργαστήκαμε γενικά πολύ καλύτερα. Μείναμε μαζί στις δύσκολες καταστάσεις και καταφέραμε να φτάσουμε εκεί που φτάσαμε".

"ΘΕΛΩ Η ΟΜΑΔΑ ΜΟΥ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΧΑΜΑΙΛΕΟΝΤΑΣ"

Παρεμπιπτόντως, επί των ημερών του η ΤΣΣΚΑ Μόσχας έπαιξε το ωραιότερο μπάσκετ στην Ευρώπη. Ωραίο και συνάμα αποτελεσματικό, όπως αποτυπώθηκε με την κατάκτηση της EuroLeague στο Βερολίνο. Στον Παναθηναϊκό τον ακολουθούσε ο "τίτλος" του ανθρώπου που έστηνε το αμυντικό πλάνο του "τριφυλλιού", το οποίο την περασμένη δεκαετία είχε -κατά γενική ομολογία- την καλύτερη συμπεριφορά από όλες τις ομάδες στο πίσω μέρος του παρκέ.

Αλήθεια όμως, γιατί να μπαίνουν ταμπέλες; Ο ίδιος ξεκαθάρισε πως " δεν έχω ταυτότητα αμυντικού ή επιθετικού προπονητή, έχω ταυτότητα προπονητή που βλέπει τι έχει και προσαρμόζεται. Για μένα είναι πολύ σημαντική η άμυνα, από εκεί ξεκινάς για να "χτίσεις" κάτι στην επίθεση. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι είμαι αμυντικός προπονητής. Αυτό θα ήταν αποτυχία για τον οποιονδήποτε, πόσω μάλλον για εμένα. Το παιχνίδι δεν είναι στερεότυπο, αλλάζει διαρκώς. Δεν παίζεις μόνος σου, υπάρχει κι ο αντίπαλος. Γι αυτό πρέπει να βρίσκεις λύσεις.

Προσωπικά μου αρέσει η ομάδα μου να είναι χαμαιλέοντας, να κερδίζει παιχνίδια που πάνε σε μεγάλο ή μικρό σκορ, αυτά που είναι πίσω, αυτά που ελέγχει στην αρχή αλλά όχι στη συνέχεια. Δεν γίνεται μια ομάδα να παίζει σε όλη τη διάρκεια της χρονιάς, είναι λογικό να έχει τα "πάνω" και τα "κάτω" της. Σημαντικό είναι να καταλαβαίνεις τι δεν πάει καλά και να το "κόβεις", να κρατάς αυτά που λειτουργούν".

Για να διευκρινίσει αμέσως μετά πως " είμαι προπονητής γενικώς, όχι μόνο αμυντικός ή επιθετικός. Προσαρμόζεσαι κάθε φορά σε αυτό που έχεις. Η δική μου φιλοσοφία είναι ακριβώς αυτό: να μάθω δηλαδή όσο το δυνατόν καλύτερα τους παίκτες μου, τα δυνατά και τα αδύνατα σημεία τους, όπως επίσης των αντιπάλων. Προσπαθείς λοιπόν να "χτίσεις" με τα υλικά που έχεις στα χέρια σου.

Κι όταν έχεις στη διάθεσή σου παίκτες όπως ο Μίλος (Τεόντοσιτς) και ο Νάντο (Ντε Κολό) θα ήταν χαζό να μην τους δώσω τον χώρο που χρειάζονται για να λειτουργήσουν στο γήπεδο. Αυτό δεν σημαίνει ότι επικρατεί πειθαρχία. Έχουμε αρχές στο παιχνίδι μας, έχουμε πλάνο και μέσα εκεί βρίσκονται όλα. Στον Παναθηναϊκό, ο ρόλος μου ήταν κάτι περισσότερο από ένας τυπικός βοηθός προπονητή. Δεν περιοριζόταν στο αμυντικό πλάνο, απλά εκεί ήμουν πιο ενεργός γιατί υπήρχε ένας στρατηγός που έλεγχε τα πράγματα στην επίθεση, ο Ζέλικο (Ομπράντοβιτς)".

"ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΣΕΡΒΙΚΗ Ή ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ, ΥΠΑΡΧΕΙ ΤΟ ΜΠΑΣΚΕΤ"

Έχοντας κατά νου ότι αποτελεί τη σύνδεση ανάμεσα στο ελληνικό και το σερβικό μπάσκετ, κλήθηκε να απαντήσει αν νιώθει ότι εκπροσωπεί κάποια από τις δύο σχολές. Η απάντησή του δεν σηκώνει... αμφισβήτηση: " Δεν ξέρω αν υπάρχει ελληνική ή σερβική σχολή, αυτά τα λένε οι δημοσιογράφοι. Εγώ ξέρω μπάσκετ, ανθρώπους που μπορούν να συνεργάζονται για να βγάλουν το επιθυμητό αποτέλεσμα. Το μπάσκετ ξεκίνησε από τις ΗΠΑ, κι από εκεί έχουμε πολλά να διδαχθούμε σε ό,τι αφορά την οργάνωση. Το μπάσκετ είναι ψυχολογία, είναι συζήτηση, είναι καθημερινός διαπληκτισμός με παίκτες τους οποίους προσπαθείς να πείσεις να βαδίσουν σε ένα κοινό πλάνο, είναι σχέσεις που φτιάχνονται και χτίζονται".

Ακολούθως η συζήτηση πήγε σε πιο γενικά, αλλά εξίσου σημαντικά, θέματα που αφορούν το ευρωπαϊκό μπάσκετ. Πρώτο και κυριότερο το γεγονός ότι από φέτος η EuroLeague αλλάζει μορφή, αποτελώντας πλέον ένα ευρωπαϊκό πρωτάθλημα. Κανονικό. Με δύο γύρους, playoffs και Final Four. Κάτι που σηματοδοτεί την αλλαγή στον τρόπο δουλειάς των προπονητών και των παικτών, αφού άπαντες καλούνται να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα:

" Αλλάζει όντως πάρα πολύ ο τρόπος δουλειάς. Εμένα μου λείπουν εφτά παίκτες αυτή τη στιγμή, τρεις με την εθνική και τέσσερις είναι τραυματίες. Δεν έχουμε τρεις σέντερ στην προετοιμασία (Κάιλ Χάινς, Πάβελ Κορόμπκοφ και και Τζόελ Φρίλαντ) κι από εκεί που πήραμε τον Τζέιμς Όγκουστιν για να γεμίσουμε τη ρακέτα μας, πλέον έμεινε να είναι ο μοναδικός σέντερ που έχουμε. Μιλάμε πλέον για κανονικό πρωτάθλημα, δεν έχεις τη regular season όπου μπορείς να ξεκουράσεις κάποιους παίκτες. Γι αυτό έκανα κι υποστηρίζω την πρόταση για δεκατρείς (13) παίκτες στην αποστολή κάθε ομάδα. Οι προπονητές ήμασταν κατά πλειοψηφία σύμφωνοι να υπάρχει αυτό το ενδεχόμενο. Ειδικά λόγω των νέων συνθηκών. Κάνουμε τρία ταξίδια την εβδομάδα, υπάρχει κούραση και συνεχόμενα παιχνίδια".

Παράλληλα, σχολίασε τον τρόπο εξέλιξης του ευρωπαϊκού μπάσκετ, με τις όποιες αλλαγές μπορούν να γίνουν για να μετατραπεί σε κάτι ακόμη πιο θεαματικό: " Θεωρώ τον εαυτό μου ως πρεσβευτή της εξέλιξης του ταλέντου ενός παίκτη μέσα από τις αρχές που έχει μια ομάδα. Οι προσωπικότητες πρέπει να βάλουν κάτω των εγωισμό τους για να κερδίσει το σύνολο. Πάντα παίρνεις κάτι που σου δίνει ο αντίπαλος και αφήνεις κάτι άλλο. Το άθλημα έχει πάντως έχει εξελιχθεί. Δεν σημαίνει πως οι παίκτες πάνω από 2μ10 δεν είναι σημαντικοί, κάθε άλλο. Απλά τα πράγματα αλλάζουν, πάει σε πιο γρήγορο ρυθμό το παιχνίδι. Θεωρώ ότι θα ήταν μια καλή καινοτομία στο ευρωπαϊκό μπάσκετ να υπάρξει ο περιορισμός των 3'' στην άμυνα. Είμαι υπέρμαχος των εξελίξεων στο μπάσκετ για να γίνεται πιο ευχάριστο στον κόσμο, κι όσο γίνεται πιο ευρύ, να έχει παντού τους ίδιους κανονισμούς", τόνισε ο Δημήτρης Ιτούδης.

"ΔΕΝ ΜΕ ΕΝΔΙΑΦΕΡΕΙ ΤΙ ΛΕΝΕ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΕΟΝΤΟΣΙΤΣ"

Κάπου εκεί, αλλάξαμε τη βάση της συζήτησης, πηγαίνοντας στα πρόσωπα. Τον Μίλος Τεόντοσιτς και τον Δημήτρη Διαμαντίδη. Δύο παίκτες που επηρέασαν και επηρεάζουν ακόμη τη γενικότερη φιλοσοφία του αθλήματος στην Ευρώπη. Όταν ρωτήθηκε για τον γκαρντ της ΤΣΣΚΑ Μόσχας και για το αν θεωρεί πως είναι ο πιο αδικημένος -από τον κόσμο- παίκτης του ευρωπαϊκού μπάσκετ, θέλησε να τονίσει πως " δεν με ενδιαφέρει τι γράφεται για τον Μίλος ή τα υπόλοιπα παιδιά. Είναι η άποψη που μπορεί να έχει κάποιος. Προσωπικά με ενδιαφέρει η δική μου άποψη. Συνεργάζομαι με έναν άνθρωπο που είναι ευφυής, σκέφτεται δυο - τρεις φάσεις μπροστά. Είμαι πολύ χαρούμενος και ικανοποιημένος που μαζί κατακτήσαμε τον πρώτο του τίτλο. Είναι τιμή που συνεργάζομαι με έναν τέτοιο αθλητή και άνθρωπο, ο οποίος πλέον ξέρει ποιο είναι το σωστό και πως πρέπει να πορευτεί για να κερδίσει", ενώ συνέχισε λέγοντας:

" Αυτό το φτιάξαμε μαζί στην ΤΣΣΚΑ Μόσχας. Είμαι πολύ χαρούμενος γι αυτό, ήταν άλλωστε μια από τις προκλήσεις που είχα να διαχειριστώ. Ήθελα και πιο παλιά να εργαστώ μαζί του, δεν είναι μυστικό ότι τον κοιτούσαμε στον Παναθηναϊκό, όταν ήταν πιτσιρικάς. Το τι γράφεται ή λέγεται δεν με ενδιαφέρει. Κι ο ίδιος ο Μίλος λέει ότι έχει αλλάξει σε ό,τι αφορά την προπόνηση, τη ρουτίνα του, τη διατροφή του και όλα αυτά".

"Ο ΔΙΑΜΑΝΤΙΔΗΣ ΕΠΕΒΑΛΕ ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΛΟΓΙΚΗ"

Όσο για το αν μπορεί να κάνει τις όποιες συγκρίσεις με τον Δημήτρη Διαμαντίδη; " Κάποιοι αθλητές γεννιούνται με ταλέντο. Ο Μίλος έχει φυσικό ταλέντο, το οποίο έπρεπε να το επεξεργαστεί και να το φτιάξει. Ο Δημήτρης ήταν ένας παίκτης δουλειάς, που φτιάχτηκε μέσα από τη δουλειά και τις ώρες προπόνησης. Για να μην παρεξηγηθώ αυτό δεν σημαίνει πως ο Μίλος δεν δουλεύει μέσα στο γήπεδο. Είναι διαφορετικοί παίκτες και χαρακτήρες, προσωπικότητες", απάντησε για να εμβαθύνει εν συνεχεία στην επιρροή που είχε ο βετεράνος, πλέον, πόιντ γκαρντ στην εξέλιξη των πραγμάτων στα μέρη μας:

" Αυτό το έχω πει πριν από δέκα χρόνια. Όχι μόνο για τον Δημήτρη, αλλά και για τον Θοδωρή Παπαλουκά. Φτάσαμε από τις εποχές του Νίκου Γκάλη, που έβαζε 30 πόντους, στην εποχή που μετράμε τα ριμπάουντ, τις ασίστ, τα κλεψίματα. Νομίζω ότι κι ο Παναθηναϊκός της προηγούμενης δεκαετίας άλλαξε τον τρόπο σκέψης πάνω στο μπάσκετ, κι ο Δημήτρης είχε μεγάλο μερίδιο σε αυτό. Το αξίζει αυτό που γίνεται τώρα για εκείνον".

"Ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΞΕΧΩΡΙΣΕ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΣΚΕΨΗΣ ΤΟΥ"

Για να εξετάσει, παράλληλα, τον Δημήτρη πίσω από τον Διαμαντίδη: " Τον έζησα από την αρχή, όταν ήρθε από τον Ηρακλή και ήταν φειδωλός στα λόγια και τις κινήσεις του στο να είναι πρότυπο και ηγέτης. Έζησα τη σιγουριά και την πειθαρχία που έβγαζε στο παιχνίδι του. Είναι σημαντικό γιατί έβαλε στη λογική όλων ότι το πιο σημαντικό δεν είναι να είσαι ο πρώτος σκόρερ, γιατί άρχισαν όλοι να κοιτάνε επίσης τα ριμπάουντ και τις άλλες στατιστικές κατηγορίες", ανέφερε χαρακτηριστικά ο 46χρονος τεχνικός, πριν επισημάνει -για μία ακόμη φορά όλα αυτά τα χρόνια- την αφοσίωση του στην προπόνηση, τη σκληρή δουλειά και την ομάδα. Σε κάθε του κίνηση.

" Επιμέναμε με τον Ζέλικο να έρθει από τον Ηρακλή, ήδη ένα χρόνο πριν γίνει η μεταγραφή. Θέλαμε να τον κάνουμε πιο επιθετικό στο παιχνίδι του. Ο Δημήτρης ήταν ηγέτης στο παιχνίδι του. Δεν έλεγε πολλά, δεν ήταν ποτέ τέτοιος άνθρωπος. Δεν του άρεσαν τα μεγάλα λόγια, αλλά οι πράξεις. Ήταν κομβικό το να αλλάξει τον τρόπο σκέψης του, να αρχίσει να παίρνει πρωτοβουλίες μέσα στο παιχνίδι.

Περάσαμε αρκετές ώρες συζητήσεων με τον Δημήτρη, για το τι σημαίνει να είσαι επιτυχημένος. Θυμάμαι μια στιγμή που πανηγυρίζαμε ένα Triple Crown, ήμασταν στα μπουζούκια και κατά τις 3:00 με ρωτάει τι θα κάναμε την επόμενη μέρα. Του είπα πως προφανώς θα κοιμηθούμε, θα ξεκουραστούμε. Ε αυτός πήρε τον γυμναστή και πήγε στο γήπεδο για να κάνει σουτ. Ο Δημήτρης ήταν από τους αθλητές που έχουν το δημιουργικό άγχος, αυτό που σε κρατάει πάντα σε εγρήγορση. Ότι δηλαδή μπορεί να μην βάλει τα σουτ σε έναν αγώνα, άμα δεν κάνει 500 σουτ κάθε μέρα", επεσήμανε χαρακτηριστικά, αποτυπώνοντας πλήρως το πνευματικό υπόβαθρο του Δημήτρη Διαμαντίδη.

Αυτό ήταν το καλύτερο επιδόρπιο, η καταγραφή της ουσίας πίσω από τον θρύλο του Δημήτρη Διαμαντίδη. Γιατί για αυτούς που τον γνώρισαν, ξεχώριζε πάντα ο... Δημήτρης, όχι ο Διαμαντίδης.